Er is iets vreemds aan de hand met kinderkleding: meisjeskleren zijn veel dommer dan jongenskleren

Wie wel eens kleren koopt voor zijn dochter zou de indruk kunnen krijgen dat er een samenzwering gaande is in de kledingindustrie. Waar je ook winkelt - Hema, H&M, Zara, C&A, et cetera - het is overal hetzelfde liedje.

undefined

Wie wel eens kleren koopt voor zijn dochter zou de indruk kunnen krijgen dat er een samenzwering gaande is in de kledingindustrie. Waar je ook winkelt - Hema, H&M, Zara, C&A, et cetera - het is overal hetzelfde liedje. Dan gaat het niet eens zozeer om de obsessie van kledingfabrikanten met de kleur roze, alsof ze meisjes willen omtoveren tot uit de kluiten gewassen gamba's. En ook niet om het cliché-onderscheid tussen lieve meisjes en agressieve jongens, dat zich uit in prints van konijntjes die in bloemenperkjes rondhuppelen, katjes op meisjesshirts, versus brullende tijgers en tyrannosaurussen op jongensshirts.

Vooral het verschil in teksten op jongens- en meisjeskleren valt op. De rode draad is dat jongenskleding de drager associeert met intelligentie (wetenschap), heldendom en ambitie (leiderschap) en meisjeskleding vooral het uiterlijk van de drager prijst en haar veronderstelde vrolijke en lieve karakter. In de collectie van H&M zit een jongensshirt met een raket erop en de tekst 'Mars mission', compleet met wetenswaardigheden over de rode planeet. Op het kledingstuk is te lezen dat de zwaartekracht op Mars 3,711 newton bedraagt, dat zijn manen Phobos en Deimos heten en dat een dag er grofweg 40 minuten langer duurt dan op aarde. Een T-shirt dat de weg baant naar een studie sterrenkunde, maar dat nadrukkelijk bedoeld is voor jongens.

Kledingboodschappen

Dito meisjesshirts zijn nergens te vinden. Veel intelligenter dan 'You are lovely!', 'Pretty' of gewoon 'Yay!' wordt het niet. Waar jongensshirts bol staan van ronkende frases als 'Travel and never stop exploring' of 'Fear is a reaction, courage a decision', is de meest inspirerende kledingboodschap voor meisjes dat het leven beter is als ze glimlacht en dat het cool is om aardig te zijn. Terwijl een jongen in de ogen van de Hema een 'Rockstar' is, zijn meisjes een 'Princess'.

Deze kledingcode is geen Nederlands fenomeen, maar alomtegenwoordig. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld oogstte supermarktketen Morrisons kritiek met de T-shirtslogan 'Little man, big ideas' voor jongens en 'Little girl, big smiles' voor meisjes. Concurrent Asda viel op met 'Future Scientist' (toekomstige wetenschapper) voor jongens en 'Hey Cutie' (hé schatje) voor meisjes. En het Amerikaanse modemerk Gap bestempelde meisjes in een reclamecampagne tot 'sociale vlinders' en jongens tot 'kleine geleerden'.

Waarom dit scherpe onderscheid? Omdat de klanten dat onderscheid willen, is het antwoord van de kledingindustrie. 'De realiteit is dat er gewoonweg verschillen zijn tussen wat jongens en meisjes mooi vinden. Hetzelfde geldt ook voor volwassenen', zegt C&A bijvoorbeeld.

undefined

'Wanneer beginnen meisjes het vertrouwen in hun intellectuele capaciteiten te verliezen? Op hun 6de, tegelijk met het wisselen van hun melktanden. Vanaf die leeftijd groeit het geloof bij meisjes dat jongens slimmer zijn, bleek begin dit jaar uit in Science gepubliceerd onderzoek'

