humo's pop poll 2021Politicus van het jaar
Frank Vandenbroucke: 'Je moet de mensen die je raakt met je beleid in de ogen durven te kijken en uitleggen waaróm je dat doet'
Meer dan een jaar speelt Frank Vandenbroucke nu al voor pretbederver. Hij beloofde het rijk der vrijheid, maar moest daarna voortdurend de verwachtingen temperen. Ook vorige week was hij de minister die pleitte voor bijkomende maatregelen om een omikronlockdown te vermijden. Ondanks die ondankbare rol groeit zijn populariteit, in die mate dat u hem uitriep tot Politicus van het Jaar. ‘Populariteit is geen doel op zich.’
HUMO Politicus van het Jaar! Als dat geen feestje onder een luid zuigende dampkamp verdient!
FRANK VANDENBROUCKE «Het is prettig dat veel mensen ons beleid steunen. Populariteit is geen doel op zich, maar in de strijd tegen het virus heb je wel draagvlak nodig. Toch laat ik mijn geluk niet bepalen door mijn populariteit, want die is zeer vluchtig. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat ze al een beetje gezakt is na de nieuwe maatregelen van vorige week.»
HUMO Wie is uw Man of Vrouw van het Jaar?
VANDENBROUCKE «Ik zou ‘de zorgverlener’ nomineren. Ook al hebben die mensen het nu al zó lang zó moeilijk dat die titel hen wellicht weinig kan schelen.»
HUMO Wie is uw Lul van het Jaar?
VANDENBROUCKE (lacht) «Bespaar u de moeite, dat gaat niet lukken.»
HUMO Volgens de Humo-lezer is het Ben Weyts.
VANDENBROUCKE «Geen commentaar.»
HUMO Krijgt u veel reacties op straat?
VANDENBROUCKE «Ja, vooral vriendelijke en aanmoedigende reacties. Ik vind dat de opmerkelijkste trend van de voorbije twee jaar: ondanks alle kritiek en frustraties, zijn mensen bereid om zich massaal aan vervelende maatregelen te houden. Er zijn in deze onzekere tijden maar twee zaken waar we ons aan kunnen vastklampen: solidariteit en wetenschap.»
HUMO Conner Rousseau vertelde in ‘Het huis’ dat hij als socialist niet welkom was in een bepaald restaurant. Mag u nog overal binnen?
VANDENBROUCKE «Ik ga alleen naar restaurants waar ze mij kennen. Vlak bij mijn appartement is een leuk eetcafé waar ik vroeger al klant was. De eigenaar had zijn zaak helemaal vernieuwd, maar heeft ze door de coronamaatregelen máánden moeten sluiten. Ik stapte daar deze zomer met een klein hartje binnen, maar die man toonde begrip.»
HUMO In de cultuursector is er minder begrip: het nieuws dat ze opnieuw moeten sluiten, kwam voor hen vorige week als een totale verrassing.
VANDENBROUCKE «Die beslissing viel mij erg zwaar. Het heeft iets onrechtvaardigs, omdat de sector grote inspanningen heeft geleverd om alles veilig te laten verlopen. Maar veel mensen samenbrengen in binnenruimtes blijft gevaarlijk. Zeker met de omikronvariant, die drie keer besmettelijker is dan delta. Het doel is om de scholen te heropenen en een totale lockdown zoals in Nederland te vermijden.
»De zorgsector heeft ons vaak verweten dat we te laat beslisten. Terecht. Ik heb vaak getrokken en gesleurd aan de onderhandelingstafel om tijdig maatregelen te nemen, maar sommige mensen begrepen de ernst van de situatie pas als de bewijzen op tafel lagen. Helaas was het dan te laat. Hopelijk hebben we dit keer wel tijdig en precies ingegrepen, en hoeft deze sluiting niet lang te duren.»
HUMO Is het mogelijk dat omikron een gratis vaccin wordt?
