Het grote dEUS-interview (2)Craig Ward: 'Zonder wrijving geen vonken. Ik wil pijn horen, en het gevecht van ego's, met het gehuil van wolven op de achtergrond'
Mijn gids in Ronda is Filip Eyckmans, zoon van een papierfabrikant, maar te avontuurlijk om klakkeloos in het familiebedrijf te stappen; als scholier werd hij al De Schuer genoemd, omdat hij geneigd was fuiven en kleine concerten te organiseren. Nu is hij één van de drijvende krachten achter Musickness, de voedster van dEUS, en waakt hij in Ronda over een infrastructuur die een opnamestudio, een expositieruimte annex bar, en een gastenhuis voor kunstenaars dat En Frente Arte heet, het Kunstfront.
(Verschenen in Humo 3055 op 23 maart 1999)
Lees ook: Het grote dEUS-interview (1): Tom Barman
De Romeinse thermen en de arabische badhuizen brachten hem op het idee: hij wou een plek waar creatieve geesten zowel van gedachten konden wisselen als tot scheppende arbeid overgaan, in een sfeer waar dwang noch volslagen anarchie heersten. Nadat hij een tijd lang in Zuid-Afrika had gewoond, en via het Franse Tours en een Spaanse vriendin in Madrid terechtkwam, streek hij tenslotte neer in Ronda, waar hij zo’n plek vond: ‘Hier kun je op je gemak een jointje roken of om vier uur ‘s nachts aan de bar hangen, zonder dat iemand zegt: ‘En nu gaan we slapen.’ In de bar zegt niemand Tom Barman, Klaas Janszoons, Stephen De Waele (die in zijn hoedanigheid van televisieregisseur een filmpje komt draaien voor The Music Factory) en mij dat we moeten opkrassen, en wij vieren dan ook uitgebreid het feit dat God ons niet tot geheelonthouders heeft voorbestemd. Someone pays drinks for every bum in Andalusia. Filip Eyckmans misschien.
FILIP EYCKMANS «Toen ik negentien was heb ik Tommy voor het eerst opgebeld: ik had hem ergens op een feestje akoestische gitaar zien spelen, en ik wilde meteen een demo met hem maken. Daar heb ik dan het geld van mijn vakantiewerk in gestoken. Die demo hebben we bij de vader van Geena Lisa opgenomen, die een studio’tje had in zijn garage. We begonnen vanzelfsprekend klein, maar ‘t ging heel snel vooruit: we verkochten eerst vijftig cassettes, en even later hadden we er al driehonderd aan de man gebracht. En het duurde niet lang of we moesten zes café-optredens afwerken in drie dagen. Ik wist vrij snel dat ik iets bijzonders in handen had. Daar komt nog bij dat er in minder dan geen tijd een uniek nest van muzikanten ontstond: ik denk nu aan A Beat Band, de voorloper van Moondog Jr. en dus van Zita Swoon, en ook aan Kiss my Jazz van Rudi Trouvé...»
HUMO Wat moet dEUS volgens jou met ‘The Ideal Crash’ bereiken?
EYCKMANS «Onafhankelijkheid, en dat bedoel ik ook financieel. Ik praat dikwijls over heel grote bedragen, maar als ik zeg dat we tachtig miljoen binnenkrijgen, dan betekent dat steevast dat we opnieuw tachtig miljoen vijfhonderdduizend frank moeten uitgeven. We zijn dus nog steeds verlieslatend. En dan sta ik nóg bekend als een man die op de rug van muzikanten leeft, wat ik heel frustrerend vind. Ik zou wel de waardering willen die men voor sportcoaches heeft: die krijgen wèl aandacht voor hun strategische zetten of voor hun berekende risico’s. dEUS heeft wel eens in Duitsland opgetreden voor een gage van honderd à honderdvijftigduizend frank. Wel, het kost sowieso méér om in Duitsland te gaan spelen: transport, hotelrekeningen. Plus: als we in Duitsland spelen moeten we daar zeventig percent belasting betalen, want op dat gebied lijkt de Europese wetgeving nog steeds nergens naar, en dan zijn we qua belastingen ook niet vrijgesteld in ons eigen land, in tegenstelling tot Amerikanen, die thuis niets moeten betalen op geld dat ze in Europa hebben verdiend.
