Farid 'le Fou' Bamouhammad is overleden. Lees een interview met zijn vriendin: 'De gevangenis heeft hem ziek gemaakt – de fysieke en mentale folteringen die hij heeft ondergaan'

Farid Bamouhammad (51), beter bekend als Farid 'le fou', is overleden aan de gevolgen van kanker. Hij stond bekend als de meest onhandelbare gedetineerde van het land. In 2011 sprak Humo met zijn toenmalige vriendin Valérie J.: 'Hij is Mahatma Gandhi of Jezus Christus niet. Als je hem slaat, zal hij zijn andere wang niet aanbieden, tenzij tegenover mensen uit zijn naaste omgeving'.

(Verschenen in Humo 3701 op 9 augustus 2011)

Hij heeft inmiddels in zestig gevangenissen gezeten. Als het gerucht gaat dat hij weer eens zal worden overgeplaatst, organiseren bewakers al een preventieve staking tegen zijn komst. Ze noemen hem een monster. Een gevaarlijke gek: Farid ‘le Fou’ Bamouhammad. Zijn vriendin Valérie ziet dat enigszins anders: zij noemt hem verlegen, galant en gevoelig – en ook ten diepste gekwetst. Maar: er is niks dat de liefde niet kan genezen.

Vorige week ontsnapten drie gedetineerden uit de gevangenis van Jamioulx nabij Charleroi. Het was de dertiende ontsnapping van het jaar, de vierde met gijzelneming. De publieke opinie reageerde verontwaardigd, de roep om nog hogere gevangenismuren klonk luid. Maar in alle tumult vertelde Frédéric de Thier, voorzitter van de Franstalige gevangenisdirecteurs, doodgemoedereerd dat Justitie de ontsnappingenrage weleens aan zichzelf te wijten zou kunnen hebben. Uitzichtloosheid jaagt de gevangenen op de vlucht, zei hij in De Morgen. ‘De straffen worden langer, en het is almaar moeilijker om voorwaardelijk vrij te komen.’

Valérie (45), de vriendin van Farid Bamouhammad, spreekt de Thier niet tegen. Zij hoopt al járen dat haar vriend voor even de gevangenis mag verlaten. In principe voldoet hij aan alle voorwaarden voor penitentiair verlof, zegt ze, maar telkens komt er een kink in de kabel. ‘Men wil niet dat hij vrijkomt.’

Farid ‘le Fou’ heeft zijn strafblad tegen. Hij heeft één moord op zijn actief, één bijna-moord, verscheidene overvallen met geweld, en hij gijzelde ook twee keer zijn dochtertje en een deel van zijn voormalige schoonfamilie – de laatste keer anderhalve dag lang in het Brusselse café Albertine, voor het oog van de internationale media.

In de gevangenis heet hij onhebbelijk te zijn. En aartsgevaarlijk. Cipiers zijn bang voor hem. Om de confrontatie met hem aan te kunnen gaan, kregen ze twee weken geleden dankzij de bemiddeling van de vakbonden speciale Robocop-interventiepakken, met beschermingsstukken, wapenstok, schild en helm. ‘Ze gebruiken hem,’ zegt Valérie. ‘Ze maken een monster van hem, ze vergroten alles tot belachelijke proporties uit om hun eisen voor meer veiligheid ingewilligd te krijgen. En hij betaalt de rekening.’

Valérie is een vriendelijke Brusselse blondine met een grote paardenstaart. Ze wil voor één keer wel vertellen wie Farid in werkelijkheid is: allesbehalve een monster. Ze verklapt haar favoriete muziek (vroege seventies rock),ze bereidt een kopje koffie (espresso), ze legt een cd op (Velvet Underground), en ze steekt van wal. In de achtergrond zingt Lou Reed: ‘I’m waiting for my man’.

Valérie «Ik ken Farid al héél lang. Nu ja, kennen: we zijn opgegroeid in dezelfde wijk in Brussel. We zagen elkaar geregeld op straat, des petits kets du coin. Na verloop van tijd verloren we elkaar uit het oog, maar jaren later las ik onrustwekkende berichten over hem in de krant. En ik moet zeggen: dan voelde ik mezelf ook een beetje slecht – ik voelde me een voyeur.

»Op een dag heb ik een besluit genomen: ik schrijf hem. Drieënhalf jaar geleden was dat. Hij heeft me teruggeschreven. En ik was geïntrigeerd door wat hij schreef: het raakte me diep – een brief van een man die amper naar school is geweest. We zijn blijven schrijven. Et c’était foutu (lacht): ik ben als een blok voor hem gevallen.»

