Ewan McGregor regisseert zichzelf in 'American Pastoral'

Ewan McGregor (‘Trainspotting’, ‘Moulin Rouge!’) heeft het aangedurfd om ‘American Pastoral’ te verfilmen, de met een Pulitzerprijs bekroonde roman van grootmeester Philip Roth. Meer nog: hij vertolkt ook de hoofdrol van een zakenman die hulpeloos moet toekijken hoe zijn gezin implodeert in de turbulente jaren 60. U voelt de dreun vanaf volgende week in de donkere zaal.

'Deze film heeft me diep doen nadenken over mijn eigen leven'

Ewan McGregor telt nog maar 45 prille lentes, en toch lijkt het alsof hij al een eeuwigheid in de filmbusiness meedraait. Sinds zijn filmdebuut in Danny Boyles ‘Shallow Grave’ (1994) acteerde hij in meer dan zeventig films, waaronder ‘Brassed Off’, ‘Velvet Goldmine’, ‘Little Voice’, ‘Moulin Rouge!’, de ‘Star Wars’-prequels en natuurlijk ‘Trainspotting’, waarvan de langverwachte sequel op 15 februari uitkomt. Maar vandaag willen we het met hem hebben over zijn debuut als regisseur van ‘American Pastoral’. Wanneer we McGregor in Hamburg ontmoeten, waar zijn film wordt vertoond op het plaatselijke filmfestival, zijn we ietwat nerveus. McGregor heeft de reputatie een lastige jongen te zijn die tijdens interviews spinnijdig uit de hoek kan komen en journalisten het liefst rauw lust. Nog ’n geluk dat we, aangezien we die ochtend ontiegelijk vroeg moesten opstaan om het vliegtuig te halen, er helemaal gaar uitzien.

HUMO ‘American Pastoral’ geldt als één van de belangrijkste naoorlogse Amerikaanse romans. Wie zich aan de verfilming waagt, moet wel over gigantisch veel zelfvertrouwen beschikken.

Ewan McGregor (cynisch) «Ik ben al blij dat je niet vraagt waarom ik uitgerekend dat boek heb uitgekozen voor mijn regiedebuut. Die vraag heb ik namelijk al honderd keer gekregen. Ik geef het antwoord in mijn slaap.»

HUMO En wat zeg je dan?

McGregor «Mijn antwoord luidt: ‘En waarom niet?’ Het is een fuckin’ goed boek, hè.»

HUMO Ja, maar het is ook een veelgelaagde turf waarin Roth de balans van een eeuw Amerikaanse geschiedenis opmaakt. Niet makkelijk om te verfilmen.

McGregor «Klopt, maar om op jouw eerste vraag te antwoorden: ja, ik had het zelfvertrouwen. Ik ben drie jaar bezig geweest met ‘American Pastoral’, ik kende het script door en door, ik voelde me totaal vertrouwd met de plot en de personages. In 2012 boden ze me de rol aan van zakenman Seymour Levov, bijgenaamd de Zweed: ik zei ja, maar op dat moment was er geen haar op mijn hoofd dat eraan dacht om de film ook te regisseren; er wás al een regisseur aangeduid. Maar de studio kreeg de financiering niet rond, regisseurs kwamen en gingen, en het project is drie jaar lang in de pijplijn blijven steken. Uiteindelijk zei mijn vrouw: ‘Waarom doe jij het niet?’ Ik heb nog even geaarzeld, maar ik voelde dat ik het kon, en ik besefte dat mijn moment was gekomen. Ik ben met mijn voorstel naar de producenten gestapt, en enkele weken later kreeg ik het groene licht.»

HUMO Was het vóór ‘American Pastoral’ nooit bij u opgekomen om zelf een film te regisseren?

McGregor «Toch wel: ik liep al twintig jaar rond met het idee. Onlangs zag ik een clipje terug waarin Chris Evans me interviewt naar aanleiding van ‘Trainspotting’, twintig jaar geleden. Op een bepaald moment vraagt hij me: ‘Waar zie je jezelf over twintig jaar?’ En mijn antwoord: ‘Ik zal een regisseur zijn.’ En zie: koekoek, hier ben ik! (lacht)»

undefined

'Ik heb zelf vier dochters: de nachtmerrie van de Zweed kan ook de mijne worden'

HUMO Waarom heeft het zo lang geduurd?