»Nochtans moéten we naar het buitenland, want België is een piepkleine thuismarkt: Gent, Antwerpen, Brussel plus een paar zomerfestivals, en dan hebben we het wel gehad, want ik wil dEUS vooral niet overboeken. In België, Nederland, Portugal en Griekenland kan ik ondertussen uitstekende deals maken, en die zijn letterlijk broodnodig: dEUS heeft vijftien maanden niet opgetreden, maar hun maandlonen moeten ondertussen natuurlijk worden uitbetaald. Ik heb de Hallen van Schaarbeek uitgespeeld tegen de AB: de AB nam nul percent promotor’s profit, zodat ik dan ook voor hen heb gekozen, en bovendien betalen ze er ongeveer drie keer meer voor dEUS dan voor een Amerikaanse groep die daar zou spelen.
»Ik krijg dan ook wel eens te horen: ‘Meneer Eyckmans, u bent een beetje té,’ but I don’t care, want straks moeten we in San Francisco weer met vijfduizend frank genoegen nemen. Bij Island staan we voor veertig à vijftig miljoen in het krijt: we zouden dus al een miljoen platen moeten verkopen om ooit royalties te zien.»
Tussen T/W en Beach
EYCKMANS «Er zit zo’n vijftien miljoen privé-kapitaal in Musickness - dat geld komt deels van mijn ouders, en dat creëert wel eens een schuldgevoel. Ik heb mijn vader onmiddellijk op de hoogte gebracht van onze deal met Beach Rock, kwestie van hem ook even te laten genieten als investeerder (lacht).
»Kijk, had niemand privé-kapitaal in ons geïnvesteerd, dan was er van die hele alternatieve Belgische muziekscène al lang geen sprake meer. Ik besef dat dit een rare bedenking is, want we horen vooral cool te zijn, maar ik vind dat de overheid, nog het liefst in Europees verband, een initiatief als Musickness al lang op een structurele manier had moeten steunen. Ik heb het nu niet over doodsubsidiëren, maar wel over subsidiëren en daarna loslaten. Van platenfirma’s kan ik niets anders verwachten dan dat ze cash willen zien, want met het aspect cultuur houden ze geen rekening. Ik zou dus ook wel een soort Woestijnvis willen zijn, iets met een imago tussen commercie en cultuur in, dat mede door overheidsgeld kan blijven bestaan èn werk verschaffen: op sommige momenten geven wij werk aan zeventig mensen.»
HUMO Je haalde het daarnet al even aan: nog maar een paar uren geleden heb je een knoop moeten doorhakken: of dEUS nu op Rock Werchter of op Beach Rock zou spelen.
EYCKMANS «‘t Was niet eenvoudig, maar Herman Schueremans leek het er een beetje moeilijk mee te hebben dat jonge kereltjes als ik ineens over ballen bleken te beschikken. Ik ben er namelijk zeker van dat dEUS, wat festivals betreft, inmiddels een kleine volksverhuizing op de been kan brengen. Om op Rock Werchter te spelen, wilden we èn top of the bill zijn, èn een mooie gage, maar Herman Schueremans bleef maar denken dat dEUS hoe dan ook op Rock Werchter zou spelen, omdat wij zogenaamd ‘toch niet voor de commercie zouden kiezen’. Dat is een onzinnige redenering - alsof Rock Werchter géén commercie is.»
Craig Ward: ‘In de hel’
Craig Ward, wiens aandeel wezenlijk is op ‘The Ideal Crash’, loopt een beetje te druilen tijdens de fotosessie, en als hij voor me zit, ziet hij er ook niet bepaald gelukkig uit. Hij spreekt zo zacht dat m’n Sony BM-23 al moeite moet doen om zijn stem te onthouden.
CRAIG WARD «‘t Was onmogelijk diep betrokken te zijn bij de emotionele crisis die Tom doormaakte na de breuk met zijn lief, maar toch heeft hij ongetwijfeld mijn manier van schrijven beïnvloed. Ik moest een eigen verhaal zien te vertellen binnen een verhaal dat er al was: alle songs gaan dan ook over gebeurtenissen die zich toen, op het moment zelf, aan ons voordeden. En binnen één song hadden Tom en ik het niet noodzakelijk over dezelfde dingen, verre van zelfs.»
HUMO Tom zegt dat jij gelukkig was, terwijl hij ongelukkig was. Tussen die tegenpolen moesten dan songs ontstaan.
WARD «Zo simpel zit het leven, of óns leven, nu ook weer niet in elkaar. Ik was toen ook over vanalles ongelukkig, maar ik was wèl blij met mijn aanstaande huwelijk. Het was a whirlwind romance en dus een plotselinge beslissing. Ik ontmoette Heather tijdens onze tournee in Amerika: we wisselden adressen uit, en een paar maanden later begonnen we elkaar brieven te schrijven. We voelden ons al snel echt met elkaar verbonden, en ik werd zó verliefd dat ik op een bepaald moment wel naar New York moést. Twee maanden later zijn we getrouwd.
»Wat wij wilden, had op een bepaald moment niets meer met dEUS te maken: onze plannen zaten niet synchroon met de plannen van dEUS, die maar bléven veranderen. Elk plan dat wij maakten werd eigenlijk door dEUS in de war gestuurd.»
HUMO Heb je je ooit met dEUS getrouwd gevoeld?
WARD «Jammer genoeg wel. Ik heb dat nooit zo gewild. Ik ben op dit ogenblik verscheurd tussen mijn geliefde en dEUS. Ik heb in België gewoond wegens dEUS, en nu woon ik opnieuw in Glasgow, waar ik vandaan kom. Vanuit België bekeken heb je een vertekend beeld van dEUS, want dEUS is buiten België nergens echt belangrijk. Ja, er zijn wel een paar gebieden in Europa waar dEUS cd’s verkoopt - Nederland, Portugal, Griekenland - maar van echt commercieel succes is er tot nog toe geen sprake. ‘t Blijft muziek voor gespecialiseerde studenten.»
HUMO Je bent heel belangrijk voor dEUS, en toch spreek je erover alsof je die groep, haast onbetrokken, vanop een afstand bekijkt.
WARD «Dat is een keuze. Ik kàn er niet anders over spreken. Ik zit in een band die platen opneemt en op tournee gaat en onder contract staat bij een belangrijke platenfirma: op dit ogenblik voel ik dat aan alsof ik deel uitmaak van een grote machine, waar ik als onderdeeltje niet de minste controle op heb. dEUS is ook een bedrijf waarvan ik me én een soort directeur voel en ook een van de belangrijkste aandeelhouders, maar tegelijkertijd ben ik vooral een zelfstandige.
»De meeste mensen wíllen wel zelfstandig zijn, omdat ze zichzelf willen bedruipen, omdat working for The Man hen een verschrikkelijk lot lijkt: dat begrijp ik wel, maar ik heb nog altijd niet het gevoel dat ik mijn eigen baas ben.
»Als jongen heb ik er natuurlijk wel van gedroomd om in een band te zitten, maar mijn droom van toen komt niet overeen met de realiteit van nu. Want in mijn jongensdroom was ik rijk. Ooit las ik een interview met Evan Dando van Lemonheads, die zijn beklag deed over z’n geringe inkomsten, zo van: ‘De mensen weten niet dat wij het allemaal voor een habbekrats moeten doen.’ Dat interview lokte een heleboel ingezonden stukken uit, waarvan de algemene teneur was: ‘Wat een zeurderige, verwende klier is die Dando.’ Zo dacht ik er toen ook over, maar nu heb ik begrip voor hem. Laat ik je eens iets vertellen: op tournee gaan, met twaalf volwassen mannen wekenlang in een bus leven, dat is de hel: it really fuckin’ stinks. Het is niet leuk, het is niet aangenaam, het is no fun.»
De grote worsteling
HUMO Heb je daar altijd zo over gedacht?
WARD «Mijn huwelijk heeft natuurlijk een invloed op de manier waarop ik nu over tournees denk. Maar los daarvan ben ik er nooit tuk op geweest, al was het maar omdat het zo’n uitputtende, slopende onderneming is. Vroeger dronk ik me er doorheen: door de drank wist ik op de duur niet meer hoe beroerd ik me wel voelde. Nu drink ik niet meer. Ik heb één groot verlangen: thuis te zijn, bij mijn vrouw. Dat verlangen draagt dus ook bij tot mijn ongenoegen. Maar binnen afzienbare tijd begint het allemaal opnieuw (zucht).
»1998 was een volkomen chaotisch jaar voor Heather en mij, rust nog duur: we hebben achtereenvolgens hier in Ronda gewoond, in Antwerpen, in New York, en tenslotte zijn we in Glasgow neergestreken. Eindelijk. Pas de afgelopen twee maanden hebben we samengeleefd, als een echt getrouwd stel. En dat moet straks weer helemaal veranderen. Heather wil natuurlijk niet dat ik weer zolang van huis ben. Maar goed, op een bepaalde manier ben ik toch heel gelukkig (lachje).»