HUMO En hij voor u?

Valérie «Dat mag ik wel zeggen, ja.»

Batman

HUMO Wat voor iemand is hij?

Valérie «Als jongetje had hij al de reputatie een rebel te zijn. Maar als je met hem sprak, voelde je tegelijk een onmiskenbare zachtheid. Hij was ook onvoorspelbaar – perfect begrijpelijk, in zijn geval. Hij is vanaf zijn vroegste jeugd op de vlucht geweest, geen rotte frank op zak, voortdurend op zijn hoede: thuis voor het geweld van zijn alcoholische vader, in de jeugdinstellingen voor de opvoeders. Hij is als jongetje van zeven naar een home gebracht omdat hij thuis niet veilig was. Niet omdat hij iets had mispeuterd: de rechter heeft hem geplaatst, als een soort bewarende maatregel. En daar is Farid nog altijd boos om: ‘Ze hebben me mijn mama afgenomen.’ Hij is dol op zijn moeder. En de instellingen waar hij terechtkwam, excuseer me, maar dat was niet de hemel op aarde, hè. Hij moest daar ook op zijn tellen passen: sommige opvoeders waren gevaarlijk.»

HUMO Pedofielen, bedoelt u?

Valérie «Ik veronderstel van wel, al spreekt hij daar niet over. alleen: ‘J’ai dû protéger mon petit cul.’

»Hij is snel op de vlucht geslagen, en zo ging het van kwaad naar erger: hij werd gevat, kwam in een nog strengere instelling te zitten, ging wéér lopen enzovoort. Een vicieuze cirkel: automatisch kwam hij in contact met de wereld van de misdaad.»

HUMO Straalde hij nog altijd dezelfde zachtheid uit toen u hem, na al die woelige jaren, in de gevangenis weer ontmoette?

Valérie «Jazeker. Hij geeft zoveel liefde. Maar hij vráágt het ook: hij is veel te kort gekomen.

»Farid is een man van duizend en één principes, over alles heeft hij een uitgesproken moreel oordeel. ’t Is wit of zwart in zijn hoofd. Batman noemen wij hem onder elkaar: de handhaver van het recht, die zelf een donker kantje heeft (lacht). als hij hier op straat zou zien dat een oud vrouwtje wordt overvallen, is hij de eerste om haar te beschermen. Hij is niet bang, van niks of niemand.»

HUMO Wat schreef hij in de brieven die u zo diep raakten?

Valérie «Vooral de toon is me bijgebleven. De zachtheid, het optimisme ook. Het kwam altijd op hetzelfde neer: ‘Op een dag zal ik vrij zijn en de liefde kennen.’ Dat heeft hem al die jaren overeind gehouden: het verlangen naar liefde – om te geven én te krijgen. Farid is een gentleman: heel beleefd en voorkomend. In de conversatie gebruikt hij woorden die wij al lang niet meer gebruiken, omdat wij ze te ouderwets vinden. Hij dus niet: hij doet álles om je te laten voelen dat hij je respecteert.»

HUMO Bent ú bang van hem geweest?

Valérie «De eerste keer heb ik hem ontmoet in de gevangenis van Leuven. Eerst moest ik op gesprek bij een psycholoog – als bezoeker van Farid word je gescreend. Die man vroeg mij precies hetzelfde: ‘Bent u niet bang om alleen met Farid in één ruimte samen te zijn?’ Ik heb hem naar waarheid geantwoord: ‘Nee.’ Ik heb nooit angst gevoeld.»

HUMO U hebt van nature een groot vertrouwen?

Valérie «Ik ben een nogal intuïtief mens, ik leef dicht bij de natuur, maar je zult mij niet horen zeggen dat ik een groot vertrouwen in andere mensen heb. Integendeel, ik ben wantrouwend van aard, ik ben een vrouw die normaal niet verliefd wordt, maar ik voelde meteen: Farid is geen verdorven mens. Hij is niet gek. Waarom zou hij me kwaad doen? Daar was geen enkele reden voor.»

HUMO Maar u wist ook: hij had dingen gedaan waarvoor je met recht en reden bang mag zijn.