Commercieel motief

Jo Paoletti, schrijfster van 'Pink and Blue - Telling the Boys from the Girls in America' vindt dat niet plausibel. Zij denkt dat de detailhandel een commercieel motief heeft voor het benadrukken van sekseverschillen in kinderkleding. Het grote verschil tussen jongens- en meisjeskleren is namelijk een relatief jong verschijnsel - en dat geldt ook voor het zogenaamd 'traditionele' roze voor meisjes en blauw voor jongens. Vooral in rooms-katholieke landen was blauw vroeger juist een meisjeskleur, omdat de maagd Maria op christelijke afbeeldingen altijd in het blauw gehuld is. En toen prinses Astrid, de latere koningin van België, in 1927 zwanger was van haar eersteling, liet ze de babykamer roze verven. Daarmee hoopte ze de kans op - jawel - een mannelijke troonopvolger te vergroten, vertelt Paoletti.

Pas vanaf midden jaren tachtig vorige eeuw werd het opblazen van sekseverschillen een marketingstrategie, waarbij de kledingindustrie de kleuren roze en blauw als wapen gebruikte om de omzetten te verhogen. Deels was die nadruk op zachtroze en babyblauw een soort 'stilistische whiplash' na de neutrale uniseks-mode van de jaren zestig en zeventig, zegt Paoletti. Maar winkelketens en kledingfabrikanten hadden nog een reden om roze en blauw te promoten: dalende geboortecijfers. Want hoe verkoop je meer kinderkleren in een tijd dat mensen minder kinderen krijgen? Het antwoord van kledingfabrikanten: door de verschillen tussen jongens en meisjes te maximaliseren. 'Als je kindermode sterk seksegebonden maakt, kunnen ouders de kleren van hun dochter niet meer doorgeven aan hun jongere zoon, en vice versa', zegt Paoletti.

De kritiek op stereotiepe kinderkleding wordt soms weggelachen met als argument: waar maak je je druk over? Zijn er geen grotere problemen in de wereld? Maar 'domme' kinderkleding voor meisjes is niet alleen maar een smaakkwestie.

undefined

undefined

'Als we er maar blijven inhameren dat jongens slim en stoer zijn en meisjes lief en mooi, dan heeft dat een groot effect op hoe kinderen zich ont­wik­ke­len' Neurowetenschapper Daphna Joel

Alomtegenwoordig

Eén T-shirt met een seksistische tekst is geen probleem, hooguit een verspilling van katoen en polyester, zoals de Amerikaanse schrijver Mike Adamick opmerkt. Adamick schrijft al jaren over de in zijn ogen 'seksistische' teksten op meisjeskleding. 'Maar bekijk al die jongens- en meisjeskleding in samenhang en beweer dan nog maar eens dat die geen structurele, alomtegenwoordige boodschap verspreidt, een boodschap die zo krachtig is dat we hem vaak over het hoofd zien of weglachen als volstrekt normaal.'

Niet dat jongens echt slimmer zijn dan meisjes: mannen en vrouwen zijn gemiddeld even intelligent, toont studie na studie aan. Er bestaat ook helemaal niet zoiets als een mannen- of vrouwenbrein, bewees de Israëlische neurowetenschapper Daphna Joel twee jaar geleden. De bovenkamer van elk individu is een uniek mozaïek van vrouwelijke en mannelijke kenmerken, aldus Joel. Wel zijn hersenen kneedbaar en een van de belangrijkste kneders zijn stereotypen. 'Als we er maar blijven inhameren dat jongens slim en stoer zijn en meisjes lief en mooi, dan heeft dat een groot effect op hoe kinderen zich ontwikkelen', zegt Joel.

'Meisjes leren van kleins af aan dat het beter is een jongen te zijn', zegt Paoletti. 'En dat mooi en lief zijn en glimlachen de belangrijkste dingen zijn voor meisjes. Het is hoog tijd dat we ons afvragen: is dit nou echt de boodschap die we onze kinderen willen meegeven?'

© De Volkskrant