First Aid Kit: zusjes met een handleiding
Tien jaar nadat Klara en Johanna Söderberg – alias First Aid Kit – viraal gingen met hun cover van Fleet Foxes, verschijnt hun vierde plaat ‘Ruins’: een donker werk in de nasleep van een gebroken verloving, de dood van Leonard Cohen en de controversiële verkrachtingszaak rond een student van de Stanford-universiteit. ‘Er is veel kapotgegaan, maar ook een ruïne kan mooi zijn.’
'We zijn elkaars therapeut. We zijn allebei even verknipt'
In het afgelopen decennium heeft de wereld de zusjes Söderberg zien opgroeien van een schattig duo muziekfans – in 2012 scoorden ze nog een hit met ‘Emmylou’, een eerbetoon aan mevrouw Harris – tot volwassen vrouwen met sterke songs en een boodschap. Hun troef blijft ongewijzigd: twee stemmen zo hemels harmonieus dat je hóórt dat ze allebei negen maanden in dezelfde baarmoeder vertoefd hebben.
HUMO In oktober 2017 bestond First Aid Kit tien jaar. Hoe hebben jullie dat gevierd?
Klara Söderberg «We hebben een video voor YouTube opgenomen met van elke plaat één nummer dat we nog nooit eerder live hadden gespeeld. We hebben de lyrics en akkoorden van onze eigen songs moeten googelen: pijnlijk (lacht).»
Johanna Söderberg «Verwacht verder geen sappige ‘we-snoven-cocaïne-in-het-toilet-van-die-en-die’-verhalen. Tijdens onze wereldtournees staan we constant op de planken. Als we dan een moment ontspanning nemen, spelen we het liefst van al in onze pyjama een gezelschapsspelletje met onze vrienden.»
HUMO Jullie zijn 24 en 27 en al aan jullie vierde plaat toe. Emmylou Harris debuteerde op haar 27ste, Leonard Cohen was zelfs 33. Voelt dat niet vreemd?
Klara «Nee, ik heb voor het eerst een gitaar vastgenomen op mijn 13de, en niet veel later schreef ik mijn eerste song. Johanna begon met mij mee te zingen en we voelden dat we iets speciaals hadden. Daarna hebben we alles laten vallen voor onze muziek. We stopten met school, trokken de hort op en sliepen nauwelijks. Knettergek, maar ik heb er geen spijt van. Andere artiesten zijn rond onze leeftijd nog op zoek naar hun eigen stem, terwijl wij al heel goed weten wie we zijn.»
HUMO Jullie nieuwe plaat heet ‘Ruins’. Dat klinkt niet goed.
Klara «‘Stay Gold’ dateert van vier jaar geleden en in die tijd is er veel gebeurd. Mijn verloofde en ik zijn uit elkaar gegaan en daardoor stortte mijn wereld in. Ik was boos op mezelf en bang voor de toekomst. Mettertijd leerde ik om de jaren met mijn ex niet als verloren te zien. De breuk was pijnlijk, maar we hebben veel mooie momenten gehad. Vandaar de vergelijking met een ruïne: zelfs een vervallen en afgebrokkeld gebouw kan nog steeds mooi zijn.»
HUMO Praten jullie met elkaar in tijden van crisis?
Johanna «Bij een probleem is Klara altijd de eerste persoon die ik bel. Wij weten alles van elkaar. En als ik vind dat Klara iets ongelooflijk stoms aan het doen is, zeg ik dat meteen. We zijn elkaars therapeut.»
HUMO Wie heeft er dan het meeste werk?
Johanna «Ik denk dat we allebei even fucked up zijn (lacht). Mensen zijn vaak bang om hulp te vragen. Maar iedereen heeft problemen en het helpt niet om die te verdringen. Daarom ben ik dankbaar voor de goeie band die ik heb met mijn zus, en voor het feit dat ik muziek maak: ik ken namelijk geen beter middel om shit te verwerken.»
Klara «Je hoeft zelfs geen muziek te spélen: luisteren helpt ook. Ik hou van donkere en trieste muziek. Neem nu ‘Waiting Around to Die’ van Townes Van Zandt: dat lied zorgt er altijd voor dat ik me beter voel als ik verdrietig ben, alsof ik niet de enige ben met die emoties. Ik hoop dat we anderen op dezelfde manier met onze muziek kunnen helpen.»
HUMO Op Internationale Vrouwendag 2017 brachten jullie ‘You Are the Problem Here’ uit, een song die uiteindelijk niet op ‘Ruins’ is beland. Ik heb jullie nog nooit zo boos gehoord als op dat nummer.
Johanna (opgewonden) «Goed, want we waren razend.»
