Hanna Bervoets - Fuzzie

Als literair thema is de liefde, en al haar neveneffecten, natuurlijk een afgelikte boterham: elke schrijver is er al meermaals overheen gegaan. De Amsterdamse Hanna Bervoets (33) is één van die aangename uitzonderingen die er desondanks in slaagt om er voorheen ongeziene kanten van te belichten. Om het over de liefde te hebben op een manier zoals u het nog geen dertig keer eerder hebt gelezen.

In ‘Efter’ werd verliefdheid als een te bestrijden ziekte beschouwd. Haar ‘Ivanov’ benaderde de paringsdans voornamelijk vanuit de wetenschapsethiek en één vrouw werd er in een laboratorium kunstmatig geïnsemineerd met chimpansee-sperma. Het verfilmde ‘Lieve Céline’ zei interessante dingen over fanliefde. En in ‘Fuzzie’ (Atlas Contact), haar zesde roman in acht jaar, gaat ze opnieuw op zoek naar the dark side of the moon.

Daartoe zoomt ze eerst in op een aantal dolende zielen. De ex-geliefden Maisie en Florence, jonge dames die elk in hun eigen hoekje wegkwijnen na een relatiebreuk. De gepensioneerde, gescheiden Diek stopt het gat in zijn hart met een resem internetdates. En Stephan voelt zich steeds minder thuis in zijn eigen relatie. Waarna Bervoets – en nu komt het – elk van die personages in het bezit laat komen van een mysterieus, pluizig en zowaar toogwijsheden spuiend bolletje. Niemand lijkt te weten waar die dingen – een soort hypergesofisticeerde tamagotchi’s – vandaan komen, maar Maisie, Diek en de anderen hebben er weinig vragen bij. Hun fuzzie blijkt bovendien aldoor de juiste woorden op het juiste moment te zeggen.

Dat wij, die doorgaans gillend wegsprinten van alles wat naar magisch realisme ruikt, hier met ernst over kunnen schrijven, zegt vooral veel over het vakmanschap van Bervoets. Op de beste momenten biedt ‘Fuzzie’ volwassen inzichten over de bedrading van de liefde. Over de rare sprongen die mensen maken als ze wanhopig hunkeren naar affectie en genegenheid. Of gewoon over de gangbare etiquette van relaties. In één scène vraagt Diek zich af hoe hij zijn recentste verovering kan dumpen zonder een boerenlul te lijken: ‘Was ze maar wat minder vriendelijk. Horken bestaan alleen bij de gratie van schatten, schatten van vrouwen die je een tweede kopje koffie aanbieden en naar je vakantie vragen – hoe kan hij zijn wensen omtrent hun samenzijn nu nog benadrukken zonder een hork te lijken?’

Dat hierboven slechts drieënhalve ster staat, komt dan weer omdat dit ‘troostrijke moderne sprookje’, zoals het verkocht wordt, tussendoor te vaak gaat kabbelen. Af en toe missen de dialogen doel, pointe en spankracht. Het interessante uitgangspunt vervelt tot ‘interessantig’. Het zijn de risico’s die Bervoets neemt als ze niet alleen thematisch, maar ook vormelijk tegen nieuwe grenzen aanschurkt.

‘Fuzzie’ is dus niet aanhoudend de good read die we van Bervoets verwachten, maar toch valt er meer dan genoeg te rapen. ‘Love, Actually’-regisseur Richard Curtis zou uit deze roman een bitterzoete romcom kunnen puren, maar Todd Solondz houdt er net zo makkelijk een gitzwarte treurfilm aan over. En heel af en toe dreigt Bervoets in de buurt van de pure camp te belanden. Bijvoorbeeld wanneer ze de lezer een blik laat werpen in de hersenpan van Maxie, de dashond van Diek. ‘Grote vriend, zoet. Zoet, zoet, zoet, zoet, zoet. Vet, vet, vet, vet, vet, grote vriend, grote vriend, vet, vet, vet, vreemd, vreemd? Zere nek, zere nek.’ Ergens in het begin stelt één van de bolletjes (het witte) de pertinente vraag: ‘Zou jij niet graag je hele leven licht aangeschoten willen wezen? Permanent het gevoel willen hebben dat je net je tweede glas leegdronk?’ En precies dat gevoel ligt als een aangename sluier over ‘Fuzzie’. Vooral stilistisch – ‘fuzzy’ is trouwens Engels voor ‘mistig’, wat je waarneemt als de roes in je kop zit – maar ook inhoudelijk. Het hele boek lang slepen de personages de wijn, het blikbier en de Hennessy met winkelkarretjes tegelijk aan.

De schrijfster won eerder dit jaar de Frans Kellendonk-prijs, een schouderklop voor de auteur met de oorspronkelijkste kijk op een maatschappelijk of existentieel probleem. Bervoets daarover: ‘Als schrijver ren je een levenslange marathon en soms win je ineens een prijs zonder dat je wist dat je aan een wedstrijd meedeed.’ Bervoets heeft niet alleen een oorspronkelijke, maar ook een erg nuchtere kijk op haar schrijven. Over de stempel ‘een geëngageerd schrijfster’ te zijn, meldde ze schouderophalend: ‘Er gaat veel mis in mijn romans, ja. Maar op de Titanic ging ook veel mis, en was dat een maatschappelijk betrokken boot?’