Het is nog stil in het Sant’Anna-ziekenhuis, maar lang zal dat niet duren

De gewone patiënten blijven even weg uit de ziekenhuizen in Zuid-Italië, bang als ze zijn voor een besmetting met het coronavirus. Dat komt goed uit, want het geeft de regio de kans zich iets beter voor te bereiden op wat komen gaat.

Vaak zal het niet gebeuren in Zuid-Italië, laat staan op een plek waar normaal gesproken de sirenes loeien en autobanden piepen. Maar het is vandaag vrijwel volledig stil in het Sant’Anna-ziekenhuis in Caserta, nabij Napels. Op de parkeerplaats is geen beweging te bekennen, bij de hoofdingang geen patiënt te zien en ook de grote slagboom bij de toegangsweg blijft vrijwel continu gesloten.

‘Het is rustig, ja’, zegt ook ziekenhuisdirecteur Carmine Mariano. ‘Dat komt doordat er de laatste dagen iets zeer opmerkelijks aan de hand is. Tot vorige week kwam ongeveer 40 procent van onze patiënten vanwege lichte klachten die in principe ook door een huisarts kunnen worden behandeld. Maar sinds een paar dagen is die hele categorie verdwenen.’

In tijden van corona komen patiënten niet langer naar het ziekenhuis in de hoop er beter te worden. Liever vermijden ze het ziekenhuis in de hoop er niet ziek te worden.

Tijd voor maatregelen

Voor het Sant’Anna ziekenhuis van Mariano komt dat eigenlijk wel goed uit. Die relatieve rust geeft hem immers de tijd de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen. Zo verrezen er de afgelopen dagen al twee blauwe noodtenten voor de ingang van de Eerste Hulppost, peilde hij bij een aantal gepensioneerde artsen of ze tijdelijk terug wilden komen en verdubbelde hij het aantal intensivecareplekken in zijn ziekenhuis bijna van 15 naar 27.

Waarom? Omdat iedereen zich er bewust van is dat die stilte die vandaag nog in het ziekenhuis hangt, waarschijnlijk snel zal plaatsmaken voor een heel ander geluid. Want ook al nam de Italiaanse premier Giuseppe Conte maandagavond een reeks ongekende maatregelen in de hoop de verspreiding van het coronavirus richting het zuiden te vertragen, toch verwachten de meeste kenners dat het slechts een kwestie van tijd is voor het virus ook hier zal huishouden.

En dat zou, aldus het gros van diezelfde kenners, een kleine ramp betekenen. In de regio Campanië, waarin de stad Caserta ligt, zijn vooralsnog slechts 128 coronagevallen geconstateerd, van wie er momenteel 41 in het ziekenhuis zijn opgenomen (waaronder een aantal in het Sant’Anna). Maar wat als de regio straks te maken krijgt met vergelijkbare cijfers als de zwaarst getroffen regio Lombardije, waar momenteel 3.785 coronapatïenten in het ziekenhuis liggen?

Te weinig bedden

Nu al spreken artsen uit het noorden van ‘een catastrofe’ op hun ziekenhuiszalen. Er zijn te weinig bedden beschikbaar om iedereen te behandelen, te weinig handen omdat ongeveer 10 procent van het personeel zelf ziek is geworden. Er zijn niet genoeg ambulances, er is een tekort aan beademingsapparatuur. ‘We zijn inmiddels gedwongen om intensivecareplekken in de gang en in de operatiekamers in te richten,’ zei een noordelijke anesthesist afgelopen weekeinde op tv. ‘We hebben hele ziekenhuisafdelingen moeten ontruimen om plaats te maken voor de ernstig zieken. De gezondheidszorg in Lombardije behoort tot de beste van de wereld, maar staat nu op het punt in te storten.’

Het is vooral die laatste zin die momenteel tot onrust leidt. Iedere Italiaan weet immers dat de ziekenhuizen in het noorden inderdaad veel beter functioneren dan die in het zuiden. Bekend is de foto vanuit het ziekenhuis van Nola, een stad hier vlakbij, waar in 2017 – ver voor de wereld ooit van corona had gehoord – patiënten al liggend op de grond moesten worden behandeld, omdat er niet genoeg bedden waren.

‘Ziekenhuizen worden in verschillende delen van ons land op verschillende manieren georganiseerd,’ zegt ook directeur Mariano. ‘Je zou kunnen zeggen dat niet alle regio’s in hetzelfde tempo rennen; dat sommige dus wat vooroplopen, en andere er juist wat achteraan hobbelen. Helaas geldt dat laatste vooral voor de zuidelijke regio’s.’

Bezuinigd

De Italiaanse gezondheidszorg is al tijden onderwerp van discussie in het land. Niet alleen zijn er miljarden euro’s bezuinigd op de zorg waardoor er al tijden geen nieuw personeel is aangenomen (gemiddeld emigreren jaarlijks zo’n 1.500 afgestudeerde artsen omdat de baankansen in Italië erbarmelijk zijn), de ziekenhuizen in het zuiden worden daarnaast nog eens op grote schaal geteisterd door corruptie.

Door lokale politici om te kopen stroomden jarenlang miljarden euro’s bedoeld voor publieke ziekenhuizen naar de privéklinieken van maffiose ondernemers met als gevolg dat er in veel openbare ziekenhuizen een tekort ontstond aan bijvoorbeeld intensivecareplekken.

Het is precies dat gemis dat nu, in tijden van corona, op grote schaal tot vragen onder de zuidelijke bevolking leidt. Want wat als er straks 40 patiënten voor de deur van het Sant’Anna staan, terwijl er maar 30 ic-plekken zijn? Moet er dan worden gekozen wie sterft en wie niet? En wie garandeert in dat geval eigenlijk dat de vader van de slager op dezelfde manier wordt behandeld als die van de wethouder? Krijgen we in Zuid-Italië straks situaties waarin patiënten niet zozeer aan het coronavirus sterven, maar aan een gebrek aan ziekenhuisbedden?

Extra investeringen

Ten einde dergelijke rampscenario’s te voorkomen, beloofde de minister van Volksgezondheid vorige week al aan 1,2 miljard euro extra te investeren in onder andere 20.000 nieuwe krachten (zowel specialisten als verplegend personeel), een toename van het aantal ic-plekken van 5.300 naar 7.500, de aanschaf van zeker 5.000 stuks beademingsapparatuur en in totaal 22 miljoen nieuwe maskers, veiligheidsbrillen en handschoenen, noem maar op. De vraag die critici zich alleen stellen is: wat arriveert er straks eerder? Al die nieuwe hulptroepen, of het virus?

‘Ik denk dat geen enkel land ter wereld voorbereid was op deze situatie,’ zegt ziekenhuisdirecteur Mariano. ‘Ik kan alleen zeggen dat alle ziekenhuizen in alle regio’s van Italië momenteel een uitzonderlijke inspanning leveren. We weten allemaal dat het lastig is, maar als we al onze economische, organisatorische en professionele capaciteiten maar blijven inzetten, als we allemaal onze intelligentie blijven gebruiken en iedereen ons blijft steunen, ben ik ervan overtuigd dat het ons zal lukken.’

© de Volkskrant