Het belang van bewegen: ‘Als je afweer vermindert door gebrek aan lichaamsactiviteit ben je gevoeliger voor corona’

Neuropsycholoog Erik Scherder en cardioloog Leonard Hofstra willen iedereen met betere voeding meer in beweging krijgen. ‘Het leven wordt nu soms te gemakkelijk gemaakt’, aldus de specialisten.

Het is een zware strijd, met een tegenstander van formaat. ‘Nederland is wereldkampioen zitten’, aldus prof. dr. Erik Scherder (68) en prof. dr. Leonard Hofstra (57). De neuropsycholoog en de cardioloog delen een aanstekelijk enthousiasme, verkondigen hun boodschap met een gezonde dosis humor. ‘We passen goed bij elkaar. En zonder brein geen hart, zonder hart geen brein’, zegt Erik Scherder.

De samenwerking leidt tot ‘Hart voor je brein’, een boek over een onafscheidelijk duo. ‘Het hart pompt het bloed naar de hersenen en de hersenen reguleren de werking van het hart. Zo simpel is het’, aldus de auteurs. Dat geldt ook voor hun boodschap: zorg goed voor je bloedvaten want die zijn essentieel voor hart en hersenen. Dat doe je door te bewegen en door je voeding te verrijken met de juiste ingrediënten.

ERIK SCHERDER «Het lijkt een inkoppertje. Iedereen wil een goede gezondheid, een lang leven. Maar zo gemakkelijk is het niet. Joop Alberda (sportbestuurder en oud-volleybalcoach, red) zei laatst tegen me: ‘Iedereen is het erover eens om te bewegen, en dat is ook meteen het probleem ervan’. We weten het allemaal wel. Maar als dat echt zo is dan hadden we er veel meer aan gedaan.»

LEONARD HOFSTRA «Als ik mensen zie op het spreekuur dan is er iets aan de hand. Dan is er genoeg reden om gezonder te leven, maar dan zie je toch die blik van ‘ja, ja, dat zal allemaal wel, als er een nieuwe stent in moet gaat Hofstra me toch wel helpen. Maar als ik dan zeg dat alles wat slecht is voor het hart ook slecht is voor het brein, dat de kans op dementie toeneemt, dan zie je ze schrikken. Daar hadden ze geen rekening mee gehouden.»

- Waarom is een gezonde leefstijl dan zo lastig? Dat is volgens de specialisten te wijten aan ‘tijdinconsistentie’ en aan ‘intention gap’.

HOFSTRA «Als mensen vandaag te veel hamburgers eten, denken ze niet dat ze daar over twintig jaar ziek van worden. Dat is zo ver weg dat ze denken van ‘nou, die hamburger eet ik toch nog maar op’. Dat heet ‘tijdinconsistentie’. Wat je doet en het mogelijk slechte effect ligt zo ver uit elkaar dat mensen er niet goed mee kunnen omgaan. Bij de ‘intention gap’ is de motivatie er wel maar er is niet de wil of omstandigheid om er op de juiste manier naar te handelen. We proberen nu te laten zien dat als je vandaag beweegt, je er vandaag al beter van wordt.»

De hoofdrol in hun betoog is weggelegd voor ‘nitric oxide’ (NO), een stofje dat met beweging en de juiste voeding wordt aangemaakt aan de binnenkant van bloedvaten. NO zorgt voor vaatverwijding waardoor bloedvaten langer gezond blijven en de kans op dementie vermindert.

HOFSTRA «NO is een ongelooflijk belangrijk stofje. Het is een van de beste medicijnen. Niet chemisch, maar biologisch.

Bescherming

Scherder noemt NO de ‘rode draad’ in ‘Hart voor je brein’

SCHERDER «NO maak je niet alleen aan met meer bewegen maar ook met goede voeding. Ingrediënten waarin veel polyfenolen, waaronder flavonoïden zitten. Die brengen de NO-productie op gang.»

Dat verdient uitleg. Polyfenolen zijn chemische stoffen die voorkomen in fruit (onder andere appels, peren, bessen), thee, koffie, rode wijn en noten. Ze hebben een ‘antioxidantwerking’. Antioxidanten doen het aantal vrije radicalen afnemen. Die komen vrij bij de stofwisseling en zijn schadelijk voor cellen. Antioxidanten kunnen zo beschermend werken tegen kanker, diabetes, hart- en vaatziekten, botontkalking. De flavonoïden komen voor in fruit, groente en dranken. Ze zouden het vermogen om te leren en het geheugen verbeteren, het begin van de ziekte van Alzheimer kunnen uitstellen of vertragen.

Scherder en Hofstra slaan een brug tussen de pandemie van Covid-19 en de ‘vergeten’ pandemie, die van de lichamelijke inactiviteit (in 2012 uitgeroepen door de Wereldgezondheidsorganisatie, WHO).

SCHERDER «Die pandemieën werken erg samen. Als je afweer vermindert door gebrek aan lichamelijke activiteit ben je gevoeliger voor corona. Dit is dan ook hét moment voor meer samenwerking in de strijd tegen deze twee pandemieën. De bestrijding van de eerste is mislukt. De winst van de tweede is dat de eerste eindelijk de aandacht krijgt die zij verdient.»

Kinderachtig

Hofstra valt hem bij.

HOFSTRA «Als iemand bij me langskomt met een hartinfarct kan ik ook zeggen: ‘gut oh gut, je had beter moeten weten, wat kinderachtig dat dit gebeurd is’. Daar kun je toch niet mee aankomen. De overheid wordt nu uitgedaagd om te interveniëren, om de bevolking gezonder te krijgen en we zullen ook moeten want de zorgkosten nemen immens toe.»

Volgens de auteurs kunnen mensen zelf nooit te vroeg beginnen met de gevraagde extra inspanning. De eerste aftakeling van zowel hart als brein dient zich al snel aan. Slagaderen slibben al rond het 20ste levensjaar dicht, met de hersenen wordt het ook al snel minder.

SCHERDER «Alle reden dus om snel te handelen. Als je van 4000 naar 8000 stappen per dag gaat dan halveert de kans op overlijden. Van 4000 naar 12.000 stappen vermindert de kans zelfs met twee derde. Ik zou willen dat ik die pillen tot mijn beschikking had maar die bestaan niet. Je zult het zelf moeten doen.

»Het mag best wat moeite kosten. Het leven wordt nu soms te gemakkelijk gemaakt. Ik word altijd verwezen naar de lift, niemand zegt me waar de trappen zijn. Die moet je zoeken. Als je je extra inspant dan wordt dat mentaal en fysiek beloond. Je hebt pas een lekkere dag gehad als je hebt geïnvesteerd in je hart en in je brein.»

‘Hart voor je brein’, uitgeverij Athenaeum, 22,50 euro.

(AD)