Genius

Eerlijk: over Albert Einstein, de bekendste geleerde van wijlen de twintigste eeuw, konden we tot voor kort hoogstens de spreekwoordelijke vijf kernwoorden ophoesten die nodig zijn om een volgende ronde van 'De slimste mens ter wereld' te halen. De komende weken kunnen we die achterstand in sneltempo wegwerken dankzij 'Genius', een tiendelige fictiereeks van National Geographic, gebaseerd op de felgesmaakte biografie van Walter Isaacson.

Lees ook: 'Genius': tv-serie over het leven, het licht en het libido van Albert Einstein

De eerste aflevering opende alvast met een grimmig streepje geschiedenis: de moord op de Duitse minister Walter Rathenau, een charismatische mof die in zijn eentje de Weimar-republiek overeind hield, en die goed bevriend was met Einstein zelve. 't Zou niettemin algauw duidelijk worden dat 'Genius' niet draait om die grote gebeurtenissen op het schouwtoneel van de wereld - uit 'In Europa' van Geert Mak onthielden we dat, mocht Rathenau niet bezweken zijn aan z'n verwondingen, Hitler misschien nooit aan de macht zou zijn gekomen, en het woord 'gaskamer' nooit tot in Van Dale zou zijn geraakt.

Soit: er werd ingezoomd, en de kijker kreeg z'n eerste glimp van het grote genie. Een scène om in te kaderen: Einstein (een uitstekende Geoffrey Rush) die zijn jongere huishoudster een beurt geeft, en ei zo na wordt betrapt door z'n wettige echtgenote - een onder vele make-uplagen verstopte Emily Watson. Waarna hij z'n amoureuze demarche meteen verdedigt met de woorden: 'Monogamie is een uitvinding van kleinburgerlijke sukkels.' Om maar te zeggen: 'Genius' is geen heiligenleven in tien hoofdstukken, maar een vertelling over een man van vlees en bloed.

De kijker werd van hot naar her gesleurd, in ruimte én tijd: van de moord op Rathenau in het Weimar-Berlijn van 1922 ging het naar Einsteins tienerjaren in München en Pavia, naar zijn jaren aan de polytechnische school in Zürich (waar hij kennismaakt met z'n eerste vrouw Mileva Maric, rol van Samantha Colley) en de woelige jaren dertig van de twintigste eeuw. Vooral de scènes met de jonge Einstein, voortreffelijk neergezet door Johnny Flynn, waren blikopeners: de gezapige professor die de wiskundige formule E = MC kwadraat bedacht, bleek ooit een recalcitrante betweter die er niet voor terugdeinsde z'n leerkrachten op hun plaats te zetten.

Regisseur en executive producer Ron Howard hoefde niet op een cent te kijken voor z'n decors, kostuums en make-up, en 't is mooi hoe hij de chaotische hersenspinsels van z'n hoofdpersonage elegant in beeld zette met wat spaarzame CGI. Elders maakt hij de angst tastbaar: in de scènes waarin de naziknokploegen door de straten van Berlijn banjerden, sloeg de schrik ons telkens om het hart. Die waarin de oude Einstein toch besluit om Duitsland te ontvluchten, nadat hij de nazi's jarenlang had afgedaan als baldadige kleuters in bruine hemden, was dan weer pijnlijk ontroerend. In de passage die erop volgde, resoneerde de tijdgeest mee: de gevierde Nobelprijswinnaar werd in de Amerikaanse ambassade onderworpen aan een kruisverhoor; ook in het Amerika van de jaren dertig gold een inreisverbod voor verdachte sujetten. Wie zoals Einstein een overtuigde pacifist en antinationalist was, zou immers wel eens sympathie kunnen koesteren voor de baarlijke duivels - de communisten.

Of 'Genius' tien aflevering lang zal beklijven, valt nog af te wachten, maar de opener was alvast het bewijs dat streamingdiensten als Netflix en Amazon de komende jaren hun achteruitkijkspiegel in het oog zullen mogen houden: als National Geographic z'n portefeuille opentrekt, geeft de zender meteen volgas.