Valérie (knikt) «Over het verleden spreken wij niet, tenzij hij er zelf over begint. Het leven met zijn ex, devergrijpen,c’estsavieàlui.Ik heb mijn bedenkingen bij dingen die hij gedaan heeft – met – met een granaat mensen gijzelen, ik kan daar met mijn verstand niet bij. Maar ik heb niet hetzelfde meegemaakt als hij, ik heb ook een ander temperament nog eens voor veroordelen?

»Wij zijn aan een andere etappe in zijn leven begonnen.»

HUMO U kende zijn bijnaam: Farid ‘le Fou’, de man die sneller handelt dan hij nadenkt.

Valérie «Wat men ook beweert: die bijnaam komt niet van gevangenisbewakers. Die heeft hij al van kindsbeen af. De anderen profiteerden van zijn naïviteit, ze lieten hém al het vuile werk opknappen – hij was toch nergens bang voor. En dus noemden ze hem: ‘Farid le Fou’, wat zoveel betekende als: ‘de durfal’. Maar ‘le fou’ heeft in de loop der jaren een andere bijklank gekregen: een man die tot alles in staat is.»

HUMO Nu haat hij die naam, naar het schijnt.

Valérie «Omdat de pers die naam een andere lading heeft gegeven.

»Hij heeft geen contact meer met zijn dochtertje. Het enige wat zij over hem verneemt gaat via de pers, en die heeft het stelselmatig over haar vader als ‘le fou’. Dat is toch niet correct?»

HUMO Zijn dochtertje is waanzinnig belangrijk voor hem, hè?

Valérie «Farrah is zijn oogappel. Het valt hem zwaar te aanvaarden dat hij afstand moet houden. U moet weten: de moeder van het kind, zijn ex, is uit de ouderlijke macht ontzet. Farid niet, ook al zat hij in de gevangenis (de moeder was volgens berichten in de pers een heroïnehoertje, red.). De rechter heeft hem voor de keuze gesteld: ‘Farid, jij zit vast, dus: gaat je dochter naar een instelling, of laat je haar inwonen bij je schoonouders?’ Hij heeft geen seconde geaarzeld: ‘Ze gaat naar mijn schoonouders.’ Hij wilde niet dat ze net als hij voor het leven getraumatiseerd zou worden door die jeugdinstellingen. Hij heeft haar bij zijn exschoonouders laten plaatsen, om haar te beschermen. Maar daar hoor je niemand over. Nooit.

»Bon, daarna is er ruzie gekomen over de hoede van het kind: Farid kreeg haar op den duur niet meer te zien als hij penitentiair verlof had. En dat is verkeerd uitgedraaid: ‘als mijn dochter niet meer naar mij komt, ga ik wel naar haar toe.’»

HUMO Hij heeft zijn dochter en schoonfamilie tot twee keer toe gegijzeld, in de GB-Quick van Drogenbos (2000) en in hartje Brussel, in café Albertine (2005).

Valérie «Over die laatste gijzeling heeft hij een paar keer gesproken. ‘Val,’ zei hij, ‘het plan was dat ik mijn dochter zou wakker maken, een badje geven en aankleden; ik zou nog met haar ontbijten, en daarna zou ik in mijn eentje vertrekken om mezelf voor het Justitiepaleis, met een granaat, tot ontploffing te brengen.’ Dáár diende die granaat voor. Maar door een samenloop van omstandigheden is het anders gelopen en in een gijzeling geëindigd.»

HUMO Waarom wilde hij zichzelf van kant maken?

Valérie «De toestand met zijn dochtertje, het verleden dat op hem drukte, zijn demonen, zijn haat tegenover Justitie.

»Nog zoiets dat iedereen lijkt te vergeten: op zijn zeventiende is hij onterecht veroordeeld voor een crapuleuze moord op een bejaarde in Brussel. Later, nadat dezelfde dader een andere moord had gepleegd, wees DNa-onderzoek uit dat Farid het niet gedaan kon hebben. Maar hij heeft er wel voor gezeten.

»In de gevangenis heeft hij kennisgemaakt met de willekeur van bewakers: die slaan gevangenen in elkaar naar het ze belieft. Op een bepaald moment heeft hij dan besloten: ‘Niet met mij: ik plooi niet.’ Hij plooit al meer dan twintig jaar niet. En hij zal niet meer plooien.»

HUMO Is hij daarom zo uitzonderlijk sterk geworden?

Valérie «Hij is ook sterk in zijn hoofd. In principe zit hij nog vast tot 2026, maar hij verlangt naar een ander leven – hij heeft een ijzeren wil.»