McGregor «Nooit het juiste materiaal gevonden. Pas toen ‘American Pastoral’ voorbijkwam, realiseerde ik me dat de kans zich aandiende. Ik kan alleen maar hopen dat de mensen mijn film even rijk en even boeiend als de roman zullen vinden.»

HUMO Hebt u overwogen om u te beperken tot de regie en om de rol van de Zweed aan een andere acteur te geven?

McGregor «Geen moment. Niemand kan de rol van de Zweed beter spelen dan ik (lacht).»

HUMO Hoe was het om in de regiestoel te zitten? In de making-of van ‘The American’ zie je hoe regisseur Anton Corbijn en George Clooney op de set staan te overleggen over een bepaalde scène: ze hebben het voortdurend over wiskundige hoeken, horizontale aslijnen en optische perspectieven. Glamoureus is anders.

McGregor «Dat is waar. Uiteraard moet je het af en toe met je acteurs over de emotionele invulling van een scène hebben, maar regisseren is toch vooral een technische aangelegenheid. Gelukkig kende ik er wel wat van. Als acteur heb ik er altijd een erezaak van gemaakt om heel dicht bij de crew te staan en van alle aspecten van de opnames op de hoogte te zijn. Ik heb het bijvoorbeeld altijd erg belangrijk gevonden om te weten hoe een shot in elkaar zit, welke lens er wordt gebruikt, hoe je werkt met dieptescherpte, enzovoort. Ik was dus geen groentje.»

HUMO Vond u het dan niet lastig om tegelijk te acteren én te regisseren?

McGregor «Ik moest wel even een knop omdraaien, ja. Ik heb de voorbije 25 jaar met mijn gezicht naar de camera gestaan, en nu moest ik met mijn gezicht naar de acteurs staan. Maar moeilijk of lastig vond ik die duobaan zeker niet. Het hielp natuurlijk dat ik perfect wist hoe ik de Zweed wilde neerzetten. En dat ik al veel ervaring had met het regisseren van mezelf.»

HUMO Hoezo? ‘American Pastoral’ is toch uw debuut?

McGregor «Ik acteer al 25 jaar. En in die periode heb ik samengewerkt met regisseurs aan wie ik een bloedhekel had, die ik niet vertrouwde of die totaal onbekwaam waren. Soms kreeg ik regieaanwijzingen waarvan ik dacht: ‘Jezus Christus, als ik die richtlijnen volg, ga ik hier heel zwak uitkomen.’ En als er één ding is dat ik op een set weiger te doen, dan is het wel het klakkeloos volgen van idiote aanwijzingen van talentloze cineasten. In zulke gevallen zit er maar één ding op: de aanwijzingen negeren en mezelf regisseren.

undefined

»Wat wél helemaal nieuw voor me was, was de fase van de preproductie. De decors kiezen, de stijl van de film bepalen, de zakelijke kant van de onderneming, het organiseren van audities: donders interessant om daarmee bezig te zijn. Verder heb ik met eigen ogen kunnen zien hoe vuil het er achter de schermen van een filmproductie aan toe kan gaan: de geldkwesties, het getouwtrek tussen de studio’s en de producenten, de opgeblazen ego’s van de acteurs die op de audities afkomen, de ruzies... Het was ongelofelijk boeiend om al die shit, waarvan ik normaal word afgeschermd, van heel dichtbij mee te maken.

»Ik heb ook ontdekt dat een regisseur tegelijk een peoplemanager moet zijn: je moet onzekere acteurs opvangen, twijfels bij de crew wegnemen, je moet kunnen bemiddelen tussen twee acteurs die elkaar niet kunnen uitstaan... Een deel van je job bestaat erin om de menselijke relaties op de set in goede banen te leiden. Als acteur ben ik er meestal niet van op de hoogte dat de cameraman een bloedhekel heeft aan de decorbouwer (lacht).»

Dochter tegen papa

HUMO Het is opvallend hoe actueel ‘American Pastoral’ is. Ik denk nu aan de beelden van de rassenrellen, of aan de scènes met de terroristische aanslagen.

