Geert Molenberghs: ‘De besmettingsgraad in het lager onderwijs is nu vier keer zo hoog als in het middelbaar’

De besmettingscijfers stijgen sneller dan verwacht. Hoe houden we de vierde golf in bedwang?

Hoe staan we ervoor?

De voorbije week kwamen er dagelijks gemiddeld ruim 5.000 nieuwe officiële besmettingen bij.

GEERT MOLENBERGHS (biostatisticus) «Dat aantal verdubbelt ongeveer elke tien dagen. Op dit moment liggen er 250 mensen op de afdeling intensieve zorgen. Tijdens de voorjaarspiek lagen er 946 mensen op intensieve, in de najaarsgolf vorig jaar waren dat er 1.474. De kans dat het even erg wordt als tijdens de voorjaarsgolf is niet nul, wel klein.»

STEVEN VAN GUCHT «Dat de cijfers nog zouden stijgen, wisten we. Maar de snelheid verontrust ons wel. Die ligt nu hoger dan wat de modellen voorspelden. Om een betere kijk te hebben op wat ons mogelijk te wachten staat, is het wachten op een update van de projecties.»

MOLENBERGHS «Het grote verschil met de eerdere golven zijn natuurlijk de vaccins. Vorig jaar kreeg je bij een verdubbeling van het aantal besmettingen een toename van het aantal hospitalisaties met 55 procent. Nu is dat 35 procent, terwijl we met de veel besmettelijkere en ziekmakender deltavariant zitten. De vaccins zijn een geweldige paraplu, maar in een orkaan word je zelfs met de beste paraplu nat.

»De veranderde verhouding tussen besmettingen en hospitalisaties maakt het minder waarschijnlijk dat er meer dan 900 mensen op intensieve zorg belanden. Duikt er een nieuwe variant op, of zijn er plots meer doorbraakinfecties, dan moeten we de projecties bijstellen.»

Brengt meer vaccineren soelaas?

De Vlaamse vaccinatiegraad is met 80 procent hoog maar kan nog beter. Molenberghs kijkt naar Portugal.

MOLENBERGHS «87 procent van de bevolking is er gevaccineerd, wat overeenkomt met bijna 98 procent van de mensen ouder dan twaalf. Het aantal hospitalisaties is er slechts een vijftiende van het onze.»

TOM WENSELEERS (biostatisticus) «Ongeveer 55 procent van de mensen die nu in het ziekenhuis belanden, is gevaccineerd - wat normaal is, gezien het grotere aantal gevaccineerden. Bijna de helft van de patiënten hoefde daar dus helemaal niet te liggen, als ze zich hadden laten vaccineren.»

De derde prik bij 65-plussers zal de druk op de ziekenhuizen verlichten, zegt vaccinoloog Pierre Van Damme (Universiteit Antwerpen).

PIERRE VAN DAMME «Zij kwamen als eersten aan de beurt in de vaccinatiecampagne, met een inmiddels wat gedaalde immuniteit tot gevolg. Gevaccineerde 65-plussers lopen nu drie keer minder risico om in het ziekenhuis te belanden, terwijl het bij mensen jonger dan 65 om een reductie met factor tien gaat. De derde prik zal het risico op hospitalisatie bij 65-plussers verminderen. Of en wanneer een derde prik voor iedereen nuttig is, moet nog blijken.»

Straks zal ook de vaccinatie van vijf- tot elfjarigen op tafel komen. Molenberghs is voorstander.

MOLENBERGHS «De besmettingsgraad in het lager onderwijs is nu vier keer zo hoog als in het middelbaar. Vaccinatie zou niet alleen de problemen in de scholen verminderen. Het vermindert ook het risico op besmetting van ouders en grootouders en de kans dat we door extra circulatie nieuwe varianten kweken.»

Wat kunnen we nog doen?

Alle experts wijzen naar de vergaande versoepelingen die begin oktober zijn afgekondigd.

MOLENBERGHS «Daarvoor betalen we een prijs. We moeten terugschakelen.»

VAN GUCHT «In onze buurlanden, waar de versoepelingen minder ver gingen, stijgen de cijfers minder snel. Een uitbreiding van het Covid Safe Ticket kan nuttig zijn, maar volstaat niet. Het kan mensen ertoe aanzetten zich te laten vaccineren. Maar dat kost tijd en daar zullen we dus om deze golf te bedwingen weinig aan hebben. Bovendien kunnen ook gevaccineerden elkaar nog besmetten.»

Volgens Van Gucht doen we er goed aan de aloude voorschriften én het mondmasker van onder het stof te halen: contacten beperken, afstand houden, ventileren.

VAN GUCHT «Het is aan de politiek om snel in te grijpen. Mensen hoeven daar natuurlijk niet op te wachten. Ik zie in de winkel opnieuw meer mensen een masker dragen. Dat stemt mij hoopvol.»

Is dit de laatste golf?

WENSELEERS «We komen nu dicht in de buurt van een situatie waarin het virus endemisch wordt, en we telkens in het najaar een stijging van het aantal besmettingen zien. We kunnen de vaccinatiegraad nog verhogen, en een boostershot voor 65-plussers en risicopatiënten zal hun risico op hospitalisatie verder reduceren. Maar de huidige situatie geeft toch al een goede indicatie van de ziektelast die we bij zo’n jaarlijkse opflakkering mogen verwachten.»

Uit de berekeningen van Wenseleers blijkt dat de R-waarde (die aangeeft hoeveel andere personen een geïnfecteerde besmet) nu 1,5 bedraagt.

WENSELEERS «Met de besmettelijkere varianten lijkt het erg moeilijk te zullen worden om die waarde onder de één te krijgen met alleen maar de vaccins.

»Met alleen maar vaccinatie en boostershots voor kwetsbare groepen zou corona niet langer 25 keer dodelijker zijn dan de seizoensgriep, maar grofweg vergelijkbaar. De vraag zal dan zijn of we dat aanvaarden en welke extra maatregelen we nog bereid zijn te nemen om het risico verder te beperken. Zeker wanneer de zwaarst getroffenen niet-gevaccineerden zijn, die tegen beter weten in het risico wensten te lopen.»

(DM)