Helpt een mondmasker ook tegen luchtvervuiling?

Nu we gemaskerd door het leven gaan, doemt de vraag op of het mondkapje nuttige functies heeft die we nog niet kennen. Zoals: beschermt het ons tegen (ultra)fijnstof?

Na een bezoek aan de supermarkt of een ritje met de bus doen we ons mondmasker al snel weer af. Maar is dat wel zo verstandig? Voorkomen mondmaskers in de buitenlucht niet dat we vervuilde lucht inademen terwijl we van de bakker terug naar huis lopen of fietsen?

Als het gaat om gasvormige luchtverontreiniging is het antwoord overduidelijk ‘nee’. De katoenen of wit-blauwe papieren mondmaskers die we veelal dragen hebben geen goede pasvorm. Met als gevolg dat alle gasvormige luchtverontreiniging er tussendoor glipt. ‘Gas kiest nu eenmaal de weg van de minste weerstand’, aldus inhalatietoxicoloog Flemming Cassee. Dus de stikstof- en koolmonoxides die het verkeer uitstoten, glippen langs het masker alsnog onze longen binnen. Evenals ozon, dat in de lucht kan ontstaan door de combinatie van zonlicht en luchtverontreiniging.

Ultrafijn stof

Ook tegen ultrafijn stof hebben de meest gangbare mondmaskers weinig zin. Helaas, want wie er te veel van inademt, kan te maken krijgen met benauwdheid, littekenweefsel in de longen en een slechte conditie. Op langere termijn kan ultrafijn stof longaandoeningen en hart- en vaatproblemen veroorzaken. Het komt vrij bij vrijwel alle verbrandingsprocessen: van de open haard tot en met het vliegverkeer en de afvalverbranding. Ultrafijn stof is zo klein, de deeltjes hebben een diameter van 0,1 micrometer of kleiner, dat het zich gedraagt als gas en dus bieden mondkapjes in het dagelijks leven, waar een mondkapje nooit naadloos op het gezicht aansluit, geen bescherming.

Tegen gewoon fijnstof helpen de maskers beter. ‘Deeltjes in de lucht kunnen – in tegenstelling tot gas – geen bochtjes maken’, aldus Cassee. ‘Met als gevolg dat een deel van het fijnstof aan de buitenkant van het masker blijft plakken. In het begin werkt dat goed, hoe meer stofdeeltjes er opgevangen worden, des te beter de filterende werking van het mondkapje. Maar op een gegeven moment zit het vol en werkt het niet meer. Het wordt dan lastig om adem te halen.’ Langer dan een dag moet je een mondkapje dan ook niet gebruiken, aldus Cassee.

De wat duurdere FFP1-, 2- en 3-maskers presteren (vanaf pakweg 4 euro per stuk) overigens wel iets beter dan papieren of zelfgemaakte stoffen maskers. Ze hebben een iets betere pasvorm en ze zijn speciaal gemaakt om vieze deeltjes van 0,3 micrometer tegen te houden. FFP1 houdt tenminste 80 procent van deze deeltjes tegen, FFP2 minstens 94 procent en FFP3 maskers zeker 99 procent.

Al met al raadt de inhalatie-expert het dragen van mondkapjes tegen luchtverontreiniging af. ‘Zo dramatisch is het hier niet gesteld met de luchtkwaliteit. In China kan een masker, op smogrijke dagen, het verschil maken tussen vuile en schone longen. Maar bij ons is de lucht best schoon. Het dragen van een masker is niet echt comfortabel, hoe beter hij filtert, des te groter de weerstand en hoe lastiger het is om adem te halen. Dat loont in ons land de moeite niet.’

Misschien fijn om te weten: het fijnstof dat we inademen wordt ook weer door ons lichaam opgeruimd. Alleen in landen waar de lucht heel smerig is, zoals China en India, lukt dat niet.

Zorgvuldige keuzes

Wie bang is om veel vervuilde lucht in te ademen, doet er goed aan zijn wandel- of fietsroutes zorgvuldig uit te kiezen. Niet direct langs die drukke weg, maar een paar meter verderop. Daar is de luchtvervuiling aanzienlijk minder.

Ook het moment waarop je je verplaatst doet ertoe: buiten de spits is de lucht schoner dan tijdens de spits.

De manier van transport bepaalt ook hoeveel vieze lucht je inademt. Treinreizigers staan het minst aan luchtverontreiniging bloot.

De negatieve impact van luchtverontreiniging is in ons land minder groot dan de voordelen van fysieke activiteit. Dus fietsers krijgen relatief veel slechte lucht binnen, maar ze zijn toch beter af omdat ze bewegen.

Tenslotte: in België leven we vooral binnen en de kwaliteit van de binnenlucht is hier vaker slechter dan buiten. Door geen open haard te stoken of kaarsen aan te doen, verbeter je het binnenklimaat. Vieze lucht helpen voorkomen is effectiever dan jezelf te wapenen met een mondkapje.

(VK)