Evolutions: de kip of de dino
Alles evolueert. U hoeft óns niet te geloven; wij hebben het ook maar van Charles Darwin, de vader van de evolutieleer, en op 12 februari precies tweehonderd jaar geleden geboren. Eén specimen heeft naar onze smaak (!) een wel erg merkwaardige evolutie doorgemaakt: de kip. Want wist u dat kippen eigenlijk dinosauriërs zijn?
Vanavond krijgt u daar op National Geographic, in de nieuwe serie 'Evolutions' uitgebreide bewijzen voor. Hugo Vandendries weet er ook alles van: hij is dino-specialist van het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel, waar momenteel de tentoonstelling 'De galerij van de evolutie' loopt.
HUMO Is de kip echt een verre nazaat van de dino's?
Hugo Vandendries «Het is zelfs geen verre nazaat, maar een rechtstreekse afstammeling. Je moet het skelet van een kip maar eens vergelijken met dat van bijvoorbeeld de gigantische Diplodocus die zo'n 150 miljoen jaar geleden leefde: heel erg gelijkend.»
HUMO De dinosauriërs waren toch uitgestorven door een gigantische meteorietinslag? Of is die theorie achterhaald?
Vandendries «Er bestaan verschillende hypothesen, en de meteoriet is nog altijd de meest aanvaarde. 65 miljoen jaar geleden stierf twee derde van alle planten- en diersoorten uit toen een reusachtige meteoriet insloeg op het Mexicaanse schiereiland Yucatán, men heeft lang aangenomen dat alle dinosauriërs toen mee het loodje hebben gelegd.
»Een andere hypothese is dat de dino's zijn uitgestorven door gigantische vulkaanuitbarstingen - daarvan heeft men in India kilometers dikke lagen as teruggevonden.
»Daarnaast bestaan er ook nog een aantal behoorlijk gekke theorieën, waar de meeste wetenschappers weinig geloof aan hechten. Eén theorie zegt dat de dino's een soort collectieve zelfmoord hebben gepleegd. Nog een andere stelt dat ze gestikt zijn doordat ze hun eigen giftige winden inademden.»
HUMO Oké, de dino's zijn dus uitgestorven. Hoe rijmt u dat dan met de afstamming van onze kip?
Vandendries «Wat vaak vergeten wordt, is dat er maar één grote tak van de dinosauriërs uitgestorven is: die met reptielbekkens. Een andere tak had het bekken van een vogel. Die tak heeft zich gewoon verder ontwikkeld, en daar stamt onze kip van af. Kijk maar eens naar de vogels in je tuin: dat zijn in feite geëvolueerde dinosauriërs.
»Een jaar of tien geleden heeft men in China voor het eerst een archeopteryx met pluimen gevonden - zéér bijzonder, want pluimen fossiliseren bijna nooit. Sindsdien hebben we een beter beeld van hoe de evolutie van dino naar vogel verlopen is. In een allereerste fase had je dino's met hooguit wat dons. Latere soorten kregen pluimen waarmee ze niet echt konden vliegen - ze regelden er vooral hun temperatuur mee. Nog een stuk later zijn die pluimen dan geëvolueerd tot echte vleugels. Stel dat we dat allemaal niet zouden weten: dan zouden we de archeopteryx gewoon als dinosauriër gecatalogeerd hebben, en niet als de overgangsvorm tussen dino en vogel die hij in werkelijkheid was.
»Overigens: na die vondst in China zijn natuurwetenschappelijke musea wereldwijd hun archeopteryx-fossielen opnieuw gaan bekijken, en ze hebben vastgesteld dat het in feite kleine dino's waren, niet groter dan een kalkoen. Zelfs de grote Tyrannosaurus Rex, die wel vijftien meter lang kon worden, had in een embryonale fase wellicht pluimen.»
HUMO Dus het antwoord op de vraag wat er het eerst was, de kip of het ei, is eigenlijk: de dino?
Vandendries «Zo zou je het kunnen zeggen.»
