Helmut Lotti: ‘Mijn eerste vrouw en ik hebben elkaar heel erg beschadigd. Het roepen, het schelden: dat krijg je nooit uitgewist’

Als de liefde alpinisme is, kent Helmut Lotti (53) de top én de vallei: drie keer was hij getrouwd, drie keer verdampte de idylle. Nu is hij samen met kinderboekenschrijfster Marieke van Hooff, zes jaar intussen, en gutst het geluk uit zijn ogen. ‘Overspel is zo’n massieve oerkracht... En je doet er jezelf minstens evenveel pijn mee als je partner.’

HELMUT LOTTI «Drie keer heb ik het uitgesproken: ‘In goede en kwade dagen’. En op zich vind ik dat nog steeds een waardevolle belofte. Dan heb ik het over de narigheid die je onvermijdelijk overkomt: je kunt het leven en z’n listen niet tegenhouden, en dus is het mooi om samen de motregen te trotseren. Maar iets anders is het als je de kwade dagen zélf organiseert. Ik heb veel te veel tijd en energie gestoken in relaties vanuit de gedachte dat moeilijk óók gaat. (Schudt het hoofd) ‘Moeilijk gaat ook’ geldt voor het beklimmen van een berg, voor een verbouwing, voor het uitzweten van een ziekte. Maar niet voor de liefde.

»Het is te vaak gebeurd dat ik in het begin van een relatie de weeffouten al zag, en tegen beter weten in toch doorging. Het zal wel mooier worden, dacht ik dan. Of, nog kwalijker: ik zal haar wel veranderen. Maar de dingen die je vanaf het begin al ergeren, worden doorgaans alleen maar groter. Als je iets ziet waarvan je vermoedt dat het een probleem kán worden, ga er dan maar van uit dat het een probleem zál worden. Duw je die gedachte weg, dan ben je aan het liegen tegen je partner. En veel erger nog: tegen jezelf.

»Ik heb het nu niet over de kleine imperfecties – want die zijn mooi, en nódig. Onhandigheid, bijvoorbeeld: zie ik Marieke klunzen, dan word ik overspoeld door vertedering.»

HUMO ‘Mijn drie mislukte huwelijken, dat is de grootste nederlaag van mijn leven,’ zei je in 2019 in De Morgen. ‘Vooral omdat ik er mijn eigen kind in heb betrokken. Ik heb haar aangedaan wat ik absoluut wilde vermijden.’ Waarom voel je je zo schuldig tegenover je dochter? Voor een kind kan zo’n scheiding toch net zo goed de pleister zijn, en niet de wonde?

LOTTI (knikt) «Je hebt gelijk, hoor. Maar het is projectie. Ik heb zó hard gehuild toen mijn vader er op mijn 6de vandoor ging. En vervolgens beleefde ik het drama van mijn moeder en mijn stiefvader óók vanop de eerste rij. Ik nam me voor om het anders te doen. Toen ik een relatie had, moest die blijven bestaan – zéker toen we samen een dochter kregen. Terwijl ik al veel eerder had moeten onderkennen: dit is niet slim, ik moet die droom loslaten. (Met spijt in de stem) Mijn eerste vrouw en ik hebben elkaar toen heel erg beschadigd. Het roepen, het schelden: het waren allemaal maar woorden die we er impulsief uit gooiden, maar die we vervolgens niet ongedaan konden maken. Want je kunt een ruzie wel bijleggen, maar het lelijks dat je naar iemand geroepen hebt, krijg je nooit uitgewist.

»Overspel is ook zo’n massieve kracht. Monogamie is voor iederéén een opdracht, maar het is toch net een tikkeltje makkelijker om trouw te blijven in een relatie die je lekker zit. Zodra de dingen verkeerd lopen, begin je anders te kijken naar de stolp waar je onder woont. En als je jezelf niet aanvaard voelt, denk je sneller: foert. Het is niet wie je wilt zijn, maar dan gebeurt het toch, en vervolgens is er de schaamte – de schuld die je niet van je lijf kunt krabben. Je doet er jezelf minstens evenveel pijn mee als je partner. En nooit is je relatie daarna nog hetzelfde, want in je hoofd zit het bedrog, en dat krijg je er niet meer uit.»

HUMO Je groeide op tussen mensen die de vrolijkheid van het leven bondig samenvatten: ‘Fretten, poepen, chachacha’.

LOTTI (lacht) «Dat was het motto van een nonkel van me. Ik zette me als tiener heel erg af tegen die plastische kijk op het leven, dat luchtige sfeertje van vrijheid, blijheid. Mijn moeder stuurde me eens een ansichtkaart uit Spanje. Er stond een vrouw in bikini op, en als je eraan likte, verdween die bikini. Dat was dan zogenaamd leuk, maar ik kon daar helemaal niet mee lachen. Ik wilde zoiets niet van mijn moeder krijgen: die moest heilig zijn, en ver boven alle vulgariteit verheven.

»Mijn vrienden lazen Donald Duck, ik Tina – een weekblad voor meisjes. Want daarin ging het over de innerlijke wereld van tieners, over relaties, en dát waren de dingen waar ik meer over wilde weten. Ik was op zoek naar de liefde, niet naar avontuurtjes. Die ernst zat me weleens in de weg: mijn eerste vriendinnetjes vonden mij saai.»

