Formule 1-legende Niki Lauda overleden: 'Wie op zijn 50ste met pensioen wil om op het strand te gaan liggen: fantastisch. Maar ik ben anders'

Afgelopen maandag overleed de Oostenrijkse Formule 1-coureur Niki Lauda op zeventigjarige leeftijd. Lauda werd drie keer wereldkampioen in de Formule 1. Een jaar geleden zat Lauda nog vol plannen en kocht hij Niki terug, de luchtvaartmaatschappij die hij vijftien jaar geleden zelf oprichtte. Herlees het interview dat we toen publiceerden: een snedig gesprek over het risico om te falen, het loon van piloten en wienerschnitzel aan boord. ‘Wereldkampioen worden is makkelijker dan een luchtvaartmaatschappij leiden.’

(Verschenen in Humo op 12 februari 2018)

- Er kwamen veel reacties op uw overname van Niki, de luchtvaartmaatschappij die u ooit zelf heeft opgericht, maar nu in moeilijkheden zat. Hebben die reacties u verrast?

Niki Lauda «Ik heb nooit eerder tientallen bemoedigende sms’jes op één dag gekregen, ik werd overspoeld door enthousiaste reacties. Wereldkampioen worden of een formule-1-wedstrijd winnen is niets, daarmee vergeleken.»

- Hoe komt het dat mensen zo achter u staan?

Lauda «Misschien komt het omdat ik tijdens mijn carrière als coureur iedereen heb aangesproken: ik werd heel jong wereldkampioen. Korte tijd later verloor ik mijn oor toen ik vast kwam te zitten in mijn brandende wagen. Dat heeft veel mensen hevige emoties bezorgd.»

- U was voortdurend het onderwerp van sensatie.

Lauda «Het was een echte rollercoaster. Dat raakt mensen meer dan wanneer altijd alles goed gaat.»

- U stapt nu voor de derde keer in de luchtvaart, waar u al zware tijden hebt meegemaakt. Een Boeing van Lauda Air crashte in 1991 in Thailand met 223 mensen aan boord.

Lauda «Iedereen vraagt me waarom ik het mezelf nog een keer wil aandoen. Ze denken: ‘Die Niki is al honderd jaar oud en hij heeft er nog niet genoeg van.’»

- U bent pas 68, maar dat is inderdaad wat wij ons afvragen.

Lauda «Wie op zijn vijftigste met pensioen wil gaan om op het strand te gaan liggen: fantastisch. Maar ik ben anders. Door mijn ervaringen in de formule 1 ben ik altijd competitief geweest, en in het zakenleven is dat niet anders.»

- Wilde u zichzelf nog eens bewijzen?

Lauda «Het begon toen ik me afvroeg: ‘Hoe kan het dat er in Duitsland en vooral in Oostenrijk na de overname van Air Berlin en Niki door Lufthansa geen concurrentie meer bestaat?’ Om die concurrentie is het mij te doen.»

- Als het om een tractorenfabrikant was gegaan, had u zich wellicht niet ingekocht?

Lauda «Ik weet wel een en ander over luchtvaartmaatschappijen. (pauze) Of nee, laat ik zeggen dat ik er véél over weet.»

- Het bedrijf droeg uw naam toen het op het bankroet afstevende, is dat niet lastig?

Lauda «Daar heb ik niets meer mee te maken, want ik was er al sinds 2011 weg.»

- U hebt al uw luchtvaartmaatschappijen uw naam gegeven. Eerst Lauda Air, daarna Niki en nu Laudamotion.

Lauda «Ik wilde er mijn naam deze keer eigenlijk buiten laten en de maatschappij ‘Emotion’ noemen. Maar niets is bekender dan mijn naam. Die is het allerbeste.»

- U bent zelf piloot. Wanneer hebt u leren vliegen?

Lauda «In 1976 woonde ik in Salzburg en ik was altijd zes uur met de auto onderweg naar Ferrari, in Maranello. Een neef zei op een dag: ‘Ik heb een éénmotorig vliegtuigje, waarom vlieg je niet eens mee?’ Toen we in de lucht hingen, kreeg ik meteen het idee dat ik ook naar Ferrari zou kunnen vliegen.

»Ik heb mijn vliegbrevet gehaald. Een jaar later had ik zelf een vliegtuig en stond ik op 55 minuten in Maranello. Ik heb daarna alle brevetten gehaald en zelf met alle vliegtuigtypes gevlogen. Bij Lauda Air tot en met een Boeing 777, daarna bij Niki met de Airbus A320.»

- Heeft vliegen voor u iets magisch?

Lauda «Nee. Wat me fascineert is de perfecte controle over mijn vliegtuig. Het komt aan op de finesses waarmee je zo’n vliegtuig bedient, hoe je zuinig vliegt en het de passagiers zo aangenaam mogelijk maakt. Op dat vlak is er veel verschil tussen piloten. Maar ook het economische aspect vind ik interessant: een grand prix winnen en wereldkampioen worden is gemakkelijker dan een luchtvaartmaatschappij leiden.»

- Hoezo?

Lauda «Het is een vreselijke business. Luchtvaartmaatschappijen zijn afhankelijk van de dollar en van de brandstofprijzen. De tuigen zijn moeilijk te besturen. En ondanks de enorme toename aan reizigers blijft het een gigantische uitdaging om alles juist te doen en er geld mee te verdienen.»

