Grenslanders (Eén): 'Karikaturaal racisme en seksisme'
In ‘Grenslanders’ werken Belgische en Nederlandse politiekorpsen noodgedwongen samen aan een mysterieuze en bloedige zaak, over hun talrijke nationale en culturele verschillen heen.
Met de eerste vallende bladeren scharen we ons allen traditioneel voor de buis op zondagavond, voor de zogeheten prestigieuze fictie die een welkom einde maakt aan de droogte van de televisiezomer. Dit najaar krijgen we op het gefacelifte Eén ‘Grenslanders’ voorgeschoteld, een misdaadreeks die zich buigt over een complexe zaak in het Belgisch-Nederlandse grensgebied.
In het mistige moerasland aan de Belgische kant van de grens, wordt een fel gehavend zwart meisje aangetroffen. Om het verdwaasde meisje aan het praten te krijgen, doet de sympathieke, sullige commissaris Vervenne (Sebastien De Waele) een beroep op traumaspecialist Bert Dewulf, een eigenzinnige maar intelligente man die vaak door de politie wordt ingeschakeld omwille van zijn specifieke psychologische kwaliteiten. Om de niet te negeren gelijkenissen met Professor T. nog wat in de verf te zetten, wordt Dewulf gemakshalve ook vertolkt door Koen De Bouw.
Platvloers racisme
In Nederland, eveneens vlakbij de grens, wordt een met kogelgaten en bloed gedecoreerde zeilboot gevonden en de voorvallen blijken al snel met elkaar verwant. Rechercheur Tara Dessel (Jasmine Sendar), die overkomt van Rotterdam, stort zich op de zaak, maar krijgt meer tegenwerking dan hulp van haar collega’s. Als enige zwarte vrouw in het spierwitte plattelandsdorpje, krijgt ze de ene belediging na de andere te verwerken. In het beste geval bedenken mensen haar met een wantrouwende blik, maar liever laat de lokale bevolking haar racistische gedachtegoed de vrije loop. Een collega-politieagente beschrijft haar als ‘dat donkertje’ -nota bene in de veronderstelling dat dit een politiek correcte omschrijving is- terwijl haar mannelijke collega’s haar ofwel laatdunkend ‘schatje’ noemen ofwel simpelweg intimideren en de huid vol schelden.
‘Grenslanders’ had een sterke aanklacht tegen alledaags racisme kunnen brengen, als de racistische uitingen tenminste niet zo talrijk en karikaturaal waren geweest. Het voltallige Nederlandse korps bestaat uit volbloed racisten, rotzakken te onhebbelijk om serieus te nemen. Tegelijk krijgen hun racistische en seksistische uitlatingen soms iets misplaatst en mislukt komisch, alsof een bende losgeslagen Balthazar Boma’s aan het improviseren is geslagen. In plaats van op zoek te gaan naar subtiel sluimerend racisme, portretteert de reeks de simplistische haatpraat van enkelingen, wat het realisme en de kritische zeggingskracht van de serie niet ten goede komt.
Belgenmoppen
Ook over die andere culturele breuklijn, die tussen België en Nederland, raakt ‘Grenslanders’ niet voorbij de meest basale clichés. De grenslocatie geeft aanleiding tot vermoeiend veel opmerkingen over de taalbarrière en de veronderstelde culturele verschillen. Typisch Vlaamse woorden als ‘kuisen’ en ‘santé’ veroorzaken veelvuldige communicatieve misverstanden en er wordt tot drie keer toe geleuterd over de superioriteit van de Belgische bieren. Ook hier vloekt de komische toon met de ernst van de omstandigheden. De luchtige opmerkingen staan in ongemakkelijk contrast met de lugubere gebeurtenissen en de -overigens kundige- duistere en beklemmende filmstijl. De reeks schakelt van de volks grappende Carlos Tierenteyn (Wim Willaert) naar de vondst van een vermoord kind zonder veel gevoel voor timing.
‘Grenslanders’ etaleert in de eerste aflevering een strakke look en lanceert een behoorlijk intrigerende plot maar gaat veel te onbehouwen om met de socio-culturele thema’s die het probeert aan te snijden.
