Gerrit Komrij - Halfgod verzamelaar

Leven en lezen vielen voor de betreurde Gerrit Komrij altijd harmonieus samen. Daarom is 'Halfgod verzamelaar' (De Bezige Bij) een gepaste geste van samenstellers Onno Blom en Paul van Capelleveen: uit Komrijs uitgebreide oeuvre bloemleesden ze bijna negentig essays, bedenkingen en prozatuurtjes over boeken.

Als jongetje zoekt Komrij eerder toenadering tot boeken dan tot mensen: 'Alleen al om het lezen zou ik mijn kinderjaren graag over willen doen. Niet om de fietstochten en het sleetje rijden, niet om de appelpluk en de sneeuwpop.'

Boekenruggen laten zich zonder complicaties strelen, boekenbuiken blijven immer beloftevol, en zo spint de dichter zich druk lezend een cocon. Maar zodra de schrijver zich ontpopt, komt het robuuste lezen paradoxaal genoeg tot een halt: 'Ik lees een zin en moet alweer stoppen omdat een wolk van associaties mijn aandacht vertroebelt.'

Omdat de hunker naar het boek je een leven lang onder de huid blijft zitten, herschoolt de fanatieke lezer zich tot bibliofiel verzamelaar. En daarover kan de schrijver dan weer berichten, afwisselend boekenliefde, wereldwijsheid en zelfspot etalerend.

Zo ontstaat een heerlijk perpetuum mobile, de motor achter een veelkantig verhaal in scherven van de vijftigduizend boeken waarmee Komrij in de loop der jaren zijn Portugese villa decoreerde.

Voor wie alles gelezen heeft wat Komrij bij leven bij een reguliere uitgever heeft laten verschijnen, levert 'Halfgod verzamelaar' hooguit een tiental nieuwe stukjes op. De oudste liet de schrijver niet onterecht ongebundeld, maar de jongste geven een blik op de vlammende pracht die de schrijver nog in de pen had: het definitieve essay over de e-reader en het internet ('Internet is geen boekenkiller.

Internet is boekengeil') en, vooral, zoals in de lezing 'Advocaat van de duivel', over de eigentijdse spanning tussen het sentiment van het conservatisme en de ratio van de progressiviteit en de invloed ervan op het lezen en denken: 'Ook de informatie is emotie geworden. Je tovert die tevoorschijn, je springt van het één op het ander, je kaatst die door - het is een spel, gehaast en spannend, met een zeker gokelement.' Onze letteren missen Gerrit Komrij nog elke dag.