Het is lastig een winterdepressie helemaal te voorkomen: ‘Tenzij je in de tropen gaat wonen’

Slaap en snoep je veel? Dat kan wijzen op een winterdepressie. Klinisch psycholoog Ybe Meesters (70) van UMC Groningen houdt je overeind.

– Hoe herken je een winterdepressie?

YBE MEESTERS «Een winterdepressie kent een jaarlijks patroon. Het is iets waar mensen in de herfst en winter last van hebben, en in de lente gaat het over. Een belangrijk verschil met een gewone depressie is een grotere slaapbehoefte. Mensen met een winterdepressie slapen wel vier tot zes uur langer per etmaal en worden dan nog niet uitgerust wakker.

»Ook hebben ze veel zin in eten, met name zoetigheid en koolhydraatrijk voedsel. Ze komen vaak ­kilo’s aan. Bij een klassieke depressie slaap je meestal minder dan gemiddeld en krijg je vaak geen hap door je keel. Ook kenmerkend voor een winterdepressie is dat mensen zich terugtrekken uit het sociale leven, terwijl ze in de zomer juist actief zijn.»

De tekst gaat verder na de foto.

– Wat veroorzaakt een ­winter­depressie?

MEESTERS «Dat weten we nog niet precies, maar in elk geval raakt de biologische klok verstoord. Dit groepje hersencellen reguleert het dag- en nachtritme. Elke dag wordt onze biologische klok op scherp gezet door signalen uit de omgeving, waarvan daglicht de belangrijkste is. Maar in de winter is het minder lang licht en is het daglicht zwakker. Dat kan ervoor zorgen dat het ‘goed zetten’ van de biologische klok niet goed verloopt en je ritme uit de pas loopt met het ritme van de aarde. Zo kan een winterdepressie ontstaan.

»Hier in Nederland heeft zo’n 3 procent er last van. En ongeveer 8 procent heeft een lichtere variant: de winterblues. Hierbij valt de grotere slaapbehoefte en energieverlies wel op, maar is geen sprake van een depressie. Bij vrouwen komt een winterdepressie vier keer vaker voor dan bij mannen, waarom is niet bekend. De somberheid die ermee gepaard gaat, kan variëren van licht tot suïcidaal. Het komt regelmatig voor dat iemand stopt met studeren of zijn relatie verbreekt.»

–Wat kun je doen om een winter­depressie te voorkomen?

MEESTERS «Helemaal voorkomen lukt niet, tenzij je in de tropen gaat wonen. Hoe verder van de evenaar, hoe vaker een winterdepressie voorkomt. In onze polikliniek Winterdepressie geven we mensen lichttherapie. Ze krijgen een week lang met een speciale lamp elke ochtend licht toegediend, vergelijkbaar met het daglicht drie kwartier na zonsopgang. Wat ook helpt, is zelf zorgen dat je meer licht krijgt. Het is misschien lastig combineren met een werkend leven, maar het is aan te raden om ’s ochtends een uur te wandelen. Ochtenduren hebben het meeste effect omdat het licht dan het sterkste is.

»Als je er gevoelig voor bent, sta dan op tijd op, ook in het weekend. In elk geval zodra het buiten licht wordt, dus zeker niet later dan een uur of acht à half negen. Regelmaat en een goed dag- en nachtritme zorgen ervoor dat een winterdepressie minder heftig verloopt.»

– Helpen bepaalde voedingsmiddelen of supplementen?

MEESTERS «Natuurlijk is het goed om gezond te eten, maar er zijn geen voedingsmiddelen of supplementen waarvan uit onderzoek is gebleken dat ze een winterdepressie helpen voorkomen. Ik krijg vaak de vraag of vitamine D helpt. In de winter kun je hier een tekort aan oplopen omdat je lichaam zonlicht nodig heeft om vitamine D aan te maken, maar het is niet bewezen dat het een depressie voorkomt als je er extra van neemt.

»Wat behalve licht wel effect heeft, zijn de tips die bij algemene depressies helpen, zoals lichamelijk actief blijven. We weten bijvoorbeeld uit Amsterdams onderzoek dat als je gaat hardlopen of wandelen in je ­hersenen stofjes worden aangemaakt waardoor je je beter gaat voelen. Kom dus van die bank af en ga naar buiten.»

(AD)