Het cordon sanitaire gesloopt?

Het jaar 2013 heeft zijn eerste buzzword al beet: betreuren! Vakbonden betreuren de hervorming van de NMBS. Zowat alle politieke partijen betreuren de fiscale trucs van koningin Fabiola. Maar er werd vorige week toch vooral betreurd dat in Denderleeuw de N-VA en CD&V een minderheidscoalitie op de been bracht met de steun van het Vlaams Belang. Is dit het einde van het cordon sanitaire?

Jos Geysels (60), oud-toppoliticus van Groen, staat te boek als bedenker van dat cordon sanitaire, de onsloopbaar gewaande muur rond het extreem rechtse VB. En jawel: ook hij betreurt de gang van zaken.

HUMO Is in Denderleeuw het cordon sanitaire nu wel of niet doorbroken?

Jos Geysels «Ik heb het cordon sanitaire altijd strikt geïnterpreteerd: democratische partijen sluiten geen bestuursakkoorden met het VB, en werken evenmin met die partij samen in het kader van een bestuursakkoord. CD&V en N-VA hebben in Denderleeuw geen bestuursakkoord gesloten met het VB, maar ze hebben wel een bestuur gevormd dankzij het akkoord van het VB. Het cordon is dus wel degelijk doorbroken.

»Ik vind het vooral erg dat lokale politici uit democratische partijen machtspolitiek, familiebanden, onderlinge vetes en postjes laten voorgaan op heldere principes over gelijkheid, racisme en discriminatie, die vastgelegd zijn in internationale mensenrechtenverdragen.»

HUMO Wat in Denderleeuw gebeurt, is misschien de voorbode van een zogenaamde dijkbreuk in heel Vlaanderen. Is het taboe op samenwerking met het Vlaams Belang nu weg?

Geysels «Nee, als ik de verklaringen van de nationale partijvoorzitters hoor, is er van een dijkbreuk absoluut geen sprake.»

HUMO Wouter Van Besien, uw partijgenoot en voorzitter van Groen, vreest in 2014 zelfs voor een Vlaamse coalitie van CD&V en N-VA met gedoogsteun van het VB.

Geysels «Ik bemoei me al jaren niet meer met de partijpolitiek. Maar wat me opvalt, is het gemak waarmee men in de Wetstraat tactiek en strategie verwart met inhoud. Daar maak ik me echt zorgen over.

»CD&V-voorzitter Wouter Beke zei bijvoorbeeld dat het VB in het verleden ook in andere gemeenten al stemmen had geleverd voor bepaalde mandaten. Dat zal wel en ik keur dat niet goed, maar wat in Denderleeuw gebeurt, is wel van een andere orde: het gaat hier niet over een paar postjes, maar over een compleet bestuursakkoord, dat zonder de stemmen van het VB níét kon worden gesloten.

»Het is toch simpel? Sla er de programma’s van alle democratische partijen op na en je zult lezen dat ze pal achter het gelijkheidsprincipe, achter antiracisme en non-discriminatie staan. Wel, dan ga je niet in zee met een partij die daar níét achter staat.»

HUMO Het VB is na jaren van onafgebroken groei verschrompeld tot een kleine partij. Waar maken we ons nog druk over als ze in één gemeente het cordon doorbreken?

Geysels

«Het is maar een kleine partij, dus het kan geen kwaad? Toen het VB nog een grote partij was, hoorde je als argument: 'Laat ze meebesturen en ze zullen vanzelf verschrompelen.' Opmerkelijk hoe sommigen hun argumentatie aanpassen aan het succes van een partij. Daar gaat het toch helemaal niet over? Kijk, in 2004 is het VB veroordeeld voor racisme en discriminatie, en sindsdien is die partij geen sikkepit veranderd. Daar werk je dus principieel niet mee samen. Punt uit. Al de rest is politieke strategie en tactiek om inhoudelijke principes te omzeilen.»

HUMO Nationale partijvoorzitters zouden hun lokale mandatarissen in Denderleeuw moeten aanpakken? Ze kunnen bijvoorbeeld mandatarissen die hun eigen nationale partijprogramma schenden toch uit de partij zetten?

Geysels «Klopt, maar blijkbaar is dat een lastige zaak voor partijvoorzitters: sommigen hebben nu veel woorden nodig om fundamentele principes uit hun programma te relativeren. Wel, daar mág je niet soepel in zijn. Wees soepel in het leven, maar halsstarrig over principes zoals gelijkheid en racisme. Daar geef je geen duimbreed op toe. Nooit.»

HUMO De N-VA heeft flink wat ex-mandatarissen van het VB binnengehaald. Ziet u dat eveneens als een schending van het cordon?

Geysels «Ik stel dat ook vast, maar je mag niet alles op een hoopje gooien. De N-VA bestond nog niet toen het cordon sanitaire in het Charter voor de Democratie werd gegoten voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2000. De N-VA heeft die tekst nadien nooit formeel ondertekend, maar wel altijd klaar en duidelijk gezegd dat ze met het VB niet willen besturen. Ze staan dus achter het principe.»

HUMO Uit reacties op sociale media en onlinefora allerhande blijkt veel begrip voor het doorbreken van het cordon bij de publieke opinie.

Geysels «Ach, dat is altijd zo geweest. Ik heb in mijn computer een uitgebreid bestand met haatmails die ik door de jaren heen over het cordon heb gekregen, en ik krijg nu ook weer zulke reacties binnen.

»Ik respecteer de mening van mensen die vinden dat het VB moet kunnen meebesturen, maar ik blijf erbij: het is perfect democratisch om af te spreken dat je niet samenwerkt met een racistische partij.»

HUMO U gelooft niet dat het VB met de jaren is veranderd?

Geysls «Ik herinner me de verklaringen van Gerolf Annemans na de veroordeling van zijn partij. Hij bedreigde toen zelfs de magistraten van het hof van beroep. En vorige week zag ik hem als kersvers partijvoorzitter in Terzake. Hij wrong zich in de onmogelijkste bochten om zijn verleden en dat van zijn partij niet af te zweren. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld hebben zijn geestgenoten van de apartheid dat wél gedaan. Hij krijgt gewoon niet over de lippen dat hij en zijn partij fundamenteel fout zaten.»

HUMO Is het cordon aan herbevestiging toe?

Geysels «Racisme en discriminatie help je de wereld niet uit met wetten of decreten of een tekst over het cordon sanitaire. In feite is het cordon herbevestigd door de recente verklaringen van partijvoorzitters over Denderleeuw. Dat stemt me hoopvol.

»Ik wil vooral iedereen aanraden om zijn of haar geheugen over het VB wat op te frissen en dat arrest van 2004 nog eens rustig te lezen. Wat daar in staat, is stukken duidelijker dan veel bestuursakkoorden.»