Her

Pakkend relaas van een wel héél ongewone liefdesrelatie. Oscar voor Beste ­Scenario.

Jonze zonder Kaufman, dat is als McCartney zonder Lennon, of als Garfunkel zonder ­Simon, of als friet zonder mayo. Dat dáchten we tenminste na het oeverloos saaie ‘Where the Wild Things Are’, de eerste film die regisseur Spike Jonze draaide zonder zijn vaste partner in crime, de doorgetripte ­scenarist Charlie Kaufman (uit hun samenwerking waren eerder de roemruchte cultklassiekers ‘Being John Malkovich’ en ‘Adaptation’ voortgevloeid).

Maar met ‘Her’, een liefdesverhaal dat in staat is om leegtes op te vullen, bewijst Jonze dat hij het wél alleen kan. ­Theodore (Joaquin Phoenix), de mannelijke hoofd­figuur, leeft al een jaar gescheiden van zijn ex (Rooney Mara), maar voorlopig weigert hij de echtscheidingspapieren te ondertekenen: hij wacht namelijk op het moment dat hij niet langer om haar geeft.

Overdag komt Theodore aan de bak voor het bedrijfje BeautifulHandwrittenLetters.com: als u eens een brief wil versturen naar iemand om wie u geeft, maar u vindt de woorden niet, dan vindt ­Theodore ze wel voor u. Na de werkuren trekt hij zich terug in zijn fraaie designerflat, waar hij grappige holografische computerspelletjes speelt en in zijn bed ligt te chatten met hitsige vrouwen die hem hardop willen horen zeggen dat hij een kat aan het wurgen is – al bij al vonden we Theodore best sympathiek. ­

Samantha, de vrouwelijke hoofdfiguur, sorteert zijn e-mails, beheert zijn contacten, fluistert hem lieve woordjes in en luistert empathisch naar zijn geweeklaag – wie zou nu níét zo’n vrouw willen? Klein detail: Samantha is een besturingssysteem met een bewustzijn, én met de stem van ­Scarlett ­Johansson. De pitch klinkt misschien een beetje dunnetjes ­(­er zijn ook al zo véél films gemaakt over denkende computers: denk aan ‘2001: A Space Odyssey’, ‘Electric Dreams’ en ‘WarGames’), maar Jonze gebruikt de relatie tussen ­Theodore en Samantha alleen maar als startpunt voor een poëtische rêverie over eenzaamheid (die onhartelijke demon), over de steeds belangrijker wordende rol van de ­digitale technologie in onze leventjes, en – hoe kan het anders – over de Liefde.

Het grappige is dat Theodore en Samantha in hun r­elatie precies dezelfde fasen doorworstelen als twee normale geliefden: na de kennis­making volgt het aftasten, daarna de seks, daarna de jaloezie, enzovoort. Seks met een besturingssysteem? Ja, het kan: gaat u vooral zelf kijken hoe ze het doen. De beste vondst is dat Jonze zijn romcom (of moeten we zeggen: romdotcom) situeert in een wereld die tegelijk vertrouwd en bevreemdend aandoet, tegelijk retro en futuristisch.

De prachtig gefilmde metropool waarin ­Theodore ronddwaalt – het sublieme camerawerk is van Hoyte Van Hoytema, de director of photography van onder meer ‘Let The Right One In’ en ‘Tinker Tailor ­Soldier Spy’ – lijkt verdacht goed op Los ­Angeles, ook al prijken er Chinese lettertekens op de billboards en blijkt er een metro rond te rijden (wat vandaag niet het geval is). En in welk tijdsgewricht die ­hilarische high-waisted broek van ­Theodore precies thuishoort (de jaren vijftig? Het jaar 2025?) is ons al helemaal een raadsel.

De ­tedere melancholie die Jonze in zijn film heeft gelegd – met ­behulp van de mooie muziek van Arcade Fire – doet dan weer ­terugdenken aan de weemoedige droomsfeer van ­Sofia Coppola’s ‘Lost in Transla­tion’. ‘Her’ ademt uit alle poriën een droef verlangen uit naar een Twitter- en ­Facebookloos tijdperk, toen het schrijven van brieven nog geen verloren kunst was, toen je op straat nog niet onderuit werd gelopen door idioten die je niet zien staan omdat ze aan het bellen zijn, en toen we nog niet vergroeid waren met onze smartphones (stelt u zichzelf maar eens de vraag: wat bewrijft u tegenwoordig het meest? Het beeldscherm van uw iPad of de huid van uw geliefde? Aha!).

Zo nu en dan begint het verhaal te slepen – een beetje trimwerk had geen kwaad gekund – maar de acteurs zijn prachtig: ­Scarlett ­Johansson heeft behalve haar stem ook haar hele sensuele wezen aan Samantha gegeven, en wie had ooit gedacht dat de sombere lippen van Joaquin Phoenix zich in zo’n mooie lach konden krullen?

Ook mooi is dat er uit ‘Her’ een heleboel kleine ­levenswijsheden vallen op te pikken die er pal op zitten; van die kleine zinnetjes die perfect verwoorden wat u en ik allang weten. Zoals: het hart is geen doos die vol raakt. Wie verliefd is, is een freak. En ik ben van jou, en ik ben niet van jou.

Bekijk de trailer: