Europese Green Deal: we moeten met z’n allen anders gaan eten

De Europeaan moet anders gaan eten. In de plannen van EU-commissaris Frans Timmermans om ons voedselsysteem radicaal te veranderen, heeft de consument een centrale rol. De ‘Van-boer-tot-bordstrategie’ is het hart van de Europese Green Deal.

‘Moeder Aarde heeft er genoeg van,’ zei Frans Timmermans een half jaar geleden, toen de wereld er iets anders uitzag dan nu. Als verse Eurocommissaris had hij toen bijna in recordtijd de Europese Green Deal in elkaar gedraaid, een zak vol maatregelen die ervoor moeten zorgen dat Europa in 2050 klimaatneutraal is. Het wordt een weg vol hindernissen, zei hij erbij, en ja, het gaat ook heel veel geld kosten (de komende tijd 260 miljard euro per jaar). ‘Maar we hebben geen keuze. En niks doen kost meer.’

Het eerste en misschien wel belangrijkste onderdeel van die Green Deal wordt morgen gepresenteerd: een strategie van ‘Farm to Fork’ of, zo u wil, van ‘Boer tot Bord’. Volgens een gelekt concept van dat plan is de kern van de strategie dat ons voedselsysteem (alles wat er nodig is om ons voedsel te produceren, verwerken, bewerken, vervoeren en consumeren) radicaal anders moet. Want, zo zegt de Commissie, kijk maar naar de cijfers: 29 procent van de globale uitstoot van broeikasgas komt van voedselsystemen, 68 procent van de landbouwgrond in de EU wordt gebruikt voor veeteelt, en bijna 70 procent van alle landbouwuitstoot wordt veroorzaakt door de veeteelt.

Focus

Opvallend is de focus op de consument. Want, zo staat er, die bepaalt uiteindelijk wat er geproduceerd wordt, hoe dat gebeurt en waar het vandaan komt. Om de burger daarbij een handje te helpen, wil de Commissie onder meer dat de Europese Unie stopt met het stimuleren van het maken en eten van vlees. Daarvoor gaat ze ook haar eigen subsidiebeleid herzien: geen geld meer voor campagnes om meer vlees te eten.

De Commissie constateert verder dat 33 miljoen EU-burgers er niet in slagen om om de dag een volwaardige maaltijd op tafel te krijgen. En dat terwijl er tegelijkertijd 20 procent van het voedsel verspild wordt. Ook schrijft ze dat meer dan de helft van de volwassenen te zwaar is. EU-burgers eten gemiddeld meer rood vlees, suiker, zout en vet dan wordt aanbevolen, en juist minder fruit, groente, noten en volkoren producten. Dus: meer planten eten en minder vlees. Anders, zo schrijft de Commissie, kan weer een ander doel niet gehaald worden: het terugdringen van overgewicht en obesitas vóór 2030.

Aantrekkelijk

In het kort moet er meer betaalbaar, gezond en duurzaam voedsel komen. En dat moet ook nog eens aantrekkelijk gemaakt worden voor de consument. Zo is de Commissie van mening dat de reclame voor producten met veel vet, suiker of zout beperkt moet worden. Ook moeten producenten minder reclame maken die zich richt op kwetsbare mensen. Verder vindt ze dat winkels moeten oppassen met kortingsacties, omdat de consument zich dan niet meer bewust is van de waarde van het voedsel. Andere voorstellen: geen toegevoegde suikers meer in babyvoedsel en een maximum voor de hoeveelheid suiker, verzadigd vet en zout in bewerkte producten (eten in zakjes, blikjes of doosjes).

Wat de consument moet helpen bij zijn keuze, zijn heldere etiketten (op de voorkant van het pak!). Daar moet precies op staan wat er in zit, waar het vandaan komt, hoe het geproduceerd is, hoe voedzaam het is en welke impact het heeft op het klimaat. Ook denkt de Commissie na over een voorstel om het btw-tarief op duurzame producten te verlagen.

Eetgedrag

Als we klimaatneutraal willen worden, moet alles worden aangepakt. Dus niet alleen het eetgedrag van de burgers, maar ook de landbouw, veeteelt en visserij. De Commissie komt in haar plan met een reeks voorstellen, die de komende tijd worden uitgewerkt. Ze wil bijvoorbeeld dat afhankelijkheid van pesticiden in de landbouw verminderd wordt, dat er minder gebruik wordt gemaakt van kunstmest en dat boeren meer biologisch gaan verbouwen. Voor het einde van 2023 komt er wetgeving die ervoor moet zorgen dat het voedsel dat op de Europese markt komt steeds duurzamer wordt.

Wat de Commissie betreft, moeten boeren zich gaan storten op ‘nieuwe, groene businessmodellen’. CO2 uit de atmosfeer halen bijvoorbeeld, of zelf organische kunstmest en biogas gaan produceren uit landbouwafval en mest. Ook wil de Commissie boeren gaan stimuleren een ander soort veevoer te gebruiken, zijnde niet gemaakt van soja uit speciaal daarvoor ontboste gebieden.

Overduidelijk niet in het plan: het verminderen van de veestapel. Dit gaat nog veel stof doen opwaaien. Milieuorganisatie Greenpeace liet vandaag al weten dat wat haar betreft de Green Deal hiermee staat of valt.

(AD)