Klara «‘You Are the Problem Here’ hebben we geschreven na het verdict in de rechtszaak tegen Brock Turner, een student van de Stanford-universiteit die had geprobeerd een bewusteloze vrouw te verkrachten. Hij kreeg zes maanden gevangenisstraf: ontzettend kort. En dan nog schreef zijn vader dat zijn zoon ‘wel een heel hoge prijs moet betalen voor een actie die slechts twintig minuten geduurd heeft’. Bovendien wou de rechter geen zwaardere straf geven omdat hij Turners toekomst – hij is een professionele zwemmer op weg naar de Olympische Spelen – niet kapot wou maken. Ondertussen heeft Turner natuurlijk wél het leven van een vrouw vernietigd, alleen kwam zij niet uit een rijke familie.»
HUMO Turner voerde zelf als verdediging aan dat hij gedronken had. ‘That’s not how liquor works,’ antwoorden jullie in de song.
Klara «Ik ben al dronken geweest, Johanna ook. Maar wij hebben nog nooit iemand aangevallen. Waarom zou alcohol zo’n gedrag aanvaardbaar maken? Níéts maakt een verkrachting aanvaardbaar.»
Johanna «En het verknipte is dat het ook in de omgekeerde richting werkt: aangerande of verkrachte vrouwen moeten zichzelf veel te vaak verdedigen. Heb je het niet uitgelokt? Hoe dronken was je? Wat had je aan? Waarom wandelde je alleen in het donker? Als vrouw moet je constant op je hoede zijn, op het randje van paranoïde.»
Klara «Gelukkig zijn we een duo en moeten we nooit iets alleen doen. En sinds het ontstaan van First Aid Kit is onze vader – die in de jaren 80 gitaar speelde in de Zweedse postpunkband Lolita Pop – ook onze geluidsman. We werken daardoor in een vrij veilige omgeving, ook al is de muziekwereld een jongensclub. Ik moet er niet aan denken hoe het had kunnen lopen als ik als jonge vrouw op mijn eentje in deze business was gestapt.»
HUMO Een paar jaar geleden gaven jullie in de iconische Royal Albert Hall een workshop aan vrouwelijke artiesten tussen 12 en 16 jaar. Wat wilden jullie hun meegeven?
Johanna «Tijdens onze optredens zitten er meestal heel wat jonge meisjes op de eerste rij. Ze zingen elk woord mee en vertellen ons nadien dat ook zij een band zijn gestart. Dat raakt me elke keer opnieuw. In mijn jeugd kende ik weinig vrouwelijke artiesten waarnaar ik kon opkijken en luisterde ik voornamelijk naar oude mannen: Leonard Cohen, Bob Dylan, Neil Young. Dus als ik alle meisjes die van muziek houden één ding wil meegeven, dan is het: jullie kunnen dit ook.»
HUMO Jullie zijn heel open over jullie invloeden: één van jullie bekendste songs heet ‘Emmylou’ en jullie coverden al Simon & Garfunkel, Bob Dylan, R.E.M., Black Sabbath en Lorde. Artiesten houden er nochtans meestal niet van om vergeleken te worden met andere artiesten.
Klara «Sommige bands willen grenzen doorbreken en de muziekgeschiedenis veranderen. Wij niet. Wij zijn niet hip of trendy. Onze muziek is uniek door onze stemmen en door ons perspectief op de wereld. We zijn ook niet bang om te imiteren. Dat is net wat een artiest doet: lenen en stelen. En we delen onze liefde voor muziek graag met de rest van de wereld.»
HUMO In maart organiseerden jullie twee shows in Stockholm ter ere van Leonard Cohen, die volledig te herbekijken zijn via YouTube. Wat betekende hij voor jullie?
Klara «Leonard Cohen heeft mij respect voor woorden aangeleerd. Hij was een meesterlijke dichter en verhalenverteller. Ik vind het ontzettend spijtig dat we hem nooit hebben kunnen ontmoeten.»
Johanna «Mijn favoriete tekstregel van Cohen komt uit ‘Chelsea Hotel #2’: ‘We are ugly but we have the music.’»
Klara «Mijn favoriete song is ‘One of Us Cannot Be Wrong’, de afsluiter van zijn debuut. Net als de rest van die plaat is het een ingetogen en verdrietig nummer, maar op het einde begint Cohen te fluiten en zelfs te schreeuwen. Alsof hij wou zeggen: ‘Yep, het leven doet pijn, laten we zingen en genieten.’»
HUMO Jullie doen iets gelijkaardigs op het einde van ‘Hem of Her Dress’, het voorlaatste nummer van ‘Ruins’: een ingetogen lied dat plots losbarst in een schijnbaar dronken zeemanskoor. Wie zingt daar mee?
Johanna «Wacht, ik heb er een video van! (haalt gsm boven)»
Klara «Daar staat mama. Papa. Mijn nieuwe vriendje. Alle jongens van de band. En onze broer. Hij is nog maar 14, ongeveer de leeftijd waarop wij doorbraken, en hij heeft net zijn eerste nummer geschreven. Hij heeft elk instrument zélf ingespeeld – bas, gitaar, drums – en alle harmonieën zelf gezongen. Ik maak me al wat zorgen, want tegen dit tempo zal hij ons snel voorbijsteken (lacht). De toekomst van de Söderbergs is alvast verzekerd.»