Riet in de wind

HUMO Is hij ziek in zijn hoofd? Zijn advocaat beweert dat hij aan het syndroom van Ganser lijdt, een psychische stoornis veroorzaakt door te veel stress.

Valérie «De gevangenis heeft hem ziek gemaakt – de fysieke en mentale folteringen die hij heeft ondergaan. Dat is ook erkend: de burgerlijke rechtbank in Luik heeft de Belgische staat in 2010 veroordeeld tot 5.000 euro schadevergoeding. De staat is weliswaar in beroep gegaan, maar goed: het vonnis was duidelijk.»

HUMO Wat betekent foltering in België?

Valérie «Alexandre Vargas (de topcrimineel die vorig jaar overleed door ophanging in zijn cel, red.) is op een dag naar de rechtbank gekomen in het oranje, als een gevangene van guantánamo. Dat was een statement, neem ik aan.

»De gevangenis is een andere wereld, waar willekeur regeert. als bewakers geen zin hebben om je eten te brengen, doen ze het niet. Ze gooien je zonder opgaaf van redenen in het cachot, ze doen ’s nachts om het kwartier het licht aan en uit, ze rammelen aan je deur en ze roepen: ‘Farid le Fou, we komen je straks kapotmaken.’ Dat is de psychische terreur. Maar je hebt ook fysieke terreur: de klappen die ze uitdelen.»

HUMO Kun je Farid klappen geven?

Valérie «Met verschillende gewapende bewakers samen? Natuurlijk wel.»

HUMO Nu heb je zelfs Robocoppakken voor bewakers, speciaal om Farid aan te kunnen pakken.

Valérie «Zégt men.

»Er zijn ook bewakers met wie hij uitstekende contacten heeft, des mecs chouettes et humanistes. Met de ervaren types, die hun beroep graag uitoefenen, kan hij het goed vinden. Met skinheads in een uniformpje niet.»

HUMO Hij heeft al zes bewakers het ziekenhuis in geslagen.

Valérie «Ze hadden hem alle zes eerst aangevallen – anders slaat hij niet. Bent u al eens in de gevangenis geweest? De omgangsvormen zijn er niet fijnzinnig: iedereen scheldt voor het minste. alleen, Farid kan het zich niet veroorloven terug te schelden. als hij scheldt, beledigt hij de natie – alles wat hij doet, wordt opgeblazen. Ze haten hem, hè. Omdat ze hem niet kunnen breken. Hij vergelijkt zichzelf met het riet: dat buigt mee in de wind, maar het breekt niet.

»In de zwaarbeveiligde afdelingen van Lantin en Ittre weet je dat je smeerlappen hebt onder de bewakers. Mannen die zomaar klappen uitdelen. Farid reageert daarop – waarop hij nog maar eens wordt gestraft met een nieuw pak slaag en een paar knellende handboeien. Hij heeft littekens op zijn polsen, zo strak hebben ze die dingen vaak vastgemaakt. urenlang lieten ze hem zitten, met handen en voeten geketend aan een radiator, een ijzeren staaf in zijn rug.

»In Lantin zat hij opgesloten in blok u. Nu bestaat dat niet meer, maar dat was een betonnen blok waar hij niet uitkwam. als hij bezoek kreeg, mocht hij alleen met ze praten door een doorgeefluik. Zijn moeder zei achteraf dat de stank die uit het gat kwam niet te harden was. Daar zat hij dan, in zijn dooie eentje, in een kale betonnen ruimte, met schurftige oude kleren, zonder toilet, zonder niks.»

HUMO Hij zou inmiddels in zestig gevangenissen hebben gezeten.

Valérie «Hij is al minstens één keer in alle Belgische gevangenissen geweest, behalve in saint-Hubert, dat een halfopen regime heeft. In de drieënhalf jaar dat ik hem nu ken, heeft hij in Leuven gezeten, in Nijvel, Jamioulx, andenne, Namen, sint-gillis, Brugge, Lantin, Verviers (blaast): ik geef het op – ik weet het niet meer allemaal. En vaak keerde hij enkele maanden later terug naar waar hij vandaan kwam.»

HUMO Waarom die carrousel?

Valérie «Zegt u het maar. In de voorbije drie jaar heeft hij geen fysiek geweld meer gebruikt. En weet u wat de bewakers nu zeggen? ‘Il nous use psychologiquement – hij put ons psychologisch uit.’»

Crapuleus

HUMO Geen fysiek geweld, zegt u. In 2010 was er toch een incident in de gevangenis van Nijvel waarbij Farid een bewaker gijzelde met de schaar op de keel?

