Film: Tropa de elite
In 2007 schreeuwde heel Brazilië moord en brand: regisseur José Padilha had met zijn filmdebuut ‘Tropa de Elite’ een heuse schandaalprent gemaakt, die de hopeloze machtsstrijd tussen de officiële instanties en de straatbendes van Rio de Janeiro aan de kaak stelde.
Hier en daar werd hem verweten dat hij een rechts-reactionaire propagandafilm had gemaakt, waarin hij de elitetroepen van het BOPE (het Braziliaanse SWAT-team, zeg maar) op een piëdestal zette.
Dat het bijwijlen hondsbrutale geweld – men doet onder andere een paar onprettige dingen met een bezemsteel – erg spectaculair werd vormgegeven, zal daar wel voor iets hebben tussen gezeten.
Zelf kijkt de guerrillaregisseur, die gewoon tussen de straatbendes ging filmen, er echter anders tegenaan.
José Padilha «Kijk, in de jaren zeventig en tachtig was Brazilië een militaire dictatuur – de generaals hadden het voor het zeggen. De meeste films uit die periode hadden een links perspectief en vielen – geheel terecht – de junta aan. Halverwege de jaren tachtig waren de generaals echter weg. In de twintig jaar daarna hebben we socialistische, communistische en extreemrechtse regeringen gehad, maar één ding bleef hetzelfde: de problemen met drugs, geweld en corruptie.
»Ik ben links noch rechts – ik dénk gewoon niet op die manier – maar je hoeft gelukkig geen marxist of neoliberaal te zijn om sociale processen te begrijpen. Ik probeer zo goed en zo kwaad als ik kan de dingen om me heen in kaart te brengen, en wel op een zo realistisch mogelijke manier. Ik heb jarenlang zitten researchen voor ik aan deze film begon: alle raids en alle moordaanslagen zijn op feiten gebaseerd.»
- Je hoofdpersonage, de kapitein van het BOPE-team, hanteert wel erg extreme methodes. Kan je jezelf in zijn ideologieën vinden?
Padilha «Dat is de logica van het personage, niet van mij. De samenleving waarin hij woont, is natuurlijk van enorm belang, hè. Stel je maar eens voor dat je in een gewelddadige stad als Rio leeft: dan heb je geweld waarschijnlijk nodig om simpelweg overeind te blijven... Ik kan me voorstellen dat je in België wel zonder kunt.
»Ik hou er sowieso niet van om morele oordelen te vellen over mijn personages, en ik beweer al helemaal niet dat ik de wijsheid in pacht heb: dat zou een leugen zijn.»
- In een recensie bedacht het weekblad Variety de film met het etiket ‘fascistisch’. Stoort je dat niet?
Padilha «Och ja, ‘Tropa’ deed heel wat stof opwaaien... Maar in Berlijn heb ik toch maar mooi de Gouden Beer gekregen, uit handen nog wel van Costa-Gravas, een belangrijke linkse filmmaker. Variety zat gewoon fout (lacht).
»Eerlijk: eigenlijk lees ik geen recensies. Ik geef interviews en ik zal met plezier gaan spreken voor studenten, maar recensies? (blaast)
»Een beschouwend artikel wil ik nog wel eens lezen, maar dan wil ik er wél op kunnen reageren. Dat is per slot van rekening het belangrijkste dat ik met mijn films wil bereiken: een goed debat.»
Bekijk de trailer:
