Helen Mirren over 'Eye In The Sky': 'Soms heb je een leider nodig die keiharde beslissingen neemt'

Helen Mirren – 70 en nog steeds zo sexy als een dijhoge leren laars – heeft in haar carrière diverse gezaghebbers gespeeld: een politie-inspecteur (‘Prime Suspect’), een hoofdredactrice (‘State of Play’) en een koningin (‘The Queen’). Aan die kroon voegt ze nu een fonkelend juweel toe: in ‘Eye in the Sky’ schittert ze als een Britse legerkolonel.

'De twee uur die je in de bioscoopzaal doorbrengt, zijn ook de twee uur waarin het hele drama zich minuut na minuut voltrekt'

Lees de bespreking van 'Eye in the Skye'

Kolonel Katherine Powell staat voor een verschroeiende morele keuze: zal ze groen licht geven voor een droneaanval op het Keniaanse schuiloord van een groepje terroristen, ook al betekent dat dat een onschuldig meisje zal sterven? Wat volgt, is een oorlogsdrama dat u naar het puntje van uw stoel zal blazen.

- Klopt het dat de rol van kolonel Powell oorspronkelijk was geschreven voor een man?

Helen Mirren «Dat is zo. En ziedaar de reden waarom Gavin Hood, onze regisseur, een enorme pluim verdient: hij had de ballen om het scenario om te gooien en mij in de rol van de kolonel te casten. Dat hij de moed had om tegen het uitgesproken mannelijke Hollywood-establishment in te gaan, was niet alleen geweldig voor mij, maar voor álle vrouwen. Zijn beslissing heeft ook een positieve invloed op de film gehad. Door de rol van de kolonel aan een vrouw te geven, veranderde ‘Eye in the Sky’ van een oorlogsfilm vol knetterend testosteron in een meer universeel drama. Een staande ovatie voor Gavin, dus. Hadden we maar méér regisseurs en scenaristen als hij. Dan zouden wij, vrouwen, wat meer aan de bak kunnen komen in de filmwereld.»

- ‘Eye in the Sky’ is veel méér dan een oorlogsfilm.

Mirren «Toen ik het script van Guy Hibbert – die trouwens één van de allerbeste ‘Prime Suspect’-afleveringen heeft geschreven – voor de eerste keer las, vond ik het een echte pageturner: zal het leger de terroristen kunnen stoppen? Maar er zit veel méér in dan alleen maar suspense. Het verhaal snijdt een brandend actueel onderwerp aan: zijn raketaanvallen met drones ethisch verantwoord? Is dit nu werkelijk een ‘propere’ manier van oorlog voeren? Zijn we bereid om in de oorlog tegen het terrorisme burgerslachtoffers te maken? De politici zouden hier dringend eens een debat over moeten voeren. Weet u, van mij mag ‘Eye in the Sky’ plaatsnemen in de canon van de grote oorlogsfilms. Op het moment dat Gavin contact met mij opnam, had ik nog een heleboel andere projecten op mijn planning staan, maar ik zei onmiddellijk tegen mijn agent: ‘Het kan me niet schelen hoe je het doet, maar maak mijn agenda vrij. Deze film wíl ik doen.’ En zeggen dat het op dat moment nog niet eens zeker was of ‘Eye in the Sky’ in de bioscoop zou uitkomen! Vergeleken met de grote Hollywoodfilms is het maar een kleinschalige productie. Het zag er lang naar uit dat de film rechtstreeks op dvd zou verschijnen, maar Gavin vond op de valreep een geldschieter die bereid was om ’m in de zalen uit te brengen. En gelukkig maar, want dit is één van de opwindendste films waarin ik ooit heb meegespeeld.»

undefined

- Veel bewegingsruimte had u nochtans niet op de set: uw personage staat twee uur lang op dezelfde vierkante meter met andere officieren, dronepiloten en ministers te telefoneren.

Mirren «Ja, je zit twee uur lang naar telefonerende mensen te kijken, en toch zit je van pure spanning je vingernagels tot aan de riemen af te bijten. Is dat niet straf? Wat ik ook opwindend vind, is dat de film zich in real time afspeelt: de twee uur die je in de bioscoopzaal doorbrengt, zijn ook de twee uur waarin het hele drama zich minuut na minuut voltrekt. Voor Gavin waren de opnames wel zenuwslopend. Toen ik op de set arriveerde, waren de scènes met de dronepiloten en de politici nog niet opgenomen: om financiële redenen moesten die later worden ingeblikt. Ik stond daar dus in mijn eentje, zonder tegenspelers. In de film hoor je me via de telefoon met Alan Rickman of Aaron Paul praten, maar omdat zij niet aanwezig waren, moest ik in werkelijkheid tegen Gavin spreken. Of tegen zijn assistent, of tegen de geluidsman (lacht). Ik had nog nooit op die manier gewerkt, maar voor Gavin was het extra zwaar: hij moest voortdurend het grotere plaatje in het oog houden, en in het achterhoofd houden hoe hij al die verschillende stukjes dialoog aan elkaar ging monteren. Hij kreeg er op den duur migraine van (lacht).»

undefined

- Heeft het eindresultaat u verrast?