VANDENBROUCKE «Absoluut niet! In Denemarken, dat qua curves een beetje voorligt op ons, zie je een explosie van besmettingen, maar voorlopig niet zoveel ziekenhuisopnames. Het is dus mogelijk dat mensen iets minder ziek worden van omikron, al spreken recente studies dat weer tegen. Maar zélfs in zo’n optimistisch scenario komt er een muur van besmettingen op ons af die de testcapaciteit, huisartsenpraktijken en apothekers kan ontwrichten. Een grote vijfde golf zou essentiële sectoren in onze maatschappij verstoren, doordat veel mensen uitvallen wegens ziekte of quarantaine. Dat wil niemand.»
HUMO Sinds de chaos van de snel opeenvolgende overlegcomités vorige maand, pleit iedereen weer voor een coronabarometer. Waar blijft die?
VANDENBROUCKE «Pedro Facon (coronacommissaris, red.) had in november vorig jaar een eenvoudige, goed hanteerbare barometer voorbereid met twee alarmniveaus. Die is politiek afgeserveerd. Pedro werkt nu aan een nieuw ontwerp, maar dat wordt geen automatische piloot die ons toelaat om achterover te leunen. Bij verrassingen zullen we nog altijd snel en kordaat moeten bijsturen.»
Kinderprikken
HUMO Vindt u het niet vermoeiend om voortdurend de partypooper te moeten spelen die roept dat de muziek stiller moet en dat het nog te vroeg is voor de polonaise?
VANDENBROUCKE «Ondankbaar of niet, ik doe gewoon wat moet. Elke ploeg heeft een keeper nodig die zoveel mogelijk ballen tegenhoudt. Ik kan ook wel tegen wat kritiek. Onlangs zag ik een man die een brief in mijn bus wilde stoppen. Het bleek een bezorgde vader die alle maatregelen opvolgde, maar niet begreep waarom we vragen dat kinderen zich laten vaccineren en mondmaskers dragen. Ik had een goed gesprek met hem. Misschien heb ik hem niet overtuigd, maar we hebben tenminste op een beschaafde manier van gedachten gewisseld.
»Ik ben ook in tv-studio’s gaan zitten met vaccinweigeraars, boze restauranthouders en discotheekeigenaars. Je moet de mensen die je raakt met je beleid in de ogen durven te kijken en uitleggen waaróm je dat doet. Soms is er veel woede en zeggen de mensen dat het op niks trekt, maar dat mag. Daar moet je tegen kunnen in de politiek.»
HUMO De helft van de ouders van 5- tot 11-jarigen wil zijn kind niet laten vaccineren, een kwart twijfelt. Zelf aarzel ik ook, omdat gezonde kinderen amper ziek worden van covid, terwijl er een klein risico is op nevenwerkingen. Probeer mij gerust te overtuigen.
VANDENBROUCKE «Kinderen met onderliggende aandoeningen kunnen wél ernstig ziek worden van covid: ze hebben twaalf keer meer kans om in het ziekenhuis te belanden en negentien keer meer kans om op intensieve zorg terecht te komen. Zij hebben zo snel mogelijk een prik nodig. Akkoord, de kans dat het virus gezonde kinderen ernstig ziek maakt, is klein. Maar door zich te laten vaccineren, beschermen ze wel hun omgeving: ouders, grootouders, leerkrachten en klasgenoten. Als we willen dat de scholen veilig open kunnen blijven, is het nodig dat zoveel mogelijk kinderen gevaccineerd zijn. Maar het blijft een vrije keuze.»
HUMO Is die omgeving dan effectief beter beschermd? Verlaagt het vaccin ook de virusoverdracht?
VANDENBROUCKE «Zeker niet 100 procent, maar voldoende. In de middelbare scholen lag het aantal besmettingen en quarantaines de voorbije maanden véél lager dan in de basisscholen, omdat de meeste kinderen boven de 12 jaar gevaccineerd waren. Maar geen enkele maatregel herleidt de kans op besmetting tot nul. Om onze kinderen te beschermen, hebben we mondmaskers én goed geventileerde klassen én vaccinatie nodig. Eén van die zaken niet doen, is roekeloos.»
HUMO De virologen gaan ervan uit dat de helft tot driekwart van de kinderen al een besmetting heeft doorgemaakt. Met omikron hebben ze tegen eind januari wellicht allemaal prijs. Waarom moeten we hen dan nog vaccineren?
