‘Het mag weer wat specialer en intenser. Net wat de kleine cinema’s bieden: een ervaring die je niet thuis of in een groot complex kunt evenaren’

Sleep de popcorn maar aan, want op 9 juni mogen ook de bioscopen de deuren openen. Zit zeker op de eerste rij: Fien Troch (43), regisseur en bestuurslid van Cinematek – het Koninklijk Belgisch Filmarchief – en van de charmante Brusselse bioscoop Cinema Palace. ‘Het filmaanbod zal niet kleiner zijn door de coronacrisis, ik vrees zelfs voor een overaanbod.’

FIEN TROCH «We kijken er enorm naar uit, want het heeft lang genoeg geduurd. Er is in deze crisis amper rekening gehouden met de cultuursector, dus de heropening is meer dan broodnodig. Ik ben erg blij dat we nu eindelijk een datum hebben waar we naartoe kunnen leven, maar het blijft spannend. Zullen mensen nog wel naar de cinema gaan?»

HUMO Zijn jullie er bang voor?

TROCH «De signalen die we van het publiek krijgen, zijn positief, maar ik weet niet hoe het bioscooplandschap er zal uitzien. Ik hoop vooral dat mensen niet al te verslingerd zijn geraakt aan online naar films kijken in hun luie zetel. Maar dat is uiteraard niet hetzelfde als de beleving in de cinema.»

HUMO Hoe zwaar was de verplichte sluiting?

TROCH «Zonder de coronapremies was het nu misschien al afgelopen voor Cinema Palace. Hetzelfde geldt voor veel andere cinema’s, vooral de kleinere. We hadden ook geen andere inkomsten. De stadscinema’s van Lumière hebben een onlineplatform opgericht, maar zoiets compenseert slechts een klein deel van de verliezen.

»Nu, veel bioscopen hebben geprobeerd om die tijd goed te besteden, door bijvoorbeeld te moderniseren of werken uit te voeren die al langer gepland waren. En ondertussen moesten we een eventuele heropening voorbereiden, ook al werd daar nooit een datum op geplakt. Dat was vervelend, maar er zat niets anders op.»

HUMO Zullen alle cinema’s deze crisis overleven?

TROCH «Tot nog toe heeft geen enkele voorgoed de deuren gesloten, en dat is al heel wat. De crisis heeft ons pijn gedaan en het zal nog een hele tijd duren voor alle financiële schade is verteerd. En als de stoeltjes na de heropening voor de helft leeg blijven, weet ik niet wat de gevolgen zullen zijn. Maar dat er ondanks de sluiting toch nog is geïnvesteerd in de bioscopen, geeft me hoop.»

HUMO De kleine cinema’s moesten voordien al opboksen tegen de grote bioscoopcomplexen. Zullen zij het nu nog zwaarder krijgen?

TROCH «De verplichte sluiting was voor iedereen even zwaar, hoor. Wat in het voordeel van de kleine bioscopen kan spelen, is het feit dat ze het al gewend zijn om te knokken. Ze moesten vroeger al extra moeite doen om mensen warm te maken voor hun aanbod. Ze weten dus hoe ze zichzelf in de markt moeten zetten, en ze hebben vaak een loyaal publiek.

»Ook hun aanbod is nu een pluspunt, want het zijn vaak films die je amper online vindt. Grote bioscopen hebben het nadeel dat de blockbusters zeker sinds corona meteen online te zien zijn. Voor die films hoef je niet noodzakelijk meer naar de cinema. Ik heb niet het gevoel dat de kleintjes hier slechter uit zullen komen.»

HUMO Integendeel, misschien. Veel mensen hebben tijdens de pandemie de lokale economie weer leren waarderen.

TROCH «Dat is me ook opgevallen. Mensen nemen nu meer de tijd om bij de mooie dingen stil te staan. Ze gaan bewust op zoek naar kwaliteit, dicht bij huis. En het mag allemaal weer wat kleiner, specialer en intenser zijn. Net wat de kleine cinema’s aanbieden: een ervaring die je niet thuis of in een groot complex kunt evenaren. Of die trend zich zal doorzetten, weet ik niet, maar ik hoop het natuurlijk wel. Dan is er uit al die miserie toch iets positiefs voortgekomen.»

HUMO Zal het filmaanbod niet kleiner zijn?

TROCH «Nee, ik vrees zelfs voor een overaanbod. Niet omdat er veel is gedraaid, maar wel omdat veel films het voorbije jaar niet zijn uitgekomen. Die staan nu in de wachtrij voor een plaatsje in de bioscoop. De filmsector lag tijdens de eerste maanden van de pandemie wel volledig stil, maar daarna is alles snel weer op gang gekomen. Er gelden sindsdien strikte maatregelen: het is minder leuk dan vroeger. En zodra iemand besmet is, loopt de hele productie vertraging op.

