‘Golf is zo tijdrovend dat het wel bedacht móét zijn door iemand die zo lang mogelijk aan zijn gezin wilde ontkomen’

Bijna een halve eeuw na zijn debuut als stand-upcomedian en ruim dertig jaar nadat hij zijn naam gaf aan één van de beste komische series aller tijden heeft Jerry Seinfeld zijn autobiografie uit: ‘Is dit wat?’ Geen droge opsomming van de gebeurtenissen in zijn leven, maar een overzicht van wat Seinfeld zelf beschouwt als de beste grappen en observaties die hij heeft verteld op een podium en op tv. Een bloemlezing.

AARDBEVING

Ik las het verslag van een aardbeving, waarin de plaatselijke autoriteiten zeiden dat de beving op zich niet hevig was geweest, maar de huizen niet op dergelijke schokken waren gebouwd. Zou die manier van redeneren aanvaard worden in een rechtszaal? ‘Mijn cliënt heeft deze man niet vermoord, edelachtbare. Zijn lichaam was niet op kogels gebouwd.’

ONDERGOED

Wij, mannen, willen van ons ondergoed hetzelfde wat we van de vrouwen in ons leven willen. Een zekere mate van steun. En een zekere mate van vrijheid.

Ik wil de losheid en luchtigheid van het leven met een boxershort. Maar ik heb ook een vrouw nodig als nauwsluitend katoen en stevig elastiek, waardoor ik een gevoel van geborgenheid ervaar. Alles netjes op z’n plek, in balans.

AUTOLIEFDE

Ik ben dol op auto’s. De auto is mijn lievelingsding. Ik weet niet precies waarom. De enige reden die ik kan bedenken, is deze: als je in een auto rijdt, ben je zowel binnen als buiten. Je beweegt je voort én je zit stil. Alles tegelijk. Een wonder.

VADERS THERMOSTAAT

De vrijheid als je eindelijk volwassen bent. Onbeperkt televisiekijken. Koek wanneer je maar wilt. En als je thuiskomt, ben je de baas over de thermostaat. Daar ga jij nu over.

Mijn vader dreef me tot waanzin met dat ding. Pas toen ik 28 was, durfde ik in de buurt van een thermostaat te komen. In een hotelkamer in Pittsburg gaf ik er een heel klein draaitje aan. En ik deed die nacht geen oog dicht, bang dat mijn vader zou komen binnenstormen. ‘Wie heeft er aan die thermostaat gezeten? Ik heb dat ding niet voor niets zo ingesteld!’

Jaren heb ik op het moment gewacht waarop mijn vader me apart zou nemen om me het geheim van de thermostaat te vertellen. En op een dag nám-ie me apart, maar kreeg ik een heel verhaal te horen over zaadjes, eitjes, voortplanting. ‘Wie kan dat nu wat schelen, pap? Vertel me liever over de thermostaat. Wat dóét dat ding eigenlijk?’

LICHAAMSWARMTE

Ik las hoe je je het best kon kleden op koud weer. Er stond dat je driekwart van je lichaamswarmte verliest via de bovenkant van je hoofd. Dat klinkt alsof je naakt kunt skiën, zolang je maar een muts opzet.

SKYDIVEHELM

Skydiven is met voorsprong het engste wat ik ooit heb gedaan. Maar één vraag: wat voor nut heeft die helm? Biedt die ‘bescherming’ of zo? Als je uit een vliegtuig springt en je parachute gaat niet open, lijkt het me eerder dat jij die helm beschermt.

Achteraf heeft jouw helm het erover met de andere helmen: ‘Het was maar goed dat hij me ophad, anders had ik direct de grond geraakt. Spring nooit uit een vliegtuig tenzij er een mens onder je vastzit.’

SOKKENKAST

Als je sokken koopt, zit er vaak zo’n hangertje bij. Zouden er mensen zijn met een klein hangkastje voor sokken? Met heel kleine deurtjes? Schuif je je sokken over het stangetje om te kiezen welke je vandaag aandoet: (demonstratief gebaar met wijsvinger) ‘Ruitjes... effen... enkelkous... kuitkous...’

