Engeland verkeert in staat van waanzin met historische EK-finale voor de deur

De eerste finale in 55 jaar brengt heel Engeland vandaag in een staat van ongekende verwachting, grenzend aan waanzin. Hoe gaat de ploeg van Gareth Southgate daarmee om tegen Italië? ‘Dit team is zo kalm, zo vastberaden. We hebben bewezen dat we met druk kunnen omgaan.’

Net toen je dacht dat het allemaal niet gekker meer kon, klom Sir Geoff Hurst (79 jaar) gisterochtend opeens op een hallucinerend klein trappetje in het centrum van Londen, op dik 140 meter boven de grond. Met een oude veterbal onder de arm, gehuld in een rood retroshirt uit 1966 poseerde de bejaarde oud-voetballer op het hoogste punt van London Eye, het beroemde reuzenrad. De man die een hattrick maakte in de WK-finale van 55 jaar geleden, keek glimlachend uit over de metropool. Op tientallen meters onder hem stroomde de Theems voorbij.

Het is bijna niet te beschrijven wat het allemaal losmaakt in Londen en in heel Engeland, de eerste grote finale van de Engelse nationale ploeg sinds de hattrick van Hurst. Woensdagavond, na de 2-1 winst op Denemarken in de halve finale, klommen jongeren al massaal op de daken van de rode dubbeldekkers in het centrum van Londen, rond Trafalgar Square.

Anderhalf uur na de wedstrijd was Wembley woensdag nog steeds niet leeg: honderden Engelse fans wilden domweg het stadion niet meer verlaten, starend naar de hemel, huilend van geluk. Tot diep in de nacht dwaalden dronken, dolgelukkige mannen en vrouwen over de straten van Londen.

Vandaag, op weg naar de finale tegen Italië op Wembley, borrelt en bruist een volksfeest dat zijn gelijke niet kent. Premier Boris Johnson waarschuwt voor onverantwoordelijk gedrag, met het oog op de oplopende besmettingen vanwege de deltavariant van het coronavirus. Maar het is maar de vraag wat die oproep straks waard zal blijken.

Het relatieve aantal vaccinaties is in Europa nergens zo hoog als in Engeland, heel veel Britten leven de regels netjes na, maar vanavond wacht de zwaarste beproeving denkbaar. De pubs mogen drie kwartier langer openblijven dan normaal. Grote fanzones zijn verboden, maar ongetwijfeld gaan honderdduizenden mensen de finale dicht bij elkaar beleven, na anderhalf jaar van lockdowns.

Naar schatting zullen minimaal 30 miljoen Engelsen de finale kijken op televisie of mobiel. Op Wembley kunnen slechts 66.000 mensen terecht, de minimale prijs van kaartjes op de zwarte markt ligt inmiddels rond de 4.000 pond. Iedere Engelse voetbalfan wil deze historische finale meemaken, beleven, ondergaan en voelen.

Gigantische druk

Dat maakt de druk op de nationale ploeg van trainer Gareth Southgate meteen gigantisch. Tegenstander Italië speelde al tal van grote finales in de afgelopen decennia, bij Engeland is het zoals Frank Skinner en David Baddiel het zingen in hun klassieker Three Lions: ‘Thirty years of hurt / Never stopped me dreaming / So many jokes, so many sneers / But all those oh-so-nears.’ Het lied stamt uit 1996: inmiddels duurt de nationale obsessie al 55 jaar.

‘We hebben in dit toernooi laten zien dat we heel goed met druk om kunnen gaan,’ zegt Southgate. De bondscoach doorbrak de laatste jaren al een serie van diepgewortelde frustraties met zijn elftal. Op het WK van 2018 in Rusland won Engeland eindelijk weer eens een penaltyserie, tegen Colombia in de achtste finale. Twee weken geleden werd zowaar aartsrivaal Duitsland verslagen in de knock-outronde op een eindtoernooi. En woensdagavond doorbrak het land een serie van vijf verloren halve finales op rij.

Dat is geen toeval. Southgate maakt al sinds zijn aanstelling in 2016 werk van een uitgekiende strategie om zijn elftal buiten de greep van tabloids, hysterie en verleidingen te houden. Hij stelde meteen een zeer gerespecteerde mental coach aan richting het WK in Rusland, Pippa Grange, een vrouw die prompt tot een nationale heldin uitgroeide toen Engeland eindelijk weer eens een penaltyserie won.

Symbolisch werden de foto’s van de Engelse internationals in het zwembad, schaterend van het lachen op hun opblaasbare eenhoorns. Een spelletje dat inmiddels een traditie is in het spelershotel in Burton upon Trent, op de grond van het nationale oefencomplex van de FA. Ontspanning en inspanning worden elke dag met de grootste zorgvuldigheid afgewogen.

Op dit toernooi beroept de Engelse ploeg zich op psycholoog Dr. Ian Mitchell, maar ook Southgate zelf is een sociaal zeer intelligente peoplemanager. Meesterlijk haalt de oud-voetballer steeds druk weg bij zijn spelers, in zijn speeches en in zijn gesprekken met de pers. Bijna sektarisch spreekt hij over zijn team in ‘kansen’, ‘grenzen doorbreken’ en ‘uitdagingen’.

Bonus aan NHS

Of het genoeg is, moet vanavond blijken tegen de ervaren en sterke Italianen. Engeland heeft hoe dan ook een groot thuisvoordeel, iets wat woensdag tegen Denemarken ook al voortdurend voelbaar was op Wembley. De sfeer was zo geladen en zo intens, met dik 60.000 opgefokte Engelse fans, dat de adrenaline bijkans door het dak spoot.

Tal van politici staan in Engeland al klaar om een eventueel succes te kapen voor eigen gewin. Premier Johnson is van huis uit allesbehalve een voetbalfan, maar ook hij hulde zich deze week gretig in een voetbalshirt van Engeland. In een sfeer van patriottisme zullen de Brexiteers ongetwijfeld mee gaan profiteren van het levende sentiment.

Onder de Engelse spelers en hun staf leeft dat allemaal veel minder. Southgate sprak zich jaren geleden al uit tegen Brexit, veel spelers toonden zich nadrukkelijk progressief in hun daden. De Engelse nationale ploeg blijft consequent knielen voor de aftrap, als steun aan de Black Lives Matter-beweging. Aanvoerder Harry Kane droeg in de achtste finale tegen Duitsland een regenboogband.

De Engelse ploeg staat ook voor dit toernooi zijn bonussen af aan een goed doel, deze keer de nationale gezondheindsorganisatie NHS. Spelers zoals Jordan Henderson, Raheem Sterling en Marcus Rashford zetten zich al jaren actief in voor tal van goede doelen.

‘Ik ben zo ongelooflijk trots op deze groep spelers,’ zei Southgate. ‘Hun kalmte, hun eensgezindheid, hun principes, hun geloof in elkaar. Wij geloven dat we iets unieks kunnen bereiken voor dit land, iets om voor altijd te koesteren. Dat is niet iets om bang voor te zijn. Integendeel juist. Deze voetballers hebben een kans die generaties van Engelse spelers nooit eerder hebben gekregen.’

(AD)