»Ik merk vooral terughoudendheid bij de investeerders en de distributeurs: zij durven niet veel risico’s te nemen, want ze moeten de kosten kunnen terugverdienen en er is geen enkele garantie dat dat zal lukken. Ook zij vragen zich af wat de toekomst zal brengen. Zal de cinema binnenkort überhaupt nog bestaan? Het is voor iedereen koffiedik kijken. Veel filmmakers weten niet of hun projecten kunnen doorgaan.»

EVEN ONTHAASTEN

HUMO Hoe heb jij de pandemie beleefd?

TROCH «De eerste paar maanden waren wel fijn. Mijn man is monteur en werkt vaak in het buitenland, maar moest toen halsoverkop terugkeren. Het was heel aangenaam dat we met ons gezin zoveel tijd samen konden doorbrengen. Tijdens de eerste lockdown heb ik ook eindelijk het scenario kunnen afwerken waar ik al een hele tijd mee in de knoop zat. Door de verandering van het dagelijkse ritme heb ik ineens het licht gezien. Ik vond die eerste maanden wel een interessante periode, maar ik zat dan ook in een luxepositie: ik heb een fijne thuis en iedereen in mijn omgeving was gezond. Veel mensen hebben de eerste lockdown in minder leuke omstandigheden moeten doorbrengen. Wij behoorden tot de gelukkigen die opgelucht konden zuchten: ‘Hèhè, eindelijk onthaasten.’

»Toen de filmsector weer werd opgestart, konden mijn man en ik gelukkig meteen aan de slag. Hij monteerde thuis een Amerikaanse productie, en ik heb in het buitenland een serie gedraaid (de BBC-reeks ‘The Responder’ met Martin Freeman, red.). We moesten met heel veel maatregelen rekening houden, en ook met quarantainetoestanden. Ik was eigenlijk veel te lang weg van huis, maar ik mag absoluut niet klagen. Ik zou nu terug naar Engeland moeten gaan voor de montage, maar door de coronacrisis kan ik dat in België doen.

»Eerlijk gezegd heb ik het de afgelopen vijf jaar nog nooit zo druk gehad als nu. Op dat vlak heb ik geluk gehad. Veel opnames hebben een tijd stilgelegen door een verplichte quarantaine en sommigen zullen wel even gepanikeerd hebben, maar ik denk dat niemand in de filmsector lang zonder werk heeft gezeten. Bovendien zijn heel wat mensen creatief aan de slag gegaan met de pandemie – denk maar aan ‘Lockdown’, de serie van Gilles Coulier en Maarten Moerkerke op Eén.»

HUMO Zal de coronacrisis een blijvende impact hebben?

TROCH «Dat denk ik wel. Mensen zijn meer online beginnen te kijken en dat zal niet meer veranderen. Films worden zo toegankelijker voor een breder publiek, dat hopelijk ook kleinere films zal ontdekken. Tegelijk vrees ik wel voor de evolutie waarbij films niet meer in de cinema worden uitgebracht, maar meteen online te zien zijn. Netflix heeft een grote invloed gekregen en bepaalt soms zelfs hoelang films in de zalen te zien mogen zijn, maar dat was vóór de coronacrisis ook al zo. De pandemie heeft de macht van de streamingdiensten nog doen toenemen. Dat zat er uiteraard al langer aan te komen, maar het is door corona in een stroomversnelling geraakt.»

HUMO Ben je optimistisch over de toekomst van de cinema?

TROCH «Ja. Het blijft moeilijk om mensen te motiveren om naar de cinema te gaan, vooral omdat het zo makkelijk is om thuis naar films te kijken. Maar we zijn het gewend te vechten, en ook nu zullen we ons erdoor slaan. Dat wil niet zeggen dat we ons geen zorgen maken. Het is hard geweest en er was veel onzekerheid, maar ik zie overal om me heen dat mensen er weer in willen vliegen en films naar het publiek brengen.

»Sommigen beschouwen cinema als iets romantisch, een randfenomeen dat zal blijven bestaan, maar niet zoveel meer zal voorstellen. Dat geloof ik niet. Films streamen in de huiskamer is big business geworden ten koste van de bioscopen, maar een groot deel van het publiek zal altijd naar die unieke filmbeleving snakken. En doordat ze zo lang opgesloten hebben gezeten, zullen ze dat meer dan ooit naar waarde schatten.»