VANDENBROUCKE «Omdat de combinatie van een besmetting en twee prikken een stevige dam opwerpt tegen het virus. Omikron kan de opgebouwde immuniteit van een eerdere besmetting omzeilen.»
HUMO Het kindervaccin kan nevenwerkingen hebben, zoals myocarditis: een ontsteking van de hartspier. En over de langetermijneffecten is nog weinig geweten. Weet u zéker dat het veilig is?
VANDENBROUCKE «Ik begrijp die bezorgheid, maar ze is niet nodig. Het kindervaccin bevat maar een derde van de actieve stof die volwassenen krijgen. In de VS zijn al meer dan 7 miljoen kinderen van 5 tot 11 jaar ingeënt, en er zijn geen belangrijke problemen vastgesteld, behalve wat pijn in de arm, lichte koorts en hoofdpijn. Er zijn acht gevallen van myocarditis ontdekt, maar die waren allemaal mild. De kans dat je myocarditis krijgt door het virus, is groter.»
HUMO Ook de mondmaskers in de klas blijven voor ongenoegen zorgen. Sommige kinderen lopen een taalachterstand op en worden er misselijk van. PS-voorzitter Paul Magnette zegt dat er geen enkele studie is die het nut van mondmaskers voor kinderen bewijst.
VANDENBROUCKE «Dat is manifest onjuist. Er zijn genoeg studies die aantonen hoe efficiënt mondmaskers zijn, óók wanneer je neerzit. Dit virus blijft in de lucht hangen zoals tabaksrook. Als je in een gesloten ruimte zit met een groep mensen, ademt iedereen na een tijd tweedehandslucht in. Het virus blijft lang hangen, zelfs als een besmette persoon al vertrokken is. Mondmaskers beschermen daar zeer goed tegen, ik begrijp het verzet echt niet. In Frankrijk, Italië, Duitsland en de VS kraait er geen haan naar dat kinderen vanaf 6 jaar mondmaskers moeten dragen. Hebben we liever dat de scholen sluiten? Nee, toch?»
HUMO Had het Overlegcomité anderhalf jaar geleden al geen groot ventilatieplan moeten opleggen in het onderwijs?
VANDENBROUCKE «Al van vóór de zomer dringen Pedro Facon en ik daarop aan. Het is jammer dat het zo traag is vooruitgegaan. De vierde golf zou minder erg zijn geweest als in elke klas een CO2-meter had gestaan. Dan hadden leerkrachten en leerlingen tenminste kunnen zien wanneer het tijd was voor een ventilatiepauze.»
HUMO Ingenieur Leen Peeters legde vorig jaar al een becijferd plan voor aan Vlaams minister Ben Weyts. Hij stuurde haar wandelen.
VANDENBROUCKE «We zullen haar plan tóch moeten uitvoeren. Ik bereid een wetsontwerp voor dat een goede luchtkwaliteit oplegt in alle publiek toegankelijke binnenruimtes, zoals scholen, horeca, fitnesszaken, cultuurzalen. Overal moet een CO2-meter aanwezig zijn en gaan we werken met labels, zodat mensen aan de ingang kunnen zien hoe goed de zuiveringsinstallatie is. Zo beschermen we ons niet alleen tegen covid, maar ook tegen andere virussen en toekomstige epidemieën.»
HUMO Als u minister Weyts met de vinger wijst over de gebrekkige ventilatie in de scholen, roept de N-VA dat u te lang heeft gewacht met de boostercampagne. Is dat terecht?
VANDENBROUCKE «We hebben al in augustus beslist om kwetsbare mensen een booster te geven. In september volgden de woonzorgcentra, in oktober de 65-plussers en het zorgpersoneel, in november de rest van de bevolking. Dat waren logische stappen, in samenspraak met de Vlaamse regering waar ook de N-VA in zit.»
HUMO De Vlaamse regering pleitte er op 22 oktober al voor om de hele bevolking een boosterprik te geven. U besliste pas op 10 november.