HUMO Ook wegens ‘The Ideal Crash’?
WARD «Kijk, ‘The Ideal Crash’ is, na twee cd’s voor Kiss my Jazz en één dEUS-cd, de vierde cd waaraan ik meewerk, en nooit eerder heb ik me zo verward gevoeld over het eindresultaat. Waarmee ik niet wil zeggen dat ik het een slechte cd vind, alleen valt het me zwaar om ‘m te beluisteren. Dat komt omdat ik me niet heb geamuseerd tijdens de opnames, want amusement was wel het laatste waaraan we konden denken. ‘The Ideal Crash’ was me eigenlijk té intens, zowel de muziek als de omstandigheden waarin ze tot stand is gekomen, terwijl ‘In a bar under the sea’, met al die midswings, een roetsjbaan van een cd was: pure lol.
»‘The Ideal Crash’ is grimmig, donker. Zo’n grimmige, donkere cd bezorgt mij als muziekliefhebber - als ik het feit dat ik er als muzikant en componist aan heb meegewerkt dus even buiten beschouwing laat - een bijna pervers genoegen, want ik heb me altijd meer tot het sombere, zwartgallige werk aangetrokken gevoeld. Ik heb zelfs ooit nog gedacht dat dEUS, naar mijn smaak, te lichtvoetig klonk. Maar zelf afdalen in de donkere diepte was, behalve een zwaar karwei, ook veel pijnlijker dan ik ooit kon voorzien.»
HUMO Ben je een somber man?
WARD «Dat denk ik wel. Vandaar dat sombere muziek zo’n heilzame uitwerking op me heeft. Ik gelóóf in haar cathartisch effect.»
HUMO En nu dus ook in het cathartisch effect van dEUS?
WARD «dEUS is voor mij in de eerste plaats een ontzettende worsteling: ik hoor zoveel wanhoop in die sound, maar los van die wanhoop, gebeurt er ook ontzettend veel in dat geluid: ‘Waarom één gitaar, als we er zes tegelijk kunnen opnemen?’ lijken we ons aldoor af te vragen (lacht).
»We hebben ook erg lang aan die songs gewerkt - bij de eerste repetities waren we zeer onproductief, als verlamd bijna, maar na verloop van tijd bleken we, voor we het goed en wel beseften, over zevenentwintig schetsen voor nieuwe songs te beschikken, we pisten als het ware nieuw materiaal; ‘t ging van: ‘Laten we ‘m snel vastleggen voor we ‘m kwijtraken.’
»Tot zover de euforie, want zodra we erop begonnen dóór te werken - aan sommige songs hebben we nagenoeg een jaar gewerkt - rees ook de twijfel en begon de worsteling: zo ontstaat wanhoop. Plots werden die songs erg ingewikkelde puzzels: ‘Mijn God, hoe moet ik dááraan beginnen!’
»Zelfs toen ze opgenomen waren, was ik er nog een beetje bang voor, want opgenomen betekent nog niet dat je ze veroverd hebt. Als je geluk hebt, verover je een nieuwe song pas als je hem een keer of vijftien live hebt gespeeld. De grootste kick die ik uit musiceren haal, is zo’n moeilijke, weerbarstige song klein te krijgen, ‘m naar mijn hand te zetten: ik hou van de concentratie die daar telkens weer voor nodig is, je moet als het ware en plein public je angsten overwinnen, en op een bepaald moment merk je dat het zover is, dat die song als een tweede natuur voor je is.
»Een goed voorbeeld daarvan is ‘Fell off the floor man’ van onze vorige cd. Die song zit zo ingewikkeld in elkaar, er zitten zoveel tempowisselingen in dat ‘m live spelen eerst een beproeving was, maar dan kwam dat zalige moment waarop je merkt dat je niet meer gestresseerd bent als je ’m aan het spelen bent, je speelt ‘m sexy & tight, en dat is dan dat. Daarin zit ook het sublieme van een groepservaring. Daarvoor doe ik het, denk ik. Ik hoor mezelf op ‘The Ideal Crash’ ook strijd leveren tegen de wil van iemand anders; ik hoor harmonieën in de muziek, maar niet echt harmonie tussen mensen...»
