Het politieke jaaroverzicht van vicepremier Jan Jambon: 'Soms vraag ik me 's morgens af: ben ik vanavond nog minister?'

Van ‘Molenbeek opkuisen’ over ‘dansende moslims’ tot ‘wereldvreemde rechters’: 2016 was niet meteen het jaar waarin de N-VA de grote uitspraken schuwde. Minister Jan Jambon, die in de nasleep van de aanslagen op Zaventem en Maalbeek nog zijn ontslag aanbood, blikt terug op een bewogen jaar.

'Op sommige ochtenden kijk ik in de spiegel en vraag ik me af of ik die avond nog minister zal zijn'

Jan Jambon «Vorig jaar was er sprake van angst, paniek zelfs, na de aanslagen in Parijs, dit jaar was dat minder, ook al vonden er nu hier aanslagen plaats. Er is, ook in de geesten van de mensen, een veiligheidsbesef gegroeid. Men vindt het niet langer vervelend dat er veiligheidsmaatregelen getroffen worden, integendeel, wij krijgen soms klachten binnen dat er bij evenementen niet werd gecontroleerd. Ook de jeugd heeft geen bezwaar gemaakt tegen de bijkomende maatregelen op de zomerfestivals. We hebben leren omgaan met die situatie.»

[FOTOSPECIAL_37141]

HUMO Niveau 3 is het hele jaar gehandhaafd. Dat is dus het nieuwe normaal geworden.

Jambon «Ik hoop oprecht van niet, maar ik zie toch niet meteen gebeuren dat we naar niveau 2 kunnen. We komen in Syrië en Irak in een cruciale fase. Als Mosoel en Raqqa in 2017 vallen, stuurt IS dan drie- tot vijfduizend van hun Europese strijders terug, al dan niet met opdrachten? Of blijven ze ginder vechten? Als IS verdwijnt, komt Al Qaeda dan terug? Zullen nog meer mannen in hun slaapkamer radicaliseren achter hun pc, onder de radar? Kerels die niet uitgestuurd zijn door IS, maar zich wel op hun ideologie inspireren om in hun eentje aanslagen te plegen?»

'Je kunt in een jaar tijd niet oplossen wat in een heel decennium fout is gelopen'

JANUARI

HUMO Op 4 januari kondigde u aan ‘Molenbeek te zullen opkuisen’. Is dat ondertussen gelukt? CD&V-voorzitter Wouter Beke zei toen zich niet te kunnen voorstellen hoe je dat doet, een gemeente ‘opkuisen’.

Jambon «Het woord opkuisen was me in de mond gelegd door één van uw collega’s, maar goed, ik blijf daarachter staan. De wereld vroeg toen een krachtig signaal van ons, nadat de linken tussen Molenbeek en Parijs zo talrijk en overduidelijk waren. Frankrijk heeft niet nagelaten ons dat in te peperen. We hebben dat op politieniveau aangepakt, waardoor er weer recht en orde heerst in die wijken. Er zijn financiële maatregelen genomen tegen de netwerken, en misschien het belangrijkste: er is administratief weer een beetje orde na de chaos. Toen gaf de burgemeester toe dat ze niet wist wie er allemaal in haar gemeente woonde. Er stonden soms twee mensen op het adres van een flat ingeschreven, en er woonden er tien. Straffer nog: tussen de woonblokken, in de achtertuinen, waren er geïmproviseerde wooneenheden opgetrokken, die bij geen enkele dienst bekend waren. Nu weten we wie waar woont, na vijfduizend woningen te hebben gecontroleerd, zeshonderd mensen te hebben geschrapt uit het bevolkingsregister en honderden anderen te hebben ingeschreven. Maar je kunt in een jaar tijd niet oplossen wat in een heel decennium fout is gelopen.»

HUMO De massa-aanranding in Keulen met oudejaar wordt door nogal wat waarnemers gezien als een kantelmoment. Toen ging het van ‘Wir schaffen das’ naar een groot wantrouwen tegen asielzoekers.