KOOKPROGRAMMA’S

Ik zal nooit begrijpen waarom ze gerechten bereiden op tv. Ik kan ze niet ruiken. Kan ze niet eten. Kan ze niet proeven. Aan het eind houden ze ze omhoog voor de camera. ‘Nou en dit is het dan. Je kunt er geen hap van nemen. Bedankt voor het kijken. Graag tot ziens.’

VLIEGVELDTONIJN

Hebben die bars op vliegvelden enig idee wat de prijzen zijn in de rest van de wereld? Of denken ze dat ze daar hun eigen landje hebben, en alles kunnen vragen wat ze willen? ‘Broodje tonijn? Dat is dan 28 dollar. Of ga anders maar terug naar je eigen land.’

Volgens mij is de hele vliegtuigindustrie een dekmantel om idiote prijzen voor broodjes tonijn te kunnen vragen. Die omzet, van broodjes tonijn, daar draait die hele industrie op. Zonder één passagier in hun vliegtuigen zouden ze nog winst maken. De terminals, de vliegtuigen, parkeerterreinen, winkels: ze zijn er alleen maar om je aandacht af te leiden van hoe je wordt afgezet als je een broodje tonijn wilt.

HOTELBRAND

Ik bekijk graag die kaarten op de deur van hotelkamers. Het streelt me dat ze me voor iemand aanzien die bij brand kalm genoeg blijft om de vluchtweg uit zijn hoofd te leren. ‘Oké... bij de ijsmachine linksaf... en dan langs de liften...’ Maar je zult altijd zien dat je halverwege het hotel verdwaald raakt en terug moet naar je kamer om die kaart weer te bekijken.

Er staat altijd boven dat je niet in paniek moet raken. Ben ik het niet helemaal mee eens. Stel, het hotel staat in lichterlaaie, je hebt nog tien minuten te leven, en je bent nog nooit in paniek geweest. Ik vind dat ze je op dat moment de vrijheid moeten gunnen om toch maar eens te panikeren. Het is je laatste kans om dat een keer mee te maken. En mocht je toch nog worden gered, dan heb je een prima excuus. ‘We troffen u naakt aan, hangend aan een douchegordijn, met een ijsemmertje over uw hoofd. Waardoor kwam dat?’

‘Tja, ik was in paniek.’

‘Volstrekt begrijpelijk.’

SPREEKANGST

Ik las ergens dat spreken in het openbaar de grootste angst is van mensen. De dood komt op de tweede plaats! Hoe kán dat? Dat wil dus zeggen dat de gemiddelde mens bij begrafenissen liever in de kist ligt dan achter de microfoon staat.

HAPPY MEAL

Welk getal staat er intussen op dat bord van de McDonald’s? 89 miljard hamburgers. Wat moet je met zo’n getal? ‘89 miljard? Wow, dan wil ik er ook één.’

Ik zou de directeur van McDonald’s weleens willen spreken. ‘Luister, we wéten het, oké? Je hebt héél véél hamburgers verkocht. Honderd miljoen, biljoen, ziljoen, we weten het onderhand wel. Je kunt ook overdrijven met die cijfers. Hang maar gewoon een bord op met: ‘McDonald’s, we draaien uitstekend’.’

Wat willen ze er uiteindelijk mee bereiken? Dat koeien zich vrijwillig melden? Zo’n kudde voor de deur, en één koe die het woord voert: ‘We geven ons over. We zagen dat bord en begrepen dat we toch niet kunnen ontkomen. Kan ik een Happy Meal worden?’

KRANTENPASVORM

Wat me verbaast aan kranten is dat ze elke dag op de één of andere manier, hoeveel er ook gebeurd is in de wereld, al het nieuws kwijt kunnen op het aantal pagina’s dat ze ter beschikking hebben. Hoe krijgen ze dat altijd voor elkaar? Ze houden nooit lege plekken over als er weinig is gebeurd, en hoeven nooit dingen in de kantlijn te wurmen als er te veel gaande is. Elke dag weer past het precies. Ze moeten toch dagelijks bij de drukpers staan en tegen elkaar zeggen: ‘Niet te geloven, maar het is wéér gelukt. Nu snel de deur uit met deze editie, voordat er nog iets gebeurt. Want dan zijn we de lul. Dan moeten we het in de kruiswoordpuzzel zetten.’