VANDENBROUCKE «Ik polemiseer niet graag, maar omdat u net de N-VA noemde, moet ik toch dit zeggen: in september drong de N-VA óók niet aan op een grote boostercampagne. Integendeel, ze wilden de vaccinatiecentra sluiten! Zij waren zo optimistisch dat ze zeiden: ‘Als we ooit moeten boosteren, kunnen de huisartsen dat wel doen.’ Stel je voor dat we dát hadden gedaan!
»Momenteel heeft 34 procent van onze volwassenen een derde prik gekregen. Daarmee zitten we bij de snelste landen van Europa. Alleen Groot-Brittannië, Denemarken en Malta zijn sneller gestart. Wij hebben samen met Duitsland, Frankrijk en andere lidstaten gewacht op wetenschappelijk advies.»
HUMO Columnist Noël Slangen vergeleek dat in Het Laatste Nieuws met ‘wachten op een internationale studie over het effect van brandblussers, terwijl het huis in de fik staat.’
VANDENBROUCKE «Het is altijd mijn lijn geweest om te vertrouwen op de wetenschap. Maar als de conclusie straks is dat we te laat waren, aanvaard ik dat.»
HUMO Op 14 september was uw lijn ook dat het nuttiger was om de derde wereld te vaccineren dan ouderen een booster te geven.
VANDENBROUCKE «Dat was het pleidooi van vooraanstaande, internationale wetenschappers. En als je ziet dat omikron uit Afrika komt, was dat niet zo gek. Alleen hebben de experts snel ingezien dat de booster ook hier absoluut nodig was. Mensen moeten begrijpen dat wetenschappers in de strijd tegen een onbekend virus voortdurend nieuwe inzichten verwerven. Dan is het normaal dat je ook als politicus je standpunt bijstelt. Dat heeft niks te maken met je kar keren.»
Coronapas
HUMO Zijn er beslissingen waar u wel spijt van hebt?
VANDENBROUCKE «O, er zijn zeker fouten gemaakt. De grootste is dat we de coronapas vroeger hadden moeten invoeren. Ik heb daar sinds juni voor gepleit, maar er was veel weerstand. Daarom hebben we dat in stapjes gedaan. Zo misten we een schokeffect zoals in Frankrijk, waar massa’s mensen zich meteen na de invoering lieten vaccineren. Bij ons had zo’n brede uitrol de vaccinatiegraad ook kunnen verhogen, zeker in Brussel.»
HUMO Maar de N-VA en de liberalen wilden geen ‘pasjesmaatschappij’.
VANDENBROUCKE «Als je moet kiezen tussen een coronapas of een gesloten maatschappij, is de keuze toch snel gemaakt? We dragen nu de gevolgen van die maandenlange aarzeling.»
HUMO Heeft de coronapas niet averechts gewerkt, doordat hij mensen een vals gevoel van veiligheid gaf?
VANDENBROUCKE «Niet de coronapas was het probleem, maar het idee dat de dubbele vaccinatie meteen een ticket was naar de volledige vrijheid. Denk de coronapas even weg: zouden mensen zich dan minder vrij hebben gedragen? Waren er dan minder besmettingen geweest? Nee.»
HUMO Heeft uw uitspraak over ‘het rijk der vrijheid’ niet bijgedragen aan het onvoorzichtige jolijtsfeertje?
VANDENBROUCKE «Ik heb dat gezegd op een euforisch moment, op 8 januari, toen we onze vaccinatiestrategie voorstelden. Dat was hét lichtpunt in een lange, donkere winter waarin zeer strenge maatregelen golden. Die uitspraak heeft veel mensen gemotiveerd en moed gegeven, ik sta er nog altijd achter. Men vergeet dat ik er heb bij gezegd dat het rijk der vrijheid nog niet in het najaar van 2021 zou aanbreken. Ik zag de berghut liggen, maar de weg ernaartoe was nog lang, bochtig en verraderlijk.»
HUMO Hebt u zich ook niet verkeken op de hardnekkigheid van dit virus? Niemand had toch verwacht dat we opnieuw tegen een lockdown zouden aanschuren?
