Ex-VS-ambassadeur Howard Gutman na 'Warandegate'

De grootste selfmade man uit de geschiedenis is ongetwijfeld Barack Obama, de eerste zwarte president van Amerika. Maar een goede tweede is zijn nederige dienaar Howard Gutman. Joodse zoon van een Poolse Holocaust-overlever. Bordenwasser in Queens. Rechtenstudent in Harvard. Topadvocaat in Washington. Amerikaans ambassadeur in België. Howard Gutman over de Amerikaanse Droom, maar ook over de keerzijde ervan: Warandegate.

Er is niet veel veranderd. Voor het Brusselse hotel van ex-ambassadeur Howard Gutman (57) wemelt het van de agenten en veiligheidsmensen. Morgen vindt in de hoofdstad een Europees-Afrikaanse top plaats, en de buitenlandse politici en diplomaten lijken allemaal voor hetzelfde onderkomen te hebben gekozen: een biotoop van blinkende kroonluchters en gedempte gesprekken. Hier voelt Gutman zich als een vis in het water, al is hij tegenwoordig een zakenman.

Hij zetelt in raden van bestuur van Amerikaanse en Belgische bedrijven, is consultant voor start-ups en een vaste spreker in het lezingencircuit. Maar hij blijft zijn politieke contacten wel verzorgen: een avondje uit met Herman en Geertrui (Van Rompuy) hoort, als het enigszins kan, nog altijd tot de geplogenheden. Bij zijn afscheid als ambassadeur gaf hij nog mee dat hij aan een boek over zijn leven schrijft, maar daar is hij negen maanden later niet mee opgeschoten. Drie hoofdstukken staan inmiddels op papier – bepaald weinig voor een bewogen biografie.

HUMO De titel was: ‘Swing hard in case you hit’.

Gutman «Nog altijd.»

HUMO Een uitdrukking uit het honkbal, in goed Vlaams vertaald: ‘Geef er een lap op’.

Gutman «Als jonge advocaat wist ik niet hoe ik een bepaalde zaak moest aanpakken. En een oudere confrater sprak die bewuste zin uit, met de toevoeging: ‘Met een beetje geluk sla je een homerun.’ Ik ben dat nooit vergeten. Vandaag is die confrater de voorzitter van de Boston Red Sox. Hij was mijn mentor.»

HUMO Niet uw vader?

Gutman «Ik was zestien toen mijn vader stierf. Van hem heb ik wel geleerd dat er in het leven geen limieten zijn. Vijf jaar na de oorlog was hij met een vals paspoort naar Amerika gekomen. In Amerika, vond hij, was er niks hoger dan het gouverneurschap. Als hij ’s avonds na zijn werk thuiskwam, vroeg hij: ‘Wil je nog altijd gouverneur worden?’

»Alles wat ik over mijn vader weet, is postume informatie. Mijn vader sprak niet over de oorlog, verklapte zelfs zijn echte naam niet. Die heb ik pas vernomen bij zijn begrafenis: mijn moeder moest ’m op zijn graf laten aanbrengen. Toen bleek dat Gutman een verzonnen naam was.»

HUMO Waarom was de oorlog taboe bij u thuis?

Gutman «Als je zeventwintig maanden lang in de bossen leeft, terwijl de rest van je familie is omgebracht, vertel je dat niet aan je kinderen. Hij wilde ons het gevoel meegeven dat de wereld voor ons openlag. In New York was hij met een Amerikaanse getrouwd, ze hadden twee kinderen gekregen, mijn zus en ikzelf: het leven moest herbeginnen.»

Over het NSA-schandaal

Gutman «Wat het spioneren betreft: ik heb van meet af aan beslist dat ik de VS in België zou vertegenwoordigen door doelen na te streven die in het voordeel van ons beider landen zouden zijn. Ik heb nooit wat gelezen dat ik niet zou willen lezen in het bijzijn van een Belg. En ik ben daar ook nooit om verzocht.»

HUMO Collega’s in andere ambassades moesten wel spionageopdrachten uitvoeren. U niet?

Gutman «Ik kan geen commentaar leveren op wat Amerikaanse, Turkse, Franse, Chinese en Russische veiligheidsdiensten doen – wie zij afluisteren, hoe zij informatie verzamelen. Barack Obama zei op de televisie: ‘Het ultieme doel van alle spionage was informatie voor mij te vergaren.’ Maar als hij wil weten wat Angela Merkel over bepaalde dingen denkt, zou hij haar wel bellen.»

HUMO In de toekomst.

Gutman «In het verleden! En hetzelfde gold voor Howard Gutman. Als ik iets wilde weten over een politicus of zakenman, nam ik contact met die mensen op. Ging met hen naar het voetbal. Ontmoette hen. I wasn’t gonna read any of that nonsense.»

HUMO Oké, maar waarom werden dan meer dan honderd wereldleiders afgeluisterd, inclusief de Chinese en Europese president, de paus én Angela Merkel?

Gutman «Ik kan geen commentaar geven op wie elkaar in de gaten houdt en afluistert.»

Over Warandegate

HUMO De aanklacht luidde: seks met minderjarigen en prostituees.

Gutman «De aanklacht was dat ik met mensen in het park had gesproken. Men ging na wie in het Warandepark kwam, prostituees en minderjarigen, en daar werd van alles uit afgeleid.

»De avond waarop het schandaal is uitgebroken, moest ik voor een zaal van tweehonderdvijftig CEO’s spreken, na Kris Peeters. Het had geen zin erover te zwijgen, dus ik begon met een kleine verwijzing: ‘Maar ik zal tot het einde mijn ambt vervullen met dezelfde waardigheid.’ Ik kreeg een staande ovatie. En Kris Peeters kwam naar me toe en gaf me een warme knuffel. In België heeft niemand me een strobreed in de weg gelegd.»

HUMO Hebt u er met Obama over gesproken?

Gutman «Hij is naar een ontmoeting van alle oud-ambassadeurs gekomen. ‘Je was behoorlijk populair in België,’ zei hij. Ik zeg: ‘Ja, maar ik heb ook klappen gekregen.’ – ‘Comes with the job,’ zei hij. Obama weet waarover hij spreekt. Hij heeft het veel zwaarder dan ik. Om de zo veel tijd ligt hij onder vuur voor non-nieuws: ‘Scheiding met Michelle’, ‘Relatie met Beyoncé’, ‘Band met moslimbroederschap’, enzovoort – het houdt niet op.»

undefined