‘No more fuckin’ around’
HUMO Die emotionele disharmonie is de kern van ‘The Ideal Crash’. Misschien is het dus iets waar je net opgetogen over kunt zijn.
WARD «Zonder wrijving geen vonken: zo is het maar net. Ik wíl pijn horen, en het gevecht van ego’s, met het gehuil van wolven op de achtergrond. Spannend, maar een pretje is het niet: het vermoeit je dodelijk, het drijft je naar de rand van de afgrond of het drijft je in het slechtste geval uit elkaar. Precies om zulke redenen konden Lou Reed en John Cale zo lang niet met elkaar omgaan, laat staan samen muziek maken. Het heeft volgens mij ook Tommy en Stef uit elkaar gedreven.»
HUMO Tom vertelde me dat je thuis nooit gitaar speelt.
WARD «Nagenoeg nooit, terwijl ik vroeger nooit ophield met gitaar te spelen: ik was in mijn tienertijd de archetypische slaapkamer-gitarist. Misschien inspireert de gitaar mij minder dan vroeger. Thuis heb ik nu een piano, een veel geschikter instrument als je melodieën wil schrijven.»
HUMO De melodie is op ‘The Ideal Crash’ prominent aanwezig.
WARD «Ja, eigenlijk gáát de cd in muzikaal opzicht over melodie. Dat hebben we vooraf afgesproken. En we hebben ook vooropgezet dan we geen bullshit meer wilden: geen slappe, nergens heen zwevende vocals meer, geen nonsens meer in de teksten, geen zinloos vulsel meer, geen geinige inleidinkjes als de intro van ‘Worst Case Scenario’ of ‘I don’t mind whateverhappens’, dat Robert Johnson-achtige stukje waarmee ‘In a bar under the see’ begint. Kortom: no more fuckin’ around. We wilden natuurlijk vloeiende songs maken, en dat betekent: sterke, duidelijke melodieën, sterke harmonieën; en sterke, nijdige, agressieve riffs. Maar daardoor zijn we nog geen makkelijk toegankelijk popgroepje geworden, hoop ik.»
Klaas Janszoons: ‘Op intuïtie’
Klaas Janszoons die binnen dEUS altijd al voor spannende violistische neurosetjes heeft gezorgd, heeft deze keer op het romantische af welluidende strijkersarrangementen voor de songs ‘Sister Dew’, ‘Instant Street’, ‘The Magic Hour’ en ‘Dream Sequence # 1’ geschreven.
KLAAS JANSZOONS «Ik vind van mezelf dat ik aan het opgroeien ben, wat niet louter met het verwerven van metier te maken heeft. Ik ben bijvoorbeeld veel gedisciplineerder dan vroeger; ik was zeventien toen ik bij dEUS ging - ik heb destijds de middelbare school opgegeven om op tournee te kunnen gaan. Ik was de school ook kotsbeu en dEUS was een heel goede reden om ermee te stoppen; ik heb nadien nog wel geprobeerd een diploma te behalen via de centrale examencommissie, wat mij tot op zekere hoogte gelukt is: ik heb aan bijna alle examens meegedaan, en ik was overal door. Maar wegens dEUS had ik geen tijd om aan àlle examens deel te nemen. Maar goed: ik weet dat ik het kan, en dat stelt me gerust (lacht).
»Bij dEUS leek het allemaal vanzelf te gaan, en bij momenten ben ik dan ook heel erg lui geweest, terwijl ik toch aldoor aandacht wilde krijgen. Nu heb ik ontdekt dat je iets waard moet zijn om aandacht te verdienen. Ik heb ook heel lang niet geweten wat ik eigenlijk was: ik speelde wel viool, maar of ik ook muzikant was... Ik wilde wel heel graag iets zijn, en het laatste jaar heb ik dan ook heel hard gewerkt aan die songs, èn ik heb een aantal strijkersarrangementen geschreven waar ik tevreden over ben. Ten tijde van ‘My sister is my clock’ kreeg ik van mijn moeder een Tascam-viersporenrecorder - of beter: ik leende het geld ervoor van mijn moeder - en toen ben ik stukjes beginnen opnemen, eenvoudige dingen, die uiteindelijk ook op die plaat terechtkwamen.