VANDENBROUCKE «Klopt. De vaccins hebben 30.000 ziekenhuisopnames vermeden. We hebben geleerd dat het fantastische regenjassen zijn, maar ze houden ons niet 100 procent droog, en na een tijd is er een nieuwe jas nodig.
»We hebbben ook geleerd dat we nog door een lange periode van fundamentele onzekerheid moeten, met vervelende verrassingen en maatregelen die aan- en afschakelen. Soms gaat de weg naar de berghut eerst even naar beneden voor je weer begint te klimmen. Deze zomer hadden we inderdaad niet gedacht dat we nu hier zouden staan. Ik heb toen wel gewaarschuwd dat we niet te snel mochten versoepelen. De mondmaskers volledig afvoeren was dom. Maar ik dacht niet dat we weer scholen en sectoren zouden moeten sluiten.»
HUMO Premier De Croo toonde zich vorige week in Humo erg bezorgd over de toename van desinformatie en complottheorieën.
VANDENBROUCKE «Ik hoorde in de gangen van het parlement net nog iemand beweren dat het nu wel duidelijk is dat je weerstand verzwakt door de vaccins. Dat is ábsolute nonsens! Er zijn ook nog steeds vrouwen die vrezen dat een vaccinatie hun vruchtbaarheid zal schaden, terwijl studies aantonen dat daar niks van aan is. Tegelijk zijn er drama’s bij zwangere vrouwen die besmet raken, en wekenlang van hun pasgeboren baby gescheiden moeten worden. Dus, alsjeblief, als je zwanger bent of kinderen wilt, laat je dan vaccineren om jezelf en je baby te beschermen.»
HUMO U zegt dat nu, maar een deel van het publiek heeft geen geloof meer in u, de wetenschap en de media.
VANDENBROUCKE «We moeten die mensen blijven wijzen op de feiten, door alle informatie open en bloot op tafel te leggen. We hebben niks te verbergen. Ook over de milde bijwerkingen van het vaccin zijn we altijd eerlijk geweest.»
HUMO Een antivaxer vertelde me hoe de coronapas op alle mogelijke manieren wordt omzeild. Hij gaat op restaurant als ‘Emmanuel Macron’, met een valse CST, zijn identiteit wordt toch niet gecontroleerd. Veel uitbaters zijn ook bereid om aan de ingang even te doen alsof ze scannen. Het systeem is zo lek als een zeef.
VANDENBROUCKE «De coronapas is helemaal niet lek, hij moet gewoon beter gecontroleerd worden, met de identiteitskaart ernaast.»
HUMO Veel uitbaters hebben geen zin om voor politieagent te spelen.
VANDENBROUCKE «Anderen beseffen gelukkig wel dat controle nodig is om de horeca open te houden. Ze hebben de routine gevonden om mensen vriendelijk te ontvangen en tegelijk hun telefoon te scannen. Dat duurt twee seconden.»
HUMO Tot een agressieveling de routine doorbreekt, omdat hij niet binnen mag.
VANDENBROUCKE «Ja, dat is niet makkelijk. Toch moeten uitbaters het systeem juist toepassen. Ik heb bij Annelies Verlinden (minister van Binnenlandse Zaken, red.) ook aangedrongen op gerichte politiecontroles op het gebruik van de coronapas. Net zoals er nu al stevig gecontroleerd wordt op het gebruik van CO2-meters.
»Over enkele maanden zul je drie prikken nodig hebben om een geldige coronapas te behouden. Vlaams Belang roept dat we de coronapas moeten afschaffen: zij vinden het blijkbaar niet erg dat een zieke een café kan binnengaan en tientallen mensen kan besmetten.»
HUMO Vlaams Belang vindt de coronapas een vorm van discriminatie.
VANDENBROUCKE (fijntjes) «Het is interessant dat uitgerekend die partij over discriminatie klaagt, vindt u niet? Ik begrijp alleszins níks van dat argument. Als u met de auto wilt rijden, hebt u een rijbewijs nodig. Is dat discriminatie? Het is geen evidente stap, maar we moeten overwegen om de coronapas strenger te maken, waardoor niet-gevaccineerden bepaalde risicovolle activiteiten niet meer mogen doen, zelfs niet met een negatief testresultaat. Duitsland en Oostenrijk voeren die 2G-strategie nu al in, als tussenstap naar een algemene vaccinatieplicht.»