Valérie «Hij ontkent dat. Waar zou hij in hemelsnaam een schaar vinden? Hij wordt voortdurend gefouilleerd. trouwens, hij heeft geen schaar nodig om een bewaker aan te vallen.»

HUMO Hij heeft een uitzonderingsregime gekregen, zeggen zijn bewakers, omdát ze geen weg met hem weten. Dus: als hij een schaar vraagt, krijgt hij een schaar.

Valérie (zucht) «Uitzonderingsregime, dat klopt: hij mag zijn cel niet verlaten, hij heeft géén contact met medegevangenen, hij mag niet dagelijks douchen zoals de rest, zijn deur gaat – in tegenstelling tot andere langdurig veroordeelden – nooit open. Eén keer is het wel gebeurd, in Namen. Hij had pijn aan zijn oren, zozeer was hij het geluid buiten zijn cel ontwend.

»U weet dat hij tijdens een wandelingetje in de gevangenis van Namen twee oude pedofielen op heterdaad heeft betrapt terwijl ze hun collectie babyporno bekeken. Hij heeft de politie laten inseinen. In afwachting van hun komst heeft hij, in zijn eentje, de toegang tot de hele vleugel versperd. De politie is binnengevallen en heeft bezwarend materiaal op een laptop gevonden, en elders ook cd’s met kinderporno – enfin, un trafic de dingue. Batman, hè (lacht). Een baby, vindt hij, daar kom je niet aan. Hij is door de politie verhoord, en de volgende dag is hij naar een andere gevangenis overgebracht. Dat was zijn beloning. (Zwijgt) Farid dérange.»

HUMO De vraag blijft: hoe is de handel in kinderporno mogelijk binnen de muren van een gevangenis?

Valérie «Omerta. Niemand spreekt daarover.»

HUMO Wat denkt u?

Valérie «Ik denk dat men, om de lieve vrede, de ogen soms sluit.»

HUMO Oké, maar wie had dat materiaal aangeleverd?

Valérie «Weet ik veel. Familie? Bezoekers? Bewakers? Mysterie. al betwijfel ik of de familie zulke dingen doet.

»Men heeft achteraf verteld dat hij die pedofielen heeft aangegeven in de hoop op strafvermindering. Nee. Farid is niet zo: als hij dingen ziet die niet kunnen, grijpt hij in. aan kinderen of ouderen raak je niet. Je begaat geen crapuleuze misdrijven.»

HUMO Hij heeft zelf, op aanwijzen van zijn ex, een moord gepleegd. Hij heeft de man omgebracht die haar zou hebben verkracht. Heeft hij daar spijt van?

Valérie «Nee.»

HUMO Hij heeft gedaan wat hij moest doen?

Valérie «Ja.»

HUMO Waarom?

Valérie «Wat antwoordt de meerderheid van de bevolking op de vraag: ‘Wat doe jij als je moeder, vrouw, zus of dochter wordt verkracht?’ De meerderheid zegt: ‘Ik maak de dader kapot.’ Voor Farid was dat vanzelfsprekend. Ook omdat hij het gerecht kent: verkrachtingen worden zelden bestraft. Hij móést het zelf doen. Het was zijn plicht.»

HUMO En hij heeft zich vergist.

Valérie (verbaasd) «Vergist?»

HUMO Welja, hij zou de verkeerde man hebben vermoord, de dealer van zijn ex.

Valérie «Nee, die vrouw is door verscheidene mannen verkracht. Ik ken het fijne van de historie niet, maar die man was één van de verkrachters.»

HUMO En die andere man die hij ook de kogel heeft gegeven?

Valérie «Die was niet dood.»

HUMO Heeft Farid, volgens u, gelijk dat hij geen spijt heeft?

Valérie «Wat als het met mijn dochter gebeurt? Moreel gesproken mag ik niet over andermans leven beslissen, maar... (Zwijgt) Ik wil hier niet op antwoorden.»

HUMO Wat is geweld voor Farid: een soort taal?

Valérie «Farid haat geweld.»

HUMO Pardon?

Valérie «Hij haat geweld. Hij gaat er kapot aan, het vreet aan hem. Ik zeg het: hij is uitermate zacht.

»Natuurlijk, hij is Mahatma Gandhi of Jezus Christus niet. als je hem slaat, zal hij zijn andere wang niet aanbieden, tenzij tegenover mensen uit zijn naaste omgeving. Ik weet waarover ik spreek. Ik héb hem een keer een klets gegeven – hij barstte in lachen uit (lacht).»

