Het afscheidsinterview: de Wonderjaren van kardinaal Danneels
'Waarom zou men mij moeten blijven onthouden? Ik mag best vergeten worden.' Over twee weken wordt hij 75 en neemt hij afscheid: de Wonderjaren van Godfried Danneels.
Het aartsbisschoppelijk paleis, Mechelen. Als Godfried Danneels ons bij het raam aan de binnentuin komt begroeten, valt me voor het eerst op hoe hij al decennialang dezelfde onbestemde leeftijd heeft. Ergens midden in de zestig. Zo oud zag hij er ook al uit toen paus Johannes Paulus II hem vijfentwintig jaar geleden tot kardinaal benoemde. De tand des tijds lijkt zich op hem stuk te bijten. Alleen als hij spreekt, met die almaar zachter krakende stem, hoor je de jaren: op 4 juni wordt hij 75. Die dag dient hij zijn ontslag in bij paus Benedictus XVI en begint zijn nieuwe leven, buiten het schietbereik van de media. Dit wordt een afscheidsinterview.
Vooraf hadden we twee afspreken gemaakt. Het gesprek mocht hoogstens één uur duren. En we zouden in deze nadagen van zijn kardinaalschap terugreizen naar het begin: het dieproomse, rurale Vlaanderen dat hem gevormd heeft en dat tijdens zijn leven volledig verdwenen is. En route!
HUMO Hebt u een goed geheugen?
Godfried Danneels «Mijn historisch geheugen is heel slecht: vraag me niet wat er gebeurd is in pakweg 1996. Maar ik heb een goed emotioneel geheugen voor dingen die mijn hart geraakt hebben.
»Dan denk ik spontaan terug aan mijn kindertijd in Kanegem. Ik ben opgegroeid met de bijen, de vogels, de vissen, de maan en de sterren. Vooral in de zomermaanden ging ik volledig op in de natuur. Ik dacht ook dat ons dorp heel groot was. De kerktoren leek wel de hoogste die er bestond! Nu lijken de huizen en de straten zo klein, alsof ze met de jaren gekrompen zijn. Een bevreemdende ervaring.»
HUMO Hoe ouder men wordt, hoe scherper de herinneringen aan de vroege kindertijd terugkomen. Kent u dat fenomeen?
Danneels «Ik heb een veel betere herinnering aan de periode tussen mijn twaalfde en mijn veertiende dan aan wat er een paar jaren geleden gebeurd is. Alsof die oude herinneringen onuitwisbaar ingeprent zijn, terwijl de jongere makkelijker vervagen en verdwijnen.»
HUMO Wat is uw oudste herinnering?
Danneels «De kleuterklas. Ik zie nog mijn vriendjes, en de zuster die op ons paste. Ik hoor de vogels in de bomen op de speelplaats in mei. Ik voel de snijdende kou als ik 's winters naar school stapte. Ik ruik het hooi in de wei. Al mijn zintuigen staan nog open op mijn kindertijd.»
HUMO Een verzonken paradijs.
Danneels «Exact.»
HUMO Terwijl u toch bent opgegroeid in de crisisjaren 30, een tijd die ook politiek instabiel was. De Tweede Wereldoorlog brak uit toen u zeven was.
Danneels «Als kind in een dorp op de buiten had ik geen besef van de politieke problemen.
»De oorlog heeft me wél getekend. Met heel de familie zaten we in de schuilkelder terwijl de bommenwerpers overvlogen. Ik hoor nog het zware geronk van de motoren, en het schieten. We gingen ook vaak kijken als de Engelse vliegtuigen in formatie naar Duitsland vlogen. En ik zie nog de Poolse soldaten op het gemeenteplein bij hun tanks staan. Onze bevrijders! Dat maakte een enorme indruk.»
HUMO En toen kwam de tijd van de vergelding.
Danneels «In Kanegem bleef het rustig op dat vlak. Mijn vader heeft even problemen gehad, omdat hij tijdens de oorlog 's zaterdags soep gaf in het kader van de Winterhulp. Sommigen hadden dat uitgelegd als collaboratie, wat volstrekt onbegrijpelijk is. Eén dag heeft mijn vader daarvoor in Sint-Kruis bij Brugge gezeten.»
HUMO Heeft u dat geraakt?
Danneels «Heel erg. Ik was diep gegriefd door de onrechtvaardigheid. Stel je voor, de grote misdaad van mijn vader was dat hij ketels soep gekookt had voor arme mensen.»
(pv)
U kunt het volledige interview met Kardinaal Danneels vanaf dinsdag 20 mei lezen in Humo 3533