HUMO Is het gevaar niet dat een minderheid daardoor echt zal radicaliseren? De Staatsveiligheid is nu al bezorgd over dolgedraaide antivaxers.
VANDENBROUCKE «Ik ben voor een algemene vaccinatieplicht. De vraag is: hoe doe je dat? We verplichten het poliovaccin bij zuigelingen, maar dat is één spuit voor de rest van je leven. Voor corona zul je zo’n prik vaak moeten herhalen. Met een strengere coronapas komen we hopelijk al dicht tegen een vaccinatiegraad van 100 procent.»
HUMO In april wordt de vaccinatieplicht in de zorg van kracht. Wat vond u ervan dat de PS dat akkoord wilde intrekken, omdat de vakbonden boos waren?
VANDENBROUCKE «Een gemaakt akkoord voer je uit, zo simpel is dat.»
HUMO Maar hebben ze geen punt? Vooral Brusselse en Waalse ziekenhuisdirecteurs panikeren nu al, omdat ze straks mensen moeten ontslaan en daardoor met personeelstekorten zullen kampen.
VANDENBROUCKE «Het is toch evident dat je die kleine inspanning doet om je kwetsbare patiënten en collega’s te beschermen? Dat is de essentie van het zorgberoep. Door omikron zullen nóg meer zorgverleners uitvallen, zeker in Brussel en Wallonië. Die mensen verlies je dus ook, sommigen zelfs voor lange tijd, omdat ze ernstig ziek worden. Daarom móét het zorgpersoneel zich volledig laten vaccineren. Nu! Anders dreigen ziekenhuizen en woonzorgcentra te verzuipen.»
HUMO Waarom krijgen ze dan nog bedenktijd tot april?
VANDENBROUCKE «Omdat het een delicate zaak is. Ik wacht op het advies van de Raad van State. Als die het wetsontwerp afkeurt, gaat het niet door. Maar in Duitsland, Frankrijk, Engeland en Italië is zo’n verplichting al ingevoerd.»
HUMO Als u duizenden mensen moet ontslaan, verzuipen de ziekenhuizen ook.
VANDENBROUCKE «Maar, nee! In Frankrijk hebben veel niet-gevaccineerde zorgverleners zich tóch laten prikken door de invoering van die verplichting.»
HUMO N-VA-fractieleider Peter De Roover verweet u in de Kamer dat u in de zorg nog geen reserve had aangelegd na vier golven. ‘Dat de reguliere zorg opnieuw moet worden uitgesteld, betekent dat u gefaald heeft.’ U sprong bijna uit uw vel.
VANDENBROUCKE «Dat is toch ongelofelijk? Ik had dus een reserve moeten aanleggen van 500 bedden met gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen die thuis zitten te wachten tot het erg genoeg is? Wat een onzin. Wij geven bijna 5 miljard euro meer uit aan gezondheid dan toen de N-VA nog in de regering zat. Toen werd er níét geïnvesteerd, maar bespaard. En die mensen hebben dan het lef om dít te komen zeggen?»
HUMO Toch hoor je steeds vaker: ‘Voorzie gewoon meer bedden in de zorg en laat ons met rust, wij worden toch niet zo ziek van corona.’
VANDENBROUCKE «Sommigen die dát dachten, zijn intussen toch ernstig ziek geworden, en zelfs overleden aan het virus.
»Weet u, ons land hééft al bijna het hoogste aantal bedden per duizend inwoners in Europa. Twee keer zoveel als Nederland. Maar we vinden nog amper personeel om die bedden te bemannen. En zelfs als we dat zouden vinden, heb ik principiële bezwaren: mensen die met covid op intensieve belanden, zijn ernstig ziek en worden misschien nooit meer beter. Zij zien verschrikkelijk af, net als hun familie. We kunnen dat vermijden, door de maatregelen goed op te volgen. Zeggen dat we de remmen mogen losgooien en dat extra ziekenhuizen de ellende maar moeten opvangen, is hetzelfde als zeggen: ‘We schaffen de snelheidsregels en veiligheidsgordels af, laat mensen maar op een boom knallen, we zorgen wel voor voldoende ziekenwagens en ziekenhuizen.’»