OPTIES ALS MAN

Dames, wat jullie van mannen moeten begrijpen, is dit: wij, mannen, denken in materiële zin alles te kunnen wat gedaan moet worden. Iedere man gelooft diep vanbinnen dat hij iets van een superheld in zich heeft. Dat is de ware innerlijke natuur van mannen.

Ik mag het jullie eigenlijk niet verklappen, maar mannen groeien op met boekjes van Batman, Superman, Spider-Man, en voor ons zijn dat geen fantasiefiguren, maar de opties die we als man hebben. Iedere man denkt: als ik aan een touw moest zwieren, dwars door een ruit, om een zaal vol slechteriken af te tuigen, dan zou me dat waarschijnlijk wel lukken. Maar in de tussentijd ruim ik de garage op. Want dat moet ook gebeuren.

Ooit een man over de snelweg zien rijden met een matras op het dak van zijn auto? Zonder uitzondering heeft hij dan zijn hand uit het raam om die matras vast te houden. Klassiek voorbeeld van mannelijke superheldenverdwazing. Die idioot gelooft oprecht dat als de wind onder die matras slaat, die enorme rechthoek van twee bij twee: dan houd ik die gewoon vast, met mijn superarm.

EXECUTIEMOORDEN

In het nieuws hebben ze het vaak over moorden ‘in executiestijl’. Hoeveel stijlen zouden er nog meer zijn? Terloops? Formeel? Huiselijk? Hoe zou een moord in huiselijke stijl eruitzien? Aan de ceintuur van iemands badjas trekken tot hij bezwijkt? ‘Zo’n striem kan maar op één ding wijzen. Huiselijke moord, gepleegd met badstof.’

SPORTFANATISME

Ik hou van sport. Maar er is een bepaald soort enthousiasme voor sport waar ik wat ongemakkelijk van word. Namelijk als mensen doen alsof ze hebben meegedaan, en dingen roepen als: ‘We hebben gewonnen! We hebben gewonnen!’ Nee hoor, zíj hebben gewonnen. Jij hebt zitten kijken. Kalmeer een beetje. Je hebt niet meegespeeld. Ik heb de hele wedstrijd gezien, en jij deed niet mee. Dat is zelfs de belangrijkste reden waarom ze hebben gewonnen.

ONVRIJWILLIG RODELEN

Rodelen, ook zo’n grandioze Olympische sport. Het wordt gedaan op de bobsleebaan maar dan zonder slee. Het is alleen Bob. Ik denk dat het de enige sport is die hetzelfde zou blijven als deelnemers tegen hun wil moesten meedoen. Dat ze gewoon iemand van straat zouden halen. (Gebaar van verzet) ‘Hé, hé... ik wil niet!’ En dat ze hem dan vastbinden op dat ding en hem over die baan laten roetsjen. Niemand zou het verschil merken. Hij had een helm op, waardoor je hem niet hoorde gillen. ‘Sorry, jongen, je moet nu eenmaal rodelen.’ Wereldrecord, en hij wilde niet eens.

Goed idee voor de volgende winterspelen: een nieuwe discipline, onvrijwillig rodelen.

SLECHTE CADEAUS

In mijn ogen bestaat er geen beter cadeau dan een presse-papier om iemand duidelijk te maken dat je geen seconde over een cadeau hebt willen nadenken. Waar werken de mensen eigenlijk, van wie de papieren de hele dag van hun bureau waaien? Staat hun kantoor in de laadbak van een pick-uptruck op de snelweg? Typen ze in het kraaiennest van een klipper? Wat moet je in godsnaam met zo’n presse-papier? Waar komt die wind vandaan?

DE TERLOOPSE HEIL

Ik zag laatst een oorlogsfilm met veel nazi’s. In die films lijken nazi’s er twee soorten ‘Heil!’ op na te houden. Eentje met een strak uitgestoken arm, bij militaire parades en zo. Maar op hun hoofdkwartier een wat lossere. Een terloopse ‘Heil’. Eigenlijk alleen maar even je handpalm laten zien. Komen ze binnen: ‘Hé, Heil, hoe gaat-ie? Heeft dat joch al koffie gebracht? Ben jij klaar met het kopieerapparaat?’ ‘Ja, wereldheerschappij, Arische ras en zo, van wie zijn die donuts? Hé daar, Heil, leuk je te zien. Hoe gaat het met de Holocaust? Mag ik die met jam?’

