Helft automobilisten gebruikt knipperlichten nooit: ‘Soms uit gemakzucht, maar ook omdat ze het niet stoer vinden’

Bijna de helft van de bestuurders gebruikt zijn richtingaanwijzers niet wanneer ze van rijvak veranderen, zo blijkt uit een onderzoek van mobiliteitsorganisatie Touring. Ook de Nederlandse verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen ergert zich aan zulke bestuurders.

- De organisatie doet al meer dan vijftien jaar hetzelfde onderzoek, maar de resultaten worden niet beter. Waarom blijven mensen nalaten om richtingaanwijzers te gebruiken?

TERTOOLEN «Er zijn verschillende verklaringen waarom mensen het niet doen: ofwel is het door gemakzucht, ofwel vinden ze het niet stoer. Het geeft dus aan dat veel mensen zich erg egoïstisch in het verkeer gedragen. Velen houden dus enkel rekening met zichzelf, terwijl ze in het verkeer juist aan anderen zou moeten denken.»

- Zijn er plaatsen waar mensen makkelijker hun richtingaanwijzers vergeten?

TERTOOLEN «Ja, op kleinere wegen zijn er soms plaatsen waar het niet duidelijk is dat je ze moet gebruiken. Neem nu dat de hoofdweg afbuigt, dan zijn richtingsaanwijzers niet nodig, maar als je rechtdoor wilt gaan, zou je ze wel moeten gebruiken. Gelukkig is het in de meeste gevallen wel duidelijk dat je ze moet aanzetten.

»Vroeger was het in Nederland wel zo dat je op de snelweg je richtingaanwijzers niet moest gebruiken om naar het rijvak rechts van je te gaan. De redenering was dat het vanzelfsprekend was dat je naar rechts zou gaan als dat kon. Maar dat is ondertussen afgeschaft. Je ziet nu soms nog dat automobilisten van de oude stempel het nog steeds nalaten, omdat ze het destijds zo hebben geleerd.

»Als je op de snelweg bent, dan zou je het echt altijd moeten doen. Het kan gebeuren dat je het een keertje vergeet, maar ik neem aan dat de meeste mensen het consequent wel of niet doen.»

- Het ergert u duidelijk.

TERTOOLEN «Jazeker, ik vind het heel irritant. Zeker wanneer je een rotonde wilt oprijden en de auto voor je slaat af zonder zijn knipperlicht te gebruiken, dan stond je daar eigenlijk voor niets te wachten. Dat is maar iets klein, toch illustreert het dat de bestuurder enkel met zichzelf bezig is.»

- Wat zijn precies de risico’s van al die nonchalance?

TERTOOLEN «Het kan natuurlijk tot onverwachte situaties leiden. Als bestuurders hun knipperlichten niet gebruiken kunnen anderen niet anticiperen en dat kan gevaar opleveren. Hoeveel ongevallen er precies uit voortkomen, kan niemand met zekerheid zeggen.

»Maar het zorgt dus vooral voor ergernis. Als automobilisten erdoor gefrustreerd raken, beginnen ze zelf ook opgefokter te rijden. Misschien reageren zij zich dan weer af op ­iemand anders. Dat gedrag moeten we echt de wereld uit helpen.»

- Is dit in Nederland ook al ­onderzocht?

TERTOOLEN «Nee, ik ken geen soortgelijk onderzoek voor Nederland als wat Touring nu heeft gedaan in België. Maar bij de top tien van ergernissen in het verkeer (het resultaat van een jaarlijkse enquête door de Nederlandse politie, YV) staat het ‘niet aanzetten of onjuist gebruiken van richtingaanwijzers’ doorgaans op de vijfde plaats.»

- Kunnen campagnes hierbij een effect hebben?

TERTOOLEN «Er zijn al veel campagnes over veel dingen geweest. Ik sluit niet uit dat een campagne automobilisten hier al op heeft ge­attendeerd. Maar wat je doorgaans ziet, is dat de boodschap van zulke campagnes vooral aankomt bij de mensen die het al goed doen. Anderen trekken er zich in het algemeen weinig van aan.»

- Is er een link met bepaalde automerken?

TERTOOLEN «Ja, dat denk ik wel. Er was toevallig in Nederland een reclamefilmpje dat inspeelde op de ‘meest nutteloze voorwerpen’. Als voorbeeld gaven de makers de knipperlichten van een BMW. Ergens is dat ook wel te verklaren: het zijn de automerken die automobilisten zelf aanvoelen als ‘stoer’ of die net wat meer status hebben, dus er lijkt me wel een link te zijn. Ik kan het niet door onderzoek aantonen, maar het lijkt me wel zeer waarschijnlijk.»

(DM)