- Uw twee vorige uitstappen in de luchtvaart liepen slecht af. Waarom zal het met Laudamotion wel lukken?

Lauda «Niemand is zo efficiënt als ik. Om een voorbeeld te geven: we moesten zo snel mogelijk de papieren van de Airbus-toestellen van Niki op naam van Laudamotion zetten. Alleen Airbus zelf kan dat doen, dus ben ik in mijn privéjet naar Airbus in Toulouse gevlogen. Twee uur later was de zaak geregeld.»

- Bent u van plan om weer zelf in de cockpit te stappen?

Lauda «Nee, ik ben ouder dan 65, dat mag niet meer. Alleen met mijn privévliegtuig mag ik nog zelf vliegen.»

- Niki Lauda als piloot hebben, dat was net waar de passagiers van Lauda Air vroeger zo op hoopten.

Lauda «Juist, daarom zal ik bij Laudamotion zeker vaak meevliegen. Ik wil zien hoe de klanten reageren. Ik heb vroeger zelf nog veiligheidsinstructies gegeven, en ik ben van plan om dat nu opnieuw te doen.»

- Bent u een goede werkgever?

Lauda «Ik denk dat ik erg goed met mensen kan omgaan.»

- U verliest nooit uw zelfbeheersing?

Lauda «Nee. Als iemand een minder goede landing maakt, vraag ik hoe dat komt. Ik probeer wel dezelfde perfectie te eisen als vroeger van mezelf.»

- U had altijd een heel eigen visie op wat vliegen met Lauda inhoudt. Wat mogen uw passagiers verwachten?

Lauda «Enkele jaren geleden maakte ik van Niki een lagekostenmaatschappij, maar mét service, omdat ik me moest onderscheiden. Bij mij kon je aan boord altijd een wienerschnitzel of een sandwich kopen. En de passagiers kregen allemaal een krant.

»Dat gebeurt nu niet meer. De service aan boord is overal gereduceerd tot nul. Je moet al betalen voor een glas water.»

- Uw personeel is bang dat u zeer lage lonen aanbiedt. Is die vrees terecht?

Lauda «Toen ik me aan de piloten voorstelde, vroeg iemand: ‘Krijgen we weer zo’n slavencontract?’ Maar de piloten krijgen evenveel als bij Eurowings.»

- Verdienen piloten te veel?

Lauda «Ik heb niets tegen een goed loon voor piloten, alleen moet ik daarna ook nog alle andere kosten kunnen betalen.»

- Wilt u dan de lonen van de piloten omlaag krijgen?

Lauda «Nee, want er is een enorm gebrek aan piloten. Ze zullen in de toekomst hetzelfde loon krijgen als nu.»

- Wanneer gaat Laudamotion van start?

Lauda «Op 28 maart beginnen we, met de zomervluchten.»

- Hebt u al genoeg personeel?

Lauda «Voor 15 vliegtuigen hebben we ongeveer 200 piloten nodig. We stellen nu de contracten op, even afwachten hoeveel er zullen tekenen. Iedereen die bij Niki werkte, bied ik een job aan.»

- Heeft u wat aan uw ervaring als coureur om uw bedrijf te leiden?

Lauda «Ik heb geleerd om de snelste weg te nemen naar je doel. Ik ben beïnvloed door de sport, maar je kan natuurlijk niet alleen maar gas geven, je moet ook zuinig leren rijden. En ik denk dat ik goed kan delegeren.»

- U wil dus niet elke beslissing zelf nemen?

Lauda «Dat kan ik helemaal niet. Ik heb ook nog 1.200 personeelsleden in de formule 1, die ik leid samen met Toto Wolff, de bestuurder van het Mercedes-team.»

- U hebt tien procent gekocht van het Mercedes-team.

Lauda «Ja, dat is eigenlijk mijn hoofdjob. Maar ook daar ben ik alleen bij de belangrijkste beslissingen betrokken.»

- De overname van uw luchtvaartmaatschappij heeft 47 miljoen euro gekost. Hebt u dat met eigen geld betaald?

Lauda «Ja.»

- Er is geen enkele andere investeerder?

Lauda «Nee, het ging sneller om alleen te beginnen.»

- Had uw recente beslissing om te stoppen als formule 1-expert bij de televisie ook te maken met de overname?

Lauda «Nee. De nacht na de laatste race van het vorige seizoen vond ik dat het genoeg geweest was. Soms vraag je je plots af waarom je na 22 jaar nog steeds hetzelfde doet.»

- U hebt twee schoolgaande kinderen. Hoe combineert u dat met uw drukke job?

Lauda «Ik vind dat het me allemaal goed lukt, maar mijn vrouw Birgit maakt zich wel eens kwaad op mij. Het is nu eenmaal niet altijd even makkelijk.»

- Neemt u met Laudamotion grote risico’s? Bent u arm als het mislukt?

Lauda «Ja, ik moet eerlijk zeggen dat ik heel veel zou verliezen. Niet alles, maar toch veel. Maar zo zit mijn leven in elkaar. Ik ben daar niet bang voor.»

© Stern, vertaling Els Snick