Mirren «Het deed me denken aan een ultraspannend gerechtsdrama. Het publiek is de jury, en wanneer je na afloop naar buiten wandelt, is het aan jou om te beslissen of de personages goed of fout hebben gehandeld. Ik hoop echt dat de mensen na hun bezoek aan de bioscoop op restaurant zullen gaan en daar een heftig gesprek hebben over wat ze hebben gezien. U mag het zich ondertussen laten smaken (lacht).»

- Stel dat ik vind dat die raket onmiddellijk op die terroristen moet worden afgevuurd, ook al bevindt zich een onschuldig meisje in de buurt: ben ik dan een monster?

Mirren «Neen, want je moet ook denken aan de tientallen potentiële slachtoffers die de terroristen zouden kunnen maken wanneer ze zichzelf opblazen. Nu, het is sowieso een verschrikkelijke beslissing. Tijdens de opnames dacht ik vaak aan de invasie van Hitler in Hongarije en Polen, en aan hoe de Britten, de Amerikanen en de Fransen intussen de andere kant opkeken en hardop zeiden: ‘We willen geen oorlog. Oorlog is te gruwelijk.’ Waarna de nazi’s vijf jaar lang de onwaarschijnlijkste horror op Europa loslieten. Op sommige momenten heb je een vastberaden leider nodig die een bikkelharde beslissing neemt. In het geval van Hitler hadden de Britten en de Amerikanen onmiddellijk moeten beslissen om hem te stoppen – die beslissing had miljoenen levens kunnen redden.

»(Zucht) Nu, er bestaan geen gemakkelijke antwoorden. Veel mensen zullen het grondig oneens zijn met mij, maar in zekere zin breekt ‘Eye in the Sky’ ook een lans voor de democratie. Hoe langer de ministers en de militairen hun beslissing om die raket af te vuren uitstellen, hoe meer de hele situatie op een absurde klucht begint te lijken, maar, hey: ze debattéren tenminste. Dat lijkt me gezonder dan een dictator die op eigen houtje de knoop doorhakt. Je ziet: de film geeft voer voor discussie.»

- Hoe voelde het om in dat kaki uniform rond te lopen?

Mirren «Kaki is niet bepaald flatterend voor de vrouwelijke vormen, hè. Maar ik hoefde ondertussen geen tijd te verliezen aan make-up, jurken of coiffeurs. Gewoon het uniform aan en hup, ik kon naar de set.»

Voordat de bom valt

- Gaat u zichzelf geen drone aanschaffen? Om vanuit de lucht uw knappe buurman te kunnen bespieden?

Mirren «Jongens, ik had er geen flauw idee van dat de technologie zó ver gevorderd was. In de 19de eeuw draafden de soldaten te paard de strijd in met de sabels in de hand; toen kwam de Eerste Wereldoorlog met zijn loopgraven en zijn geweren; en tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen de bommenwerpers. En nu zoemen er drones in de lucht die vanop duizenden kilometers afstand worden bestuurd door piloten in stalen containers. Dat is wat ik een gamechanger van formaat noem.

»Mijn ouders hebben de bombardementen op Londen nog meegemaakt. Het benauwendste, vertelden ze mij altijd, waren niet de Duitse bommenwerpers die ’s nachts overvlogen – al waren ze daar ook wel bang van – maar de doodlebugs, vliegende bommen die een zoemend geluid maakten. Je zou ze kunnen omschrijven als primitieve drones. En het meest angstaanjagende moment, zo vertelde mijn mama, was wanneer dat zoemende geluid stopte – want dat was het moment dat die bom omlaag dook en explodeerde. Eigenlijk maakten mijn ouders zeventig jaar geleden al mee wat de burgerslachtoffers in ‘Eye in the Sky’ meemaken. Een droneaanval is angstaanjagend omdat die aanval uit het niets komt: je weet niet wat eraan zit te komen.»

- U vernoemde daarnet Alan Rickman. In ‘Eye in the Sky’ speelde hij zijn allerlaatste rol: in januari is hij overleden.

Mirren «Had Alan geweten dat dit zijn laatste film zou zijn, hij zou apetrots zijn geweest. Wat ik zo ontroerend vind, is dat de Alan die je in ‘Eye in the Sky’ aan het werk ziet, zo goed lijkt op de échte Alan. Veel meer dan in ‘Harry Potter’ (waarin hij professor Sneep speelde, red.) of in ‘Die Hard’ zie je in ‘Eye in the Sky’ zijn intelligentie, zijn humor, zijn natuurlijke gezag, zijn mooie ziel. Ik zal hem de rest van mijn leven missen.»

© The Interview People