‘Glaasje water mag wel, toch?’ De hardnekkigste misverstanden over de ramadan

Nu de ramadan is begonnen, ontrafelen de Nederlandse ingenieur Usman Ahmed, opvoedkundige Fadma Bouchataoui en tv-kok Mounir Toub de - volgens hen - nog altijd hardnekkige misverstanden over de vastenperiode.

Hongergevoel

Het grootste misverstand volgens opvoedkundige/coach Fadma Bouchataoui (56)? Dat de ramadan alleen maar over eten én niet-eten gaat. “Ook moslims zelf zijn geneigd om continu te praten over wat ze na een dag vasten gaan eten. Ik krijg steeds de vraag: en, wat ga jij klaarmaken? Nou, ik maak dus niks speciaals, want voor mij gaat het niet over eten. Sterker: ik ben ervan overtuigd dat vasten veel moeilijker wordt als je de hele dag over lekkere dingen praat. Ik probeer me te concentreren op het immateriële, op het spirituele.’' Het hele idee van vasten is dat het je ontvankelijker maakt voor mínder aardse zaken, benadrukt Usman Ahmed (39). Ahmed, werktuigbouwkundig ingenieur en bestuurslid bij de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap: “Persoonlijk herinnert het hongergevoel mij juist aan andere zaken: het geloof, het gebed, zelfbeheersing et cetera.‘’

Retraite

Ja, het gaat vaak alleen over het vasten maar de ramadan is, onderstreept Usman Ahmed, veel meer dan dat. “Het is een periode waarin je je bezint en je afvraagt hoe je een betere moslim kunt te worden, een beter mens, een betere vader, broer of vriend. Je wordt tijdens deze dertig dagen ook geacht na te denken over hoe je je kan inzetten voor de armeren en de mensen in je omgeving.’' Fadma Bouchataoui: “Vergelijk het maar met zo’n retraite, een weekje yoga, minder eten, spiritualiteit. Nou, de ramadan is een soort langdurige retraite, zodat nieuwe gewoonten ‘in kunnen slijten’.’' Ahmed wil zich ‘als mens nederiger opstellen’ en ‘groeien in de gebeden om dichterbij de Schepper te komen’ en chef/tv-kok Mounir Toub (43) wil meer ‘échte aandacht voor zijn geloof’ en meer tijd voor zijn gezin. “Ik heb een heel drukke baan, soms kan ik 's ochtends en 's avonds maar een half uur bij mijn kinderen zijn. Ik heb deze maand dus expres minder opdrachten aangenomen: ik wil de komende tijd samen bidden en het vasten breken.‘’

Baklava

Chef/tv-kok Mounir Toub weet dat velen de iftar, de avondmaaltijd na zonsondergang, associëren met schalen vol caloriebommen, maar hij zelf is daar al járen vanaf. “Die volle tafel past binnen een oude, gastvrije traditie waarin er altijd genoeg was voor iedereen die langskwam, maar is in onze moderne maatschappij geen gezonde gewoonte meer. Je moet je na het vasten niet volproppen, maar iets lichts eten, iets wat lang energie geeft. Soep, groenten, een tortilla.’' Wat in huize Toub tijdens de ramadan altijd staat te pruttelen: harira, de befaamde Marokkaanse tomatensoep met kikkererwten. “Dat past ook helemaal binnen de traditie van delen die bij de ramadan hoort. Je brengt makkelijk een pannetje soep naar een ander.’' En, zeker, aan het einde van de ramadan is er volop baklava, taart en snoepgoed maar het woord Suíkerfeest? Dat nemen moslims zelf niet snel in de mond. Ahmed: “Wij hebben het over Eid-al-fitr“ letterlijk; het feest van het verbreken van het vasten.’’

Puberteit

Nog zo’n misvatting die Ahmed vaak tegenkomt: dat elke moslim, in welke conditie dan ook, mee moet doen. “Maar je neemt alleen deel als het fysiek niet schadelijk is. Het is dus ronduit verboden voor mensen die ziek zijn, voor zwangeren, voor moeders die borstvoeding geven.’' Kinderen? Die moeten ook nog wachten. Bouchataoui: “Zij willen het meestal heel graag, ‘meedoen met papa en mama’, maar zijn daar echt te jong voor. Wat kinderen wel mogen: in het weekend een dagje mee vasten, of een halve dag.’' Meiden doen in de Marokkaanse gemeenschap pas mee als ze ongesteld zijn en jongens als ze in de puberteit landen. Ahmed, van de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap: “In onze gemeenschap is dat zelfs later. Jongeren doen pas volledig mee als ze fysiek ‘uitontwikkeld’ zijn; meestal rond hun 17de, 18de.’’

Cappuccino

“Mag je dan ook geen water?’' Bouchataoui moet altijd een beetje gniffelen om die terugkerende vraag. “Het lijkt me wel duidelijk dat vasten voor niet eten én niet drinken staat, maar toch komen collega’s er nog altijd mee.’' Dat zij niet eet en niet drinkt, betekent overigens geenszins dat ze verwacht dat anderen hun bammetje of cappuccino laten staan. “Sommigen vinden het gênant om tijdens de ramadan in mijn bijzijn te eten of drinken maar daar is geen enkele reden voor. Het is mijn keuze, mijn overtuiging, mijn geloof. ’’ En mocht je je afvragen hoe chefkok Toub - altijd omringd met dampende pannen - het vasten aanpakt? “Ik moet natuurlijk af en toe wat proeven maar spuug dat tijdens de ramadan altijd weer uit.’'

Skippen

Nog een misvatting, volgens Bouchataoui: dat de ramadan een slopende, uitputtende affaire is. “Dat idee leeft niet alleen onder niet-moslims maar ook onder moslims en, oké, als je heel laat ‘s avonds nog veel eet, heel laat gaat slapen en vroeg op moet, dan wordt het vermoeiend, ja. Maar als je gezond eet en genoeg slaapt, kan je het prima volhouden. Dat weten niet-moslims, die tegenwoordig aan die trend van intermittent fasting (red.: bepaalde dagdelen niet eten) meedoen, vast wel. Tegen ouders zeg ik altijd: de ramadan is voor pubers zeker geen reden om dat examen te skippen.’'

Mubarak

Iets kleins: wens gelovigen aan het begin van ramadan vooral geen sterkte. Bouchataoui: “Dan lijkt het alsof het iets vervelends is, terwijl wij het juist als een mooie bijzondere periode zien. Zeg: een gezegend ramadan, of in Arabisch, ramadan mubarak.’'

Begin

Elk jaar lijkt het nogal rommelig: wanneer begint de ramadan nou? Bouchataoui: “De start hangt af van je eigen gemeenschap. Ik volg als Marokkaanse de richtlijnen vanuit Saoedi-Arabië maar Turken volgen weer de richtlijnen vanuit Turkije en beginnen vaak een dag eerder of later.’' Ahmed beschikt nu al over een precies schema wanneer het vasten ‘gebroken’ mag worden. “In dat schema staat de zonsondergang zelfs per grote gemeente aangegeven, want de zon gaat in het oosten natuurlijk iets eerder onder dan in het westen.’’

(AD)