'Enjoy Poverty': de gitzwarte Congo-documentaire van Renzo Martens

'De toestand is hopeloos,' zegt de blanke documentairemaker tegen de afgepeigerde plantagearbeider in Oost-Congo. 'Dus: schik je in je lot, aanvaard je armoede - probeer er gelukkig mee te zijn.'
'Enjoy Poverty', de documentaire van de Nederlandse kunstenaar Renzo Martens, is een aanslag op je geweten; een harde klap in het weldoorvoede gelaat van het Westen, die je als kijker ongemakkelijk achterlaat.

Uiteraard toont Martens de verderfelijke invloed van grootkapitaal en geopolitiek, maar hij kleedt ook de hulporganisaties en de media uit: de armoede op het zwarte continent is het gevolg van het nietsontziende cynisme van ons allemáál. Martens zelf wordt er op den duur zo cynisch van dat hij in een Congolees dorp een neoninstallatie optrekt met de boodschap 'Enjoy your poverty' ('in het Engels: dat is beter voor de kijkers thuis'). Waarna de dorpelingen een groot feest aanrichten en om de installatie beginnen te dansen als was Martens de messias.

RENZO MARTENS «Mijn plan was: de machtsverhoudingen blootleggen tussen zij die kijken en zij die bekeken worden. Dat kun je niet door gewoon arme kinderen in Congo te filmen. Zulke beelden doen ons niks meer. We consumeren ze, net zoals we de producten van de ouders van die kinderen consumeren - de goedkope koffie en chocolade enzovoort.
Ik wilde laten zien hoe ontoereikende beelden onze blik op Afrika corrumperen. Daarom doe ik zelf ook in de film mee. Het moest duidelijk zijn dat dit een film is van een blanke man met zijn eigen agenda, die met de winst een Jaguar hoopt te kunnen kopen. Of nee, toch maar liever een Fiat Barchetta (lacht).»