»Ik ben nog altijd aan die plaat gehecht, maar wat ik toen deed, zie ik nu als een pril begin, als een indicatie van waar ik eigenlijk heen wilde. Ik sta verder nu, en ik wil dat ik ooit nog veel verder sta. Ik heb helemaal geen opleiding, en als ik een arrangement wil schrijven, weet ik meestal niet waar ik moet beginnen: soms staar ik uren naar het klavier van mijn piano, om daaruit te besluiten dat ik maar beter naar het café kan gaan, en dááruit besluit ik dan weer dat ik die dag tot niets ben gekomen.»
HUMO Hoe ontstaan die arrangementen dan? Intuïtief?
JANSZOONS «Puur intuïtief, en ik zwoeg er verschrikkelijk lang op. Ik ben ook niet tevreden met iets dat in mijn oren als maakwerk klinkt, zodat ik net zolang blijf zoeken tot ik het vind.»
HUMO Je moet er toch al vanaf het begin van overtuigd zijn geweest dat dEUS iets bijzonders was, want anders was je wellicht nooit voortijdig van school gegaan.
JANSZOONS «Ja, ik was er zeker van dat we wel ergens zouden geraken, maar achteraf bekeken vind ik vooral dat het allemaal goed is meegevallen. Als je zeventien bent trek je je geen moer van je toekomst aan; je gaat ervan uit dat de wereld aan je voeten ligt. Ik woonde alleen, had geen rotte frank, en voor de kost ging ik gewoon op straat vioolspelen. Dat lukte, en ik vroeg me daar voor de rest niets bij af.
»Dat ligt nu anders: nu heb ik al wel eens gedacht: ‘Stel dat ‘The Ideal Crash’ flopt, stel dat dEUS split, waar sta ik dan?’ Misschien moet ik dan wel opnieuw op straat spelen, en daarom probeer ik me ook buiten dEUS te ontwikkelen - misschien vraagt iemand anders me ooit om een arrangement te schrijven. Hoe langer hoe meer wil ik iets te bieden hebben dat alleen maar van mezelf is.»
Tussen touren en thuis
HUMO Kijk jij uit naar de nieuwe tournee?
JANSZOONS «Soms wel, al weet ik hoe vermoeiend het is. Soms wil ik gewoon weg van huis, naar Ronda bijvoorbeeld, en als ik in Ronda ben, wil ik naar huis. Na drie weken tournee wil ik ook altijd naar huis. Ik denk dat ik typisch iemand ben die op reis gaat om weer thuis te kunnen komen. Vroeger kon ik niet eens één weekje van huis zijn, of ik huilde al van heimwee, maar door vier jaar lang een ongeregeld leven te leiden ben ik aan uithuizigheid gewend. Misschien ben ik al een beetje ontworteld.
»Het voorbije half jaar heb ik op emotioneel gebied tegenslag gehad: er kwam een eind aan mijn relatie, die zeven jaar had geduurd. In de vier jaar dat ik meestal op tournee was, had ik altijd een vriendin gehad die mij thuis opwachtte, iemand die ik ook kon opbellen. Als dàt wegvalt... tja. Ik heb me nooit eerder zo verbonden gevoeld met de teksten van Tommy: ‘t was alsof die over mij gingen.
»Maar op dit moment voel ik me erg goed, alsof ik in een nieuwe fase in mijn leven zit, hoeveel pijn daar ook aan voorafgegaan is. Zeven jaar samen geweest zijn betekent: afkicken, maar ik ben eroverheen. Nieuwe cd, nieuwe mens, nieuw leven: zo voel ik mij nu.
»dEUS neemt een groot deel van mijn leven in beslag, maar ik wil niet dat die groep van levensbelang voor me is. Maar ik denk wel dat ik er een offer voor breng: ik denk bijvoorbeeld niet dat ik uit de groep zou stappen om een relatie te redden, want dat zou waarschijnlijk alleen maar op uitstel van het einde van die relatie neerkomen.
»Soms ben ik jaloers op mensen die nú de school verlaten en absoluut niet weten wat ze moeten doen: ze zijn wél ambitieus, ze willen een zaak beginnen, ze lijken duizenden mogelijkheden te hebben... Ik zat meteen bij dEUS, ik werd erin meegesleurd, ik liet maar begaan, en pas veel later ben ik ambitieus geworden: nu ben ik er veel meer mee bezig dan vroeger.»
HUMO Door die tournees werd je meteen in de rock-‘n-rollwereld gedropt. Keek je daarvan op?
JANSZOONS «‘t Is verbazend hoe snel die wereld went. Toen ik nog een puber was, kon ik oneindig opkijken naar iemand; nu kan ik dat alleen nog op artistiek gebied; ik verafgood dus niemand meer omdat ik hem tien keer op MTV heb gezien.