BINDING

Waarom is binding zo moeilijk voor een man? Het is zoals een man die over de snelweg zoeft en de vrouw naast hem als een afslag ziet. En hij wil die afslag nog niet nemen. Hij wil nog een poosje blijven zoeven. Maar die vrouw zegt: ‘Kijk, onderdak, eten, gas en licht. Hier moeten we eraf. Daar is alles wat we nodig hebben om gelukkig te zijn. Hier eraf!’

Maar de man ziet het bord eronder, met ‘Volgende afslag 50 km’, en hij denkt: ‘Dat haal ik wel.’ En soms lukt dat ook, maar soms ook niet. Soms eindigt de auto op de vluchtstrook. Motorkap omhoog en zwarte rook uit de motor. Hij zit op de vangrail, in zijn eentje. ‘Hm,’ denkt hij, ‘ik wist niet dat ik al zo’n eind gereden had.’

LINKJES

Ik heb behoefte aan nieuwe kennissen. Andere mensen in mijn leven. Mensen die anders zijn dan de mensen die ik ken. Maakt me niet uit of ze slim of grappig zijn, of zelfs maar aardig. Als ze me maar geen mails sturen met linkjes. Mensen die dat nooit doen, daar voel ik me nu sterk toe aangetrokken.

‘Heb je mijn linkje ontvangen? Ik heb je een linkje gestuurd.’

‘Ja, is binnen.’

‘Heb je het geopend?’

‘Nee, niet geopend. Want ik krijg massa’s linkjes. Je linkje staat in mijn linkjeswachtrij.’ En dan drie dagen later: ‘Je linkje ging niet open. Jammer.’

‘Oké, ik stuur het opnieuw.’

‘Nee, niet doen, niet opnieuw sturen. Ik wilde het de eerste keer al niet.’

En zo een bericht of acht over en weer over de video van een dikke man die over een kat struikelt. ‘Heb je het nou gezien? Wat vond je ervan?’

‘Ik heb jou nu net een linkje gestuurd. Een video over de kogel die ik me door mijn kop ga jagen als dit voortaan mijn leven is. Open het maar. Het is het laatste wat ik je stuur.’

FACEBOOK

En dan Facebook, ook zo’n afvalbak voor verspilde tijd… waar iedereen dol op is, omdat de naam eindigt met de ultieme verkrachting van het woord ‘boek’, waardoor je kunt denken dat het bekijken van de foto’s van Timmy en Tammy, laveloos aan de rand van een zwembad, gelijkstaat aan het lezen van ‘Moby Dick’. Maar ook omdat Facebook het onbenullige idee van jongelui uitdraagt dat ‘alle mensen boeiend zijn’ en dat het goed is om ‘veel connecties te hebben’.

Ik hoop lang genoeg te leven om die jongelui op hun 50ste te zien. Want als je de kaarsjes op de taart van je vijftigste verjaardag uitblaast, is je voornaamste gedachte: ‘Met hoe minder mensen ik te maken heb, hoe liever het me is.’ Connecties met mensen vormen de reden waarom er advocaten zijn, busjes traangas, en straatverboden.

PAARDENKRACHT

Het leven van een paard is één en al ontluistering. Kom je een dagje rijden, ziet het je aankomen... in een auto. Weet het van meet af aan dat je het eigenlijk totaal niet nodig hebt. Je stapt uit een auto van 500 pk, en beklimt een dier van slechts 1 pk.

Waarom spreken we eigenlijk van paardenkracht? Is dat om die arme dieren nog dieper te vernederen? Elke space-shuttleraket heeft zo’n 20 miljoen pk. Heeft het enige zin om die vergelijking met paarden te blijven maken? Alsof we misschien nog eens op paarden terugvallen om raketten aan te drijven, en alvast willen weten hoeveel we er dan nodig hebben. ‘Hé, paard, onze raketmotor heeft de geest gegeven. Kun jij even snel twintig miljoen vrienden optrommelen?’ En dat tegen een paard dat voor een karretje staat met een strooien hoed waar zijn oren doorheen steken. ‘Twintig miljoen... dat is vrij veel. Ik heb nog niet eens twintig vrienden, laat staan twintig miljoen.’