HUMO Gelooft hij?

Valérie «Nee. Nooit gedaan. Voor ons is godsdienst opium voor het volk.»

Peeskamertje

HUMO Zien jullie elkaar geregeld?

Valérie «Zoveel mogelijk. Het is niet makkelijk: je wil elkaar aanraken, knuffelen, kussen, maar je weet dat je voortdurend in de gaten wordt gehouden door kerels achter glas. Je bent nooit alleen.

»In Brugge (op de hoogbeveiligde afdeling, red.) is het ingewikkeld. Farid heeft niet graag dat ik er vaak over de vloer kom. Het bezoekersregime is heel strikt. Je krijgt enkele dagen van tevoren het bericht dat je op dat en dat uur wordt verwacht. als dat niet in je agenda past, omdat je moet werken of zo, jammer. Bovendien is Brugge een eind rijden vanuit Brussel. En als je er dan eindelijk bent, moet je nog één kilometer door de gangen: voorbij de detectoren, trappen op, trappen af, het grootste stuk vergezeld door een bewaker. Behoorlijk intimiderend.»

HUMO Zijn de bewakers vriendelijk?

Valérie «Ik ben zelf altijd uitermate beleefd en vriendelijk. Dat is voor mij een punt van eer. Door mij zo op te stellen, hoop ik dat ze ook anders naar Farid zullen gaan kijken.»

HUMO Slaagt u daarin?

Valérie «Met sommige bewakers wel, maar in Brugge is het moeilijk om contact te maken. Daar zijn het soldaten.

»Farid wordt ook altijd naar me toe gebracht met handboeien aan. Dat komt aan: iemand van wie je houdt zo te zien zitten. Je moet jezelf geweld aandoen om dat aan te kunnen. Ik mag niet breken in zijn bijzijn, en hij wil dat ook niet. Maar we voelen allebei hetzelfde: het doet pijn – we zien het in elkaars ogen.»

HUMO Breekt hij soms?

Valérie «Natuurlijk. Hij is een mens, hè, geen machine of een monster. als zijn ogen gaan glanzen, weet ik hoe hij zich voelt. Maar ik doe alsof ik het niet gezien heb.

»Toen we nog visites hors surveillance hadden, in andere gevangenissen, heeft hij me ook verteld over de pijn.»

HUMO U hebt het over de zogenoemde peeskamertjes?

Valérie «Voilà, de kamertjes waar je seks kan hebben, la boucherie. Het is een slagerij, laten we wel wezen – die omgeving wekt alles behalve lust op. De eerste keer heb ik mezelf moeten overwinnen. Zo kaal, en ongezellig, en cru! Je voelt je een stukje vlees, zeker als vrouw. En als je dan buitenkomt – je haren alle kanten uit, je ogen rood – voel je de spottende blikken van de bewakers in je rug priemen. Je weet wat ze denken: ‘Tu es la salope qui se fait baiser au prison par un taré.’ Je bent de hoer met dienst. Dat hoeven ze je niet eens te zeggen.

»Maar goed, dergelijke bezoeken zijn in Brugge zelfs niet mogelijk.»

HUMO De hoogbeveiligde afdeling daar is gebouwd voor de gevaarlijkste criminelen in het land – mensen als Farid. Haat u Brugge?

Valérie «Hoeveel geld is er tegen die afdeling gegooid? En waarvoor? Daar zaten lange tijd twee à drie mensen! Nu is het volledig bezet: Farid zit aan de ene kant, Nordin (Benallal, red.) aan de andere kant, met tussen hen in acht kerels met geestelijke problemen. Is dat de bedoeling? Ik ben er ooit in de buurt naar het toilet geweest: dan hoor je mensen roepen en tieren en slaan.»

HUMO Nog één keer over de geestelijke gezondheid van Farid zelf. Hoe zie je dat er iets scheelt?

Valérie (diept een rapport op) «Voilà, een verslag van de hoogste verantwoordelijken uit de gevangenis van Jamioulx, januari 2011: ‘Hij is ten zeerste getekend door de slechte behandelingen, zelfs folteringen, die hij heeft ondergaan in bepaalde penitentiaire instellingen.’ als je hem bezoekt, trilt hij van kop tot teen – hij davert. Hij praat razendsnel, springt van de hak op de tak, zijn ogen schieten van links naar rechts, speurend naar onraad. Maar als wij met z’n tweeën zijn en de deur gaat op slot, houdt het meteen op: pfwiet, hij beeft niet meer, de rust daalt over hem neer.»