HUMO Het is best opmerkelijk dat je er in je tienerjaren zo’n verheven, romantisch beeld van de liefde op na hield, terwijl je rond je heel wat relaties had zien knappen.

LOTTI «Ik denk dat veel mensen zouden dichtklappen als ze meemaken wat ik heb meegemaakt. Maar ik ben nooit bang geweest om mij te smijten. Ook nu niet: ik blijf als een jonge hond door het leven dartelen. Anders is het de moeite niet waard.

»Je moet anderen blijven zien als een wit blad vol mogelijkheden. Wie je zelf bent, je eigen geschiedenis en alles wat daarin fout zat: het is niet de schuld van wie later je pad kruist. Marieke bijvoorbeeld kan er niet aan doen dat ik problemen heb gehad in mijn verleden. Zij is gewoon haar vrolijke, lieve zelve.

»Ik weiger ook om voorzichtiger te worden. Ik heb me in de relatie met Marieke gegooid zoals ik dat ook zou gedaan hebben toen ik 19 was. Argwaan is dodelijk voor de liefde. Wie heeft er last van als jij een muurtje rond je metselt? Niet de anderen, want die lopen er gewoon omheen. Neen: alleen jijzelf.»

HUMO Kun jij goed verliefd zijn?

LOTTI «Ja, maar ik probeer wel om mezelf voor te houden dat verliefdheid een chemische reactie is waarmee de natuur ons eraan herinnert dat we ons moeten voortplanten. Ze legt een sluier over je beoordelingsvermogen. Het is pas later, wanneer de werkelijkheid indaalt, dat je de dingen weer helder ziet.

»Ik denk dat ik vertedering vaak verward heb met verliefdheid. Nu nog zie ik soms de beelden voor me van hoe een relatie begon. Ik kon op iets heel kleins verliefd worden. Een vrouw die naakt uit bed stapte en pront naar de badkamer danste, bijvoorbeeld. Wauw, dacht ik dan, dit is het! Maar dat is verliefd worden op een beeld, op een idee. Het is geen basis voor een relatie.»

HUMO In ‘Het huis’ vertelde Regi Penxten onlangs hoe zijn werk hem zijn relatie heeft gekost.

LOTTI «Ik vond dat een heel mooi fragment, omdat Regi zo genadeloos eerlijk was: hij had voor de liefde kunnen kiezen, maar de passie voor muziek was te groot. Het was tot op zekere hoogte herkenbaar: er is een tijd geweest waarin mijn werk óók alles opslorpte. Ik ben blij dat ik nu in een rustigere fase van mijn carrière zit. Maar als ik toch moet kiezen, dan zal de liefde het altijd halen. Huiselijk geluk is me dierbaarder dan de voldoening die ik uit zingen haal. Dat komt ook omdat dat zingen niet mijn eerste passie was. Nee, als kind wilde ik coureur worden, en die droom werd al gefnuikt toen ik 16 was. Daardoor kijk ik met de nodige relativering naar mijn zangcarrière: ze mag mijn privégeluk niet opeten.»

HUMO Geloof je in de symbiotische liefde? Twee mensen die helemaal versmelten?

LOTTI «Op erotisch vlak wel: in bed wil ik vergeten dat er twee lichamen zijn. Maar buiten de slaapkamer vind ik het net belangrijk dat twee geliefden niet helemáál in elkaar verdwijnen. Als je van je partner eist dat die alles samen met jou doet, dan ben je een klein kind. Dan ben je niet op zoek naar een lief, maar naar een vader of een moeder om mee naar de speeltuin te gaan. Dat heeft niets te maken met volwassen relaties.

»Er zijn mensen die een kopie van zichzelf zoeken. Dat is geen liefde, hè, dat is narcisme. En natuurlijk is het leuk om gedeelde interesses te hebben, maar het is net zo leuk om thuis te komen en je door je partner iets te laten vertellen over een wereld waar jij geen benul van hebt. Sowieso moeten geliefden hun intiemste gedachten met elkaar kunnen delen, vind ik. Openheid is cruciaal: je mag een klein geheimpje hebben, maar liever toch geen kasten vol. Als je met van alles zit waarover je niet kunt praten met de persoon naast je, heeft het geen zin. Want wat deel je dan?

»Je moet elkaars sentiment begrijpen. En dat sentiment moet veilig zijn. Ik wil niet dat mijn geliefde aan haar vrienden gaat vertellen hoe ik er op mijn naaktst – en dat bedoel ik zowel letterlijk als figuurlijk – uitzie.»

HUMO Je vertelt in interviews weleens dat je je vaak de buitenstaander voelt, de toeschouwer: iemand die aanwezig is, maar niet deelneemt. Maar in de liefde kun je je dat toch niet veroorloven?

LOTTI «Net daarom geef ik haar zo’n dominante plaats in mijn leven: in een relatie lukt het me wél om zonder reserve deel te nemen. Ja, zo is het echt: de liefde is de enige kamer waar ik thuiskom.»