Het einde van de Volksunie: 'Geert Bourgeois was niet erg moedig'
Radiojournalist Mark Van de Looverbosch deed de voorbije 20 jaar kond van het wedervaren der Wetstraatwezens. Maar geen biotoop waar de realiteit vóór en achter de schermen zo verschilt als in de politieke machtscentra. Daarom sleepte hij de hoofdrolspelers opnieuw voor zijn microfoon om de geschiedenis bij te kleuren. Die getuigenissen mondden uit in een historische reeks over de machtswissels in de roerige periode 1999-2014.
De reeks is een verlengstuk van het gelijknamige boek dat in 2015 verscheen. De eerste aflevering zoomt in op het dramatische einde van de Volksunie, dat bij toenmalig frontman Bert Anciaux 15 jaar later nog altijd een open wonde blijft.
HUMO Volgens ex-VU-parlementslid Nelly Maes ging de Volksunie ten onder omdat u en Geert Bourgeois elkaar niet konden luchten.
Bert Anciaux «Het ging niet om personen, maar om ideologie. Het bindmiddel van de VU was: méér zelfstandigheid voor Vlaanderen. Hoe meer die er kwam, hoe minder eensgezindheid er was over wat we met die Vlaamse bevoegdheden wilden doen.
»Eerst was ik de held van de Vlaamse beweging omdat ik de dialoog tussen de gemeenschappen had opgeblazen. Maar toen we in 1992 na maandenlange onderhandelingen het Sint-Michielsakkoord (de vierde staatshervorming, red.) goedkeurden, waren we verraders. Elke staatshervorming betekende een flinke stap vooruit, maar voor de Vlaamse beweging was het nooit genoeg. Geert was daar nogal vatbaar voor. De avond van de ultieme onderhandelingen over het Lambermontakkoord (de vijfde staatshervorming in 2001, red.) had ik hem gevraagd om stand-by te blijven. Na 23 uur kon ik hem niet meer bereiken. Hij was gaan slapen, om ‘zuiver’ te bijven. De volgende ochtend belde ik hem: ‘We hebben een akkoord!’ Eerst leek hij daar blij mee. Een uur later klonk het al anders. Erg moedig was dat niet.»
HUMO Hebt u de ondergang van uw partij niet zelf mee ingeleid door het vehikel ID21 eraan te willen hangen?
Anciaux «Dat heeft zeker niet geholpen. Twee derde van de partij heeft vóór die samenwerking met ID21 gestemd, maar het bleek niet te werken. De VU hield zich vooral bezig met zich profileren tegen ID21, en omgekeerd. Ik stond daar als een idioot tussenin om de boel bij elkaar te houden.»
HUMO Wanneer zag u dat de VU op scheuren stond?
Anciaux «Eind jaren 90 werden er door de groep-Bourgeois geheime vergaderingen belegd, achter de rug van mij en Patrik Vankrunkelsven, die toen voorzitter was. Dat affronteerde me. Die laatste jaren waren er veel conflicten. Op een bepaald moment heb ik tegen Geert gezegd dat ik zou opstappen als het daarmee opgelost zou zijn. Hij ging akkoord. Maar mijn eigen medestanders verklaarden me voor gek.
»Binnen de partij pleitten sommigen al langer voor een split. Ik heb de pijn te lang gerekt, omdat ik het emotioneel niet aankon. Ik heb het nog altijd moeilijk met het uiteenvallen van de Volksunie.»
HUMO Bent u trots op de politieke erfenis van de VU?
Anciaux «België is een gedrocht geworden. De rol van de gewesten is te groot. Daardoor verdwijnt elke samenhang. Wij vertrokken destijds van een culturele visie op de staatshervorming, en vanuit wederzijds respect. Bart De Wever en N-VA hebben er een egoïstisch centennationalisme van gemaakt, waarin de gewesten alleen nog kijken naar hun financiële en economische belangen. Zo glijden we af naar separatisme.»