McGregor «Ja, net wat je ook vandaag op tv ziet. Maar eigenlijk is dat toeval. De eerste pogingen om ‘American Pastoral’ te verfilmen dateren al van eind jaren 90, toen er van terrorisme of van Black Lives Matter nog geen sprake was. Toen ik de rassenrellen in beeld zette, was ik me natuurlijk wel bewust van de parallel met onze tijd, maar ik ben daar heel voorzichtig mee omgesprongen. Je krijgt twee snelle shots te zien van een zwarte man die in elkaar wordt geslagen door blanke flikken, maar meer ook niet.»

HUMO De Zweed heeft alles wat een man zich kan wensen: een mooie vrouw, een knappe dochter, een eigen zaak, een prachtige auto. Vervolgens zien we hoe zijn leven uit elkaar valt. Wat doet hij verkeerd?

McGregor «In het boek reikt Roth ons veel mogelijke antwoorden aan, maar volgens mij valt de Zweed niets te verwijten. Wanneer zijn dochter met de foute mensen begint op te trekken, wordt hij verteerd door schuldgevoelens, maar wat hij niet beseft, is dat hij haar sowieso nooit had kunnen tegenhouden. Vroeg of laat gaan je kinderen altijd hun eigen weg.

»Kijk, de Zweed en zijn vrouw zijn producten van de jaren 50, het gouden tijdperk na de Tweede Wereldoorlog. Ze zijn, met hun mooie huis en hun dure auto, als het ware de incarnatie van de American dream. Hun dochter daarentegen belichaamt de idealen van de jaren 60, toen de Amerikaanse jeugd in opstand kwam tegen de oorlog in Vietnam én tegen hun ouders. ‘American Pastoral’ is het verhaal van die clash, en van de impact van die clash op het gezin van de Zweed. In mijn ogen is hij een progressieve vader die heel goed omgaat met zijn dochter. Volgens mij is het dan ook niet zijn schuld dat hij die clash niet kan tegenhouden. Hij heeft gewoon de pech dat hij in het slagveld staat van twee op elkaar inbeukende tijdsgewrichten.»

HUMO Kunt u zich ergens met hem identificeren?

McGregor «Ja. Ik heb zelf vier dochters, en ik ben me er heel scherp van bewust dat de nachtmerrie van de Zweed ook de mijne kan worden. Dat is wellicht ook de hoofdreden waarom het verhaal me zo raakte. ‘American Pastoral’ heeft me diep doen nadenken over mijn eigen leven, wat natuurlijk de bedoeling is van élke goede film, élk goed boek en élk kunstwerk. Mijn dochter Clara is nu 20 en gaat naar de universiteit. Dat ze niet meer thuis woont, voelt aan als een groot verlies. Ik weet wel dat dat niet te vergelijken valt met de hel waarin de Zweed terechtkomt, en dat het de normale gang van zaken is dat je kinderen het huis uitgaan, maar toch: dat mijn dochter niet langer naast mij aan de ontbijttafel zit, stemt me elke dag opnieuw een beetje droef.

»Het wonderlijke is dat Philip Roth zelf geen kinderen heeft. Dat hij desondanks zo prachtige en zo accurate dingen heeft geschreven over de relatie tussen een vader en zijn dochter, vind ik buitengewoon knap.»

HUMO Bent u zelf trots op het resultaat?

McGregor «Ja, enorm. Ik denk dat ik de roman van Roth alle eer heb aangedaan, en ik vind ook dat er in mijn film fantastisch wordt geacteerd, vooral door de vrouwen. Ik vermoed dat ‘American Pastoral’ erg in de smaak zal vallen bij het vrouwelijke deel van het publiek. In de meeste films bestaat de cast vooral uit mannen, aangevuld met één vrouwelijke love interest. In mijn film is het net omgekeerd: je hebt mij, David Strathairn en Rupert Evans, maar voor de rest zie je vooral veel geweldige actrices. Ik ben daar erg trots op. En ik ben ook heel blij met de look die ik samen met mijn cameraman Martin Ruhe aan mijn film heb gegeven, en met sommige beeldkaders die ik heb uitgedacht. Gisteravond, toen mijn film hier werd vertoond, was de projectie niet ideaal: het beeldformaat zat verkeerd. Toen heb ik me toch even kwaad gemaakt. Niettemin zag mijn film er nog altijd prachtig uit (lacht).»

undefined

'Dat Philip Roth zelf geen kinderen heeft en toch zo prachtige dingen heeft geschreven over de relatie tussen een vader en zijn dochter, vind ik buitengewoon knap.'

