Geel-zwart alarm: N-VA lijkt haar absolute machtspositie kwijt

De magische kaap van 30 procent ronden: daar draaiden deze verkiezingen om voor N-VA. Incontournable blijven als politieke kracht. De partij zal daar wellicht niet in slagen. Ze blijft weliswaar de grootste, maar de wederopstanding van Vlaams Belang doet pijn op haar rechterflank. Geel-zwart alarm.

Bij het binnenlopen van de eerste resultaten uit landelijk gebied voelden veel Vlaams-nationalistische boegbeelden en militanten wellicht al nattigheid.

Bureau na bureau en kanton na kanton bleek een constante: rode cijfers voor de regeringspartijen en groene voor Vlaams Belang. Binnen de N-VA had men een zeker verlies ingecalculeerd na de eerste tumultueuze federale regeringsdeelname. Maar men had dit verlies toch liefst beperkt tot een handvol procentpunten. Zoals het er nu naar uitziet - de trends zijn intussen duidelijk - stevent de N-VA over heel Vlaanderen gezien af op een significant verlies.

In de bastions Antwerpen en Vlaams-Brabant valt het verlies nog relatief mee. Bart De Wever en kandidaat-premier Jan Jambon kunnen de schade enigzins beperken en blijven rond 30 procent hangen. Ook in Vlaams-Brabant zet gewezen staatssecretaris Theo Francken een toonbare uitslag neer. Het verlies zit hem vooral in de centrumsteden - op Antwerpen na - en in de provincie West-Vlaanderen. Hier moet de N-VA geregeld een tik van 10 procentpunten of meer incasseren.

Terugkeer

De vorige verkiezingen, in 2014, wonnen de Vlaams-nationalisten door extreemrechts bijna volledig leeg te zuigen. Vlaams Belang eindigde maar net boven de kiesdrempel. Het is duidelijk dat het VB erin geslaagd is om een deel van die kiezers terug te halen. Er zijn een aantal mogelijke verklaringen. Wellicht speelt het ongenoegen van de radicale Vlaamse achterban over de communautaire stilstand mee. Net zoals de frustraties over migratie en de pensioenen.

Het is nu wachten op de toespraak van De Wever. Hij zal die houden in het Claridge Hotel aan het Brusselse Madouplein. Daar hebben zich al tientallen militanten verzameld. De partijleiding verschanst zich momenteel nog op het hoofdkwartier in de Koningsstraat, een paar straten verderop. Niemand van de ‘bigshots’ heeft zich al laten betrappen op een uitspraak over de resultaten. Het is wel duidelijk dat de partij haar absolute machtspositie verloren heeft vandaag.

Cordon sanitaire

Jean-Marie Dedecker, die als onafhankelijk kandidaat opkwam voor de N-VA in West-Vlaanderen, liet wel al van zich horen: “Dit is het collectief opsteken van de middenvinger. De N-VA is medeverantwoordelijk als regeringspartij. Mensen zitten op hun honger”, vertelde Dedecker tegenover VRT Nieuws. Hij suggereert het einde van het cordon sanitaire. De kans dat de partijleiding hem daarin volgt, lijkt klein. In de campagne hield voorzitter De Wever die deur dubbel op slot.

Puur wiskundig gezien is de opkomst van Vlaams Belang bovendien niet zo slecht nieuws voor de N-VA in het Vlaams Parlement. Omdat ook de andere regeringspartijen verliezen lijden, blijven de Vlaams-nationalisten ondanks hun achteruitgang waarschijnlijk wel aan zet. Meer zelfs: de kans is zeer reëel dat de N-VA en het VB samen een meerderheid hebben in het halfrond. Vanwege het cordon sanitaire zou dit de N-VA zeker maken van regeringsdeelname.

Ⓒ De Morgen