HUMO Waarom blijven niet-gevaccineerde covidpatiënten voorrang krijgen? Ook zorgverleners stellen zich daar vragen bij. Zij moeten zich echt opladen voor die patiënten.
VANDENBROUCKE «Niet-gevaccineerden hebben géén voorrang.»
HUMO Toch wel. Zíj worden opgenomen, terwijl hartpatiënten moeten wachten en kankerpatiënten hun beheersbare tumoren zien uitgroeien tot fatale gezwellen. Wordt u daar niet boos van?
VANDENBROUCKE «Natuurlijk is dat vreselijk. Maar het principe is helder: iedereen die dringende hulp nodig heeft of levensbedreigend ziek is, krijgt voorrang. Dat zijn patiënten die met covid op intensieve zorg belanden, maar ook mensen die na een zwaar verkeersongeval of een beroerte worden binnengebracht.»
HUMO IC-verpleegkundigen vertelden me dat ze moedeloos worden van de vele oude, verzwakte en zwaarlijvige covidpatiënten die geen kans maken op herstel en daar soms weken liggen. Epidemioloog Luc Bonneux pleitte er in De Standaard voor om die mensen thuis of in het rusthuis te laten. ‘Wil je echt dat je grootmoeder sterft op intensieve? Naakt op haar buik, hangend aan buisjes en infusen, omringd door witte pakken, in plaats van door geliefden?’ Ook huisarts Roel Van Giel zei in Humo dat we steeds verder gaan om mensen te redden, omdat we de dood blijkbaar niet meer kunnen accepteren.
VANDENBROUCKE «Dat zijn terechte bedenkingen in een samenleving die steeds meer bejaarden kent, maar het ligt zeer gevoelig. We vragen al jaren om therapeutische hardnekkigheid te vermijden, en veel ouderen zeggen op voorhand dat ze bepaalde behandelingen niet meer willen krijgen. Maar we moeten nu, onder druk van een pandemie, niet plots strenger worden. Dan zeg je eigenlijk dat je het niet meer onder controle hebt.»
HUMO We zijn reguliere zorg aan het uitstellen. Dan hebben we het toch niet meer onder controle?
VANDENBROUCKE «Maar er zijn ook patiënten die door het oog van de naald kruipen. Deze ziekte is zeer onvoorspelbaar. Een hogere drempel voor 75-plussers op intensieve, zoals Bonneux voorstelt, lijkt me niet de goede conclusie.»
HUMO Pedro Facon stelde in Het Laatste Nieuws dat ‘we na vier golven nog altijd niet verder komen dan crisisbeheer.’ U wilt toch meer nalaten?
VANDENBROUCKE «Uiteraard wil ik ons zorgsysteem hervormen, maar je richt je huis niet anders in op het moment dat het in brand staat.»
HUMO Aan welke veranderingen denkt u? De financiering smeekt al jaren om een hervorming. Ziekenhuizen komen amper rond, terwijl sommige artsen fortuinen verdienen. Maar geen enkele minister durft de strijd met de artsensyndicaten aan.
VANDENBROUCKE «Ik wil dat hervormen. Maar de pandemie vult mijn dagen van ’s morgens tot ’s avonds, waardoor mijn plannen vertraging hebben opgelopen. Dat frustreert mij enorm. Na veel intern overleg heb ik nu wel een nota met voorstellen klaar, maar ik zal die pas in januari bekendmaken, als het wat rustiger is.»
HUMO Wat zijn de grote lijnen?
VANDENBROUCKE «Er zit te veel verspilling in het systeem. Er gebeuren te veel labotesten en scans, om de ziekenhuizen financieel te ondersteunen. Die perverse prikkels kun je eruit halen door artsen niet meer per prestatie te betalen. De kloof in vergoeding, vaak tussen artsen die met hoogtechnologische apparatuur werken en de rest, is te groot. En we moeten de steeds verdere stijging van de ereloonsupplementen temperen.»