HUMO Daar is niet iedereen het mee eens: veel critici hebben zich negatief uitgelaten.

McGregor «Luister, ik heb bepaalde creatieve keuzes gemaakt. En als jij die keuzes wilt bekritiseren, dan is dat je volste recht. Je mag bijvoorbeeld gerust kritiek hebben op de manier waarop ik de Zweed heb neergezet. Maar wat ik absoluut níét kan hebben, zijn de verwijten dat ik door én te acteren én te regisseren te veel hooi op mijn vork heb genomen. Er zijn er die zich hebben afgevraagd of ik me op de set wel voldoende kon concentreren. Waarom zou ik me niet hebben kunnen concentreren? Ik wist verdorie perfect wat ik deed.»

HUMO Eén ding is zeker: ‘American Pastoral’ ziet er niet uit als een debuutfilmpje.

McGregor «Daar ben ik blij om. In zekere zin voelt ‘American Pastoral’ niet aan als mijn eerste, maar als mijn tweede film: ik beschikte over een deftig budget, ik had grote namen in de cast, ik kon werken met een professionele crew én ik had veel opnametijd. Misschien moet ik nu maar eens mijn echte debuutfilm gaan maken: een prent die we in drie weken opnemen, in Schotland, voor geen geld en met een ploeg van piepjonge, onervaren acteurs. Kortom, ik ga ‘Trainspotting’ opnieuw maken (lacht).»

Wachten op Obi-Wan

HUMO Onmiddellijk na de opnames van ‘American Pastoral’ bent u begonnen aan ‘Trainspotting 2’. Was het niet moeilijk om de hoed van regisseur weer af te zetten?

McGregor «Het was toch raar: op vrijdag legde ik in Los Angeles de laatste hand aan de soundmix van ‘American Pastoral’, en op maandag begon ik in Schotland aan ‘Trainspotting 2’ – of ‘T2’, zoals we de film hebben genoemd. Maar het voelde goed om na drie jaar afscheid te kunnen nemen van ‘American Pastoral’, en het voelde héérlijk om me weer uitsluitend te kunnen toeleggen op het acteren. Tussen de opnames door een beetje in mijn trailer zitten niksen, of de krant lezen, of een praatje maken met de andere acteurs: zalig.»

HUMO Klopt het dat u een rol vertolkt in het derde seizoen van ‘Fargo’?

McGregor «Een dubbelrol zelfs! Ik ga twee broers spelen – geen tweelingbroers, maar twee volle broers met totaal verschillende persoonlijkheden. Ik raak stilaan bedreven in het spelen van dubbelrollen: in ‘The Island’ van Michael Bay speelde ik al een identieke kloon van mezelf. Ik ben blij dat ik aan ‘Fargo’ mag meedoen, want ik vind die serie echt top.»

HUMO U maakte indertijd uw acteerdebuut in de schitterende tv-serie ‘Lipstick on Your Collar’. Hoe voelt het om nu, bijna 25 jaar later, terug te keren naar het kleine scherm?

McGregor «Ik ben al eens naar de televisie teruggekeerd: in 2012 speelde ik mee in de pilootaflevering van de HBO-serie ‘The Corrections’, naar het boek van Jonathan Franzen. Toen had ik veel twijfels over die overstap: ik beschouwde mezelf als een echte filmacteur, en ik had de indruk dat ik een stap terugzette. Even voelde ik me zelfs een mislukkeling, maar daar kwam ik snel van terug toen ik zag hoe goed die pilootaflevering was. Ik begrijp trouwens nog altijd niet waarom HBO die serie uiteindelijk niet heeft gemaakt.»

HUMO Tot slot: er zijn ‘Star Wars’-spin-offs in de maak over Han Solo en over de premiejager Boba Fett. Is er een kans dat er een film komt over Obi-Wan Kenobi?

McGregor «Ze hebben me nog niet gebeld, maar ik hoop dat het gebeurt, want er zijn over Obi-Wan nog veel verhalen te vertellen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met hem in de periode tussen ‘Revenge of the Sith’ en ‘A New Hope’? Boeiende stof voor een nieuwe film, toch? Mijn lichtsabel ligt alvast klaar.»

‘American Pastoral’ loopt vanaf 28 december in de bioscoop.