HUMO U hebt een grote macht over hem.

Valérie «Dat wil ik niet: niemand behoort een ander toe. Maar we houden veel van elkaar. (Stottert) Het is érg passioneel. Vanaf het moment dat de deur dichtgaat, ontdek je een andere man. Een marshmallow (lacht). La douceur à l’état brut.

»Ik vergelijk hem weleens met een paard dat als jong dier mishandeld is: wantrouwend en bij momenten zelfs gewelddadig, tot de dag dat iemand zacht met hem omgaat en hij weer vertrouwen krijgt.

»Farid heeft ongelofelijk goed ontwikkelde zintuigen. Hij ruikt de sneeuw. Hij voelt onmiddellijk of iemand te vertrouwen is.»

HUMO Kunnen paarden die ooit zijn mishandeld nog wel helemaal genezen?

Valérie «Mijn eerste paard was mishandeld. Met veel geduld heeft het geleerd om weer te vertrouwen, en nu is het een formidabel dier – het wordt bereden door een meisje van vijftien. Helaas loopt het in negentig procent van de gevallen níét goed af. Een paard dat ooit is mishandeld, wordt opstandig en onbetrouwbaar. Het wordt doorverkocht van de een naar de ander, en zo gaat het van kwaad naar erger. Het klinkt hard wat ik nu zeg, maar in zo’n geval is het beste dat je zo’n dier uiteindelijk afmaakt.

»(Zwijgt) Ik droom ervan met Farid te gaan paardrijden, zodra hij een elektronische enkelband krijgt.»

HUMO U wilt hem leren paardrijden?

Valérie «Het contact met een paard is echt. Het is heel ontvankelijk: het voelt meteen of je angstig of liefdevol of boos bent. Je begint met een schone lei. Il s’en fout de ton passé.

»Ik bezit een spaanse volbloed die niet gesneden is. Hij heeft zijn ballekes nog, en dat is goed: zo behoudt hij zijn trots en temperament. Je moet respect voor hem tonen: je rijgt wat je geeft. Met zo’n paard omgaan kan héél heilzaam zijn voor Farid.»

HUMO Farid behoort tot de tien procent die te genezen is?

Valérie «Als je hem goed omringt, kan hij zichzelf weer opbouwen en ontwikkelen. Liefde is het begin van alles. Een mishandeld paard kun je alleen met liefde weer beter maken.»

HUMO Kan de liefde ervoor zorgen dat al zijn demonen verdwijnen?

Valérie «Toch veel demonen.»

Samen oud worden

HUMO Een onmogelijke vraag: waarom bent u aan deze uitzichtloze liefde begonnen?

Valérie «Het is niet uitzichtloos. Het zal goed aflopen. Het móét. We passen bij elkaar: ik bennogal excessief in alles wat ik doe, maar ik heb voor het eerst een man gevonden die me in bedwang kan houden. Me rustig maken.

»Farid is een atypische man. In zijn omgang met een vrouw, in de manier waarop hij van een vrouw houdt. Ik heb geluk met hem. (Zwijgt) Véél geluk.»

HUMO Waarom gaat hij zo anders met een vrouw om?

Valérie «Hij heeft veel geleden, en diep verlangd naar liefde, naar begrip. Dat maak je niet meer mee. Wij komen mensen tegen, blijven er even aan vasthaken, en zetten dan onze weg voort. Hij niet. Hij is een grote romanticus.

»Ik ben vijfenveertig, maar in zijn nabijheid voel ik me weer een klein meisje. Hij beschermt me. terwijl ik op andere momenten als een moeder met hém omga. Begrijpt u? Dat is de geheime combinatie: ik wil dat hij mijn baby is, maar ik wil ook dat hij mij beschermt en mij bemint als zijn maîtresse.

»Liefde is zonder compromis voor mij. Het is volkomen intuïtief, ja of nee. Farid begrijpt dat.

»Ik hoop samen met hem oud te worden.»

HUMO 2026 is nog ver weg.

Valérie «In principe mag hij sinds 2007 of 2008 al voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld. Hij voldoet aan alle wettelijke voorwaarden. En toch laat men hem niet los. Er is altijd wel een excuus. ‘Hij volgt geen opleiding.’ Nee, dat kan niet als hij in isolatie zit. Of: ‘Er is geen psychologische begeleiding.’ Nee, dat is onmogelijk als je om de drie maanden van gevangenis verandert.