HONDENPOEPZAKJES

Ik kan nog steeds niet echt geloven dat ik elke dag, elke dag weer, mensen eigenhandig de poep van hun hond zie oprapen. Dag in, dag uit. Het vertrouwen dat ze in die zakjes van Glad hebben, waaraan ontlenen ze dat? Wat weten we met zekerheid van de plastic broodzakjes van Glad? Dat ze ‘versheid in zich opsluiten’. Dat lijkt mij nou net het laatste wat je wilt met een dampende hondendrol. Ik sta altijd weer versteld van het vermogen van mensen om zo’n geestelijke sprong te maken. ‘Glad houdt je boterhammen vers. En ik raap er de stront van mijn hond mee op.’

Het went nooit dat als ik ze hun hond zie uitlaten en ze dat zakje alvast in hun hand zie houden, dat ik dan precies weet wat er te gebeuren staat. Als buitenaardse wezens dit gadeslaan door hun telescopen, moeten ze wel het idee krijgen dat honden de baas zijn op deze planeet. Want als je twee levensvormen ziet waarvan er één een potje gaat zitten kakken en de ander het voor hem opraapt en draagt, wat moet je dan anders denken?

GOLF

Vermijding is het overheersende mannelijke instinct. En het ultieme vermijdingsgedrag is golf. Een spel dat zo doelloos is, zo moeilijk en zo waanzinnig tijdrovend, dat het alleen maar bedacht kan zijn door iemand die zo lang mogelijk aan zijn gezin wilde ontkomen.

Ik heb heel wat vrienden die het spelen en er verzot op zijn. ‘Jij zou het ook geweldig vinden, Jerry. Het is een enorme uitdaging.’ Daar twijfel ik geen moment aan. Maar ja, het is ook een uitdaging om een Tic Tac over honderd meter in een schoendoos te mikken.

In de fantasie van de golfer zit zijn gezin ondertussen te popelen om zijn golfverhalen te horen. In werkelijkheid weet geen van zijn gezinsleden of hij alweer thuis is, of nog op een grasbaan of in een zandkuil om zich heen staat te meppen, of in een lullig karretje door een neplandschap rijdt.

OP VAKANTIE

Ik doe het niet goed op vakantie. Mijn vrouw vindt het vreselijk om met mij op vakantie te gaan. Mijn kinderen gruwen bij de gedachte. Ik heb de hele tijd een rothumeur. Ik verdraag het niet dat anderen lijken te weten wat ik leuk vind. Onverteerbaar vind ik dat.

Als ik iets uit vrije wil doe – mijn eigen idee, mijn persoonlijke keus – dan is er een kans van ongeveer 50 procent dat ik het leuk vind. Dat maakt de kans op plezier voor de anderen nog veel kleiner.

SUPPEN

En suppen moet je natuurlijk ook. Op een surfplank staan peddelen. Want dat vraagt tegenwoordig iedere toerist: ‘Hebt u iets wat dusdanig wiebelt dat ik op mijn benen sta te trillen als een pasgeboren giraffenjong?’

Wat is het verschil tussen suppen en werken als een arbeidsmigrant? Peddelen alsof je leven ervan afhangt of stenen uitgraven in de felle zon? De bewegingen komen op hetzelfde neer.

HET IS WAT HET IS

Ik weet zeker dat één of andere idioot het vandaag nog tegen jullie heeft gezegd. Je komt tegenwoordig geen dag meer door zonder het te moeten horen. ‘Tja... het is wat het is.’ Ik krijg liever lucht in mijn gezicht geblazen dan dat iemand ooit nog ‘het is wat het is’ tegen me zegt. Kom dan maar gewoon voor me staan en doe: ‘Ffffff.’ Daar ontleen ik evenveel kennis aan.

Mensen weten intussen dat niemand ze zal tegenspreken als ze zeggen: ‘Het is wat het is.’ Niemand zal zeggen: ‘Nou, volgens mij niet hoor.’

‘Nee?’

‘Nee, volgens mij is het wat het niet is.’

Mensen gebruiken zulke clichés omdat het ze zelfvertrouwen geeft. Het is iets wat ze met overtuiging kunnen zeggen: ‘Zaken zijn zaken.’ ‘Regels zijn regels.’ ‘Afspraak is afspraak.’ ‘Wat gebeurd is, is gebeurd.’

Het is wat het is.

‘Seinfeld seizoen 1-9’ is te bekijken via Amazon Prime Video.