»Ik kijk wel op naar goede klassieke violisten, maar zelf voél ik me niet eens een violist, ik voel me zelfs niet altijd een muzikant en ik vind het nog altijd heel erg moeilijk om mezelf een artiest te noemen.
»Voor hetzelfde geld doe ik over vijf jaar iets compleet anders. Laatst zei ik tegen Stef Kamil Carlens dat ik mezelf tegenwoordig verplichtte aan het werk te gaan. Hij keek me verwonderd aan: ‘Bestáát het dat je jezelf ertoe moet verplichten?’ Kunst zit er bij hem gewoon in; bij mij is dat veel minder. Als ik geen dwingende impulsen zou krijgen, zo van ‘Begin eraan, het moét!’, dan zou ik wellicht helemaal niks doen. Iemand moet me meesleuren. Ik kan heel goed mijn tijd verdoen, ik kan ook heel goed iets uitstellen: de krant lezen, terwijl ik denk: ‘Ik moet nu dringend aan het werk,’ maar toch de krant blijven doorlezen, en daarna ook nog HUMO. En als ik tenslotte aan het werk ga, denk ik altijd: ‘Waarom ben ik hier nu niet drie uur eerder aan begonnen?’»
HUMO Wat is, concreet gezien, jouw volgende stap?
JANSZOONS «Weten wat ik wil. Ik hèb het ooit geweten: een ongelofelijk goeie violist worden, de beste. Maar nu weet ik dat ik dat niet kan. Het vergt een discipline waar ik geen zin in heb: zeven uur per dag studeren is niks voor mij. Laat ik dus maar een goed muzikant willen worden, of een goed arrangeur. Ik zie me nog wel filmmuziek schrijven, maar geen songs: ik ben ook geen zanger.»
HUMO Heb je de indruk dat je bij dEUS onder vrienden bent?
JANSZOONS «O ja. We zijn zeker vrienden geworden, en onze ruzies zijn tekenen van vriendschap. De voorbije jaren heb ik Tommy vaker gezien dan mijn vriendin. Vandaar misschien... (lachje). Ik heb vaak ruzie gemaakt met Tommy, over de stomste dingen eerst, net als in een relatie. Nu veel minder eigenlijk.»
HUMO Heb je nog dromen in verband met dEUS?
JANSZOONS «Van tweede klasse naar eredivisie: dat willen we allemaal wel. We kunnen wel leven van tweede klasse, maar daar gaat het niet om. Je wil vooruit, altijd vooruit. Maar ik wil nooit dat we een stadion-rockgroep worden. Wat mij tijdens een tournee rechthoudt, is het contact met de mensen, het feestje achteraf. Maar in Portugal waren de mensen starstruck: ze gingen niet meer gewoon met ons om, en daar ben ik erg van geschrokken. Toen heb ik gedacht: ‘Als dít de toekomst is: neen, bedankt.»
Een klassieker
Op een avond, in de bar die nooit sluit, neemt Tom Barman me nog even apart.
BARMAN «Een tijd geleden werd ik opgebeld door meneer De Fauw, mijn oude leraar Latijn en Grieks. Een man die zijn leerlingen op een goeie ouderwetse manier stimuleerde; iemand die zei: ‘Vergeet dat het Latijn of Grieks is, het gaat ‘m om de gevoeligheid van de grote klassieke dichters, dramaschrijvers en filosofen.’ Hoewel ik niet goed was voor zijn vak - je moest er veel te hard voor studeren - wist hij mij toch mee te slepen, en achteraf bekeken heb ik er ook veel aan gehad. Ten tijde van die drugsaffaire ben ik hem ook eens tegengekomen toen ik in alle staten was. Hij begreep mij.
»Maar goed, aan de telefoon zei hij dat het slecht ging met de belangstelling voor oude talen, dat men zelfs overweegt er komaf mee te maken. En hij vroeg me voorzichtigjes of ik daar, vanuit mijn positie, misschien iets voor kon doen: jonge mensen een beetje sensibiliseren misschien. Dat wilde ik meteen, want ik vind het oprecht jammer dat die studierichting zou verdwijnen. Hoe dood die oude talen ook mogen zijn, ze leiden je naar het theater en de literatuur, wat niet van wiskunde kan worden gezegd. Voilà.»
dEUS, dEA, dEUM.