»De strafuitvoeringsrechtbank heeft drie mensen gemandateerd om hem te onderzoeken: een psychiater, een psycholoog en een maatschappelijk werker, die elk afzonderlijk met hem hebben gepraat. u zou hun rapport eens moeten inkijken. Magnifiek! Hun conclusie is eensluidend: Farid moet uit de gevangenis. (Citeert uit het rapport van de drie experts) ‘Wij steunen het voorstel hem af en toe de gevangenis te laten verlaten. De risico’s verbonden aan een dergelijke maatregel zijn relatief. (...) alleen deze zuurstofbel zal hem toelaten om de rest van zijn straf op een meer serene wijze uit te zitten. Een verlenging van zijn opsluiting lijkt geen zin te hebben, laat staan enige impact op meneer Bamouhammad, voor wie detentie ondraaglijk is geworden.’ Voilà, dat was vorig jaar, toen hij 27 van de 43 jaar van zijn leven achter tralies had doorgebracht. Intussen zijn we anderhalf jaar later.

»Farid is níét gevaarlijk voor zijn medeburgers. Hij is nog ziek, ja. Maar in de gevangenis zal hij niet beter worden. Dat kan alleen buiten, waar zijn meisje op hem wacht.»

HUMO Maakt hij kans om binnenkort wél voorwaardelijk vrij te komen?

Valérie «We hopen op de strafuitvoeringsrechtbank van 12 september. Normaal dient die maar één keer per jaar. Bij Farid is het pas een halfjaar geleden. De rechter was toen geneigd in te stemmen met zijn verzoek en had zelf het idee van een enkelband geopperd, maar een bijzitter had zich verzet. Dus ze hebben de zaak een halfjaar verdaagd.

»Ik moet wel zeggen: in de hoogbeveiligde afdeling van Brugge is nog nooit iemand voorwaardelijk vrijgekomen.»

HUMO Hoe lang blijft hij nog in Brugge?

Valérie «Geen idee. Normaal zou hij er één week blijven, daarna heette het: tot 25 juli. Daarop is hij in hongerstaking gegaan, tot ze hem naar een kamertje brachten waar hij op een bed zou worden vastgesnoerd en via een infuus gevoed. Dat wilde hij niet: ‘Wat zullen ze in dat infuus doen?’ Daarom is hij met die hongerstaking opgehouden, geheel tegen zijn aard in. Want als hij ergens mee begint, gaat hij door tot het einde.

»Nu is hij tweeënhalve maand in Brugge. Waar hij straks naartoe gaat, blijft een groot geheim: men is bang dat daar een staking zal uitbreken, uit angst voor een ontsnappingspoging van Farid. Maar dat is het laatste van zijn plannen: hij zal niet ontsnappen. Hij zal vertrekken door de grote poort – la vie l’attend.»

HUMO Kunt u garanderen dat hij, als hij vrijkomt, niet opnieuw zijn dochtertje zal gijzelen?

Valérie (knikt) «Hij zal haar zelf niet meer opzoeken. Maar als ze op haar achttiende of later contact met hem opneemt, zal de deur openstaan. Hij heeft de bladzijde omgeslagen. Zijn dochter is vijftien, stilaan zal ze inzien hoe bepaalde dingen zijn gelopen.»

HUMO Hij voelde zich verworpen door zijn dochter, hè?

Valérie (voorzichtig) «Hij beweert dat hij door zijn schoonfamilie werd gediaboliseerd. Daar wilde hij tegen ingaan. Maar dat was dus niet verstandig.»

HUMO U bent every inch een rock’n-rollvrouw. Hoe zit dat met hem?

Valérie «Hij is het nog veel meer dan ik (lacht). Bon, hij heeft natuurlijk niet dezelfde achtergrond. Maar langzaam halen we de achterstand in. Ik heb hem in de gevangenis al wat boeken gebracht, Bukowski bijvoorbeeld. Dat moest ik helaas terug mee naar huis nemen: te bruut, zeker. Oké, dan probeer ik maar De Maupassant of Céline. En met de muziek wil ik ook niet te hard van stapel lopen: ik ga hem thuis niet meteen The Stooges in de maag splitsen (lacht). Maar rock-’n-roll is meer dan muziek. Het is een attitude. Een manier van leven. En dat ademt Farid uit elke porie: hij is écht. Een rebel pur sang.»