HUMO Wat wilt u doen aan het groeiende huisartsentekort?
VANDENBROUCKE «In de eerste golf zijn huisartsen en patiënten massaal gestart met teleconsultaties. Dat moeten we verankeren. Voor veel zaken hóéf je niet naar de dokter, dat bespaart hen ook wat tijd. Maar we kunnen niet elke mail of telefonische consultatie vergoeden. Goed georganiseerde huisartsenpraktijken zou je moeten betalen voor hun beschikbaarheid, niet voor elke individuele prestatie.»
Oude stempel
HUMO Hebt u er al spijt van gehad dat u het aanbod van Conner Rousseau aannam om de universiteit te verlaten en weer minister te worden? John Crombez maakte de omgekeerde weg en schijnt zeer gelukkig te zijn.
VANDENBROUCKE «Conner bood me mijn eerste liefde aan: gezondheidszorg. Dat was onweerstaanbaar. Ik doe dit met volle overtuiging en heb dus geen spijt. Maar crisismanagement is wel zeer heftig. Je moet tien ballen tegelijk in de lucht houden en belangrijke beslissingen nemen, terwijl de zenuwen permanent gespannen staan en het er hard aan toe gaat aan tafel. Mensen onderschatten hoe zwaar dat is.»
HUMO Hoe laat u stoom af?
VANDENBROUCKE «Daar is erg weinig tijd voor, maar ik heb toch geprobeerd om af en toe te gaan wandelen in de weekends. En onlangs had ik het geluk dat ik een concert van jazzpianist Jef Neve kon bijwonen. Mijn vrouw en ik hadden daar lang naar uitgekeken, maar die dag zat ik vast in het parlement, en ik kon moeilijk tegen de commissieleden zeggen dat ik naar een concert moest (lacht). Gelukkig was de bespreking net op tijd gedaan, zodat ik me nog in zeven haasten naar dat optreden kon reppen. Ik heb er echt van genoten. De nieuwe plaat ‘Mysterium’ is heel knap. Helaas heeft hij ze nog amper kunnen brengen in de zalen. Dat moet verschrikkelijk zijn.»
HUMO Is de politiek hard veranderd ten opzichte van uw vorige periode als minister?
VANDENBROUCKE «O, ja! Ik ben van de oude stempel: ik discussieer hard achter de schermen, maar als ik een akkoord heb, verdedig ik dat. Dat is moeilijk geworden, want er zíjn geen schermen meer. Alles wat je binnenskamers zegt, wordt meteen gelekt. Dat is een verlies voor de politiek, een akkoord vinden wordt op die manier veel moeilijker. Ik probeer daarmee te leren leven, maar dat is echt moeilijk.»
HUMO U schijnt ook een heel moeilijke mens te zijn.
VANDENBROUCKE «Nee, ik discussieer gewoon graag. En ik kan heus wel van gedachte veranderen. Maar dan moet men met sterke argumenten afkomen (grijnst).»
HUMO Ziet u deze periode als een rehabilitatie na uw bittere vertrek in 2009, toen u door de partijtop bij het huisvuil werd gezet?
VANDENBROUCKE «Laat dat verleden maar rusten.»
HUMO Bent u in 2024 lijsttrekker voor Vooruit?
VANDENBROUCKE «Dat weet ik niet.»
HUMO Met deze populariteitscijfers kunt u dat toch onmogelijk weigeren?
VANDENBROUCKE «We zien wel, ik heb nog geen tijd gehad om daarover na te denken.»
HUMO Hoe viert u Nieuwjaar?
VANDENBROUCKE «In beperkte kring: met onze dochter, haar man en de drie kleinkinderen die alle drie gevaccineerd zijn. Mijn echtgenote en ik zijn ook al geboosterd. We zullen dus voorzichtig samen vieren, met veel ventilatie.»
HUMO En een dampkap op volle toeren?
VANDENBROUCKE «Wellicht, ja! Men doet er wat lacherig over, maar zo’n dampkamp kan heel wat virusdeeltjes wegzuigen. Gebruik ze maar.»