Jambon «Ik ben niet zo zeker of het maatschappelijk draagvlak voor het ‘Wir schaffen das’ voordien al wel zo groot was. Maar dat de publieke opinie daarna nog minder moeite had om toe te geven dat ze er altijd al een koele minnares van was geweest: dat zal wel.»

HUMO Eind januari vaardigt de burgemeester van Koksijde een zwemverbod uit voor politieke vluchtelingen, nadat een meisje betast zou zijn geweest. Uiteindelijk blijkt, volgens haar ouders, dat die man haar alleen had willen helpen.

Jambon «Overreacties zijn altijd mogelijk, maar in onze vluchtelingencentra hebben we wel vechtpartijen en grensoverschrijdend gedrag vastgesteld. Buren horen en zien dat, dus dat creëert begrijpelijke onrust. Dan is het aan ons om het zo snel mogelijk op te lossen.»

HUMO David Bowie sterft op 10 januari.

Jambon «‘We can be heroes, just for one day’. Puur jeugdsentiment, vol goede herinneringen. Zijn metamorfoses vond ik ook altijd geweldig. Ook straf dit jaar: dat zowel hij als Leonard Cohen hun eigen dood in een plaat hebben verwerkt.»

HUMO Lize Spit debuteert met ‘Het smelt’ en zal dit jaar meer dan 100.000 exemplaren verkopen. Hebt u tijd gehad om te lezen?

Jambon «Weinig, en al zeker geen fictie. Maar mijn vrouw wel: zij vond het fantastisch geschreven en verwonderde zich erover dat een zo jonge vrouw een zo gruwelijk einde aan een roman kon breien.»

HUMO ‘De mol’ is voor het eerst in tien jaar terug op tv.

Jambon «Dat is één van de weinige programma’s waar ik toch een paar afleveringen van heb gezien. Alleen omdat Gilles Van Bouwel, de mol van dienst, een jeugdvriend van één van mijn dochters is – ze hebben samen op het college van Kapellen gezeten. Maar ook zij schrok behoorlijk toen hij de mol bleek te zijn.»

HUMO De begroting zal niet kloppen, zegt een regeringsbron anoniem in de krant. Hij zal gelijk krijgen.

Jambon «Op begrotingsvlak is het een verloren jaar geweest, dat moet je durven toe te geven, ja. Dus wordt onze grootste uitdaging voor de resterende jaren van deze regering: dat evenwicht toch nog benaderen. Dat blijft het zorgenkindje.»

HUMO Veldrijdster Femke Van den Driessche wordt betrapt op mechanische doping.

Jambon «En ze is onmiddellijk gekruisigd. Ook al is het me nooit helemaal duidelijk geworden in hoeverre ze niet het slachtoffer is geworden van haar eigen entourage. Ik denk toch dat ze een stukje kon fietsen, ook zonder hulpmiddelen. Het is van alle tijden om in competitie te proberen met alle middelen, geoorloofde en andere, de beste te zijn. Weer dat onvermogen om met druk om te gaan. Vermoedelijk zullen de oude Grieken ook wel middeltjes gebruikt hebben. De echt groten zijn diegenen die talent en werkkracht combineren met een weerstandsvermogen tegen druk.»

FEBRUARI

HUMO Elke week proberen vijf Vlaamse studenten zelfmoord te plegen, meldt een studie. We blijven bij de wereldrecordhouders inzake suïcide.

Jambon «Wat is dat? Stress? Prestatiedrang? Een te laag zelfbeeld? De angst om er niet bij te horen? Ik zie veel jongeren die studeren en bijklussen om alles te kunnen doen wat ze willen. Maar kunnen ze altijd met die druk omgaan?»

HUMO Volgens studies heeft ook het onvermogen om emoties uit te drukken of erover te mogen praten er veel mee te maken. Waar kan een minister met zijn emoties terecht?

Jambon «Steeds weer bij the inner circle: je valt altijd terug op je familie en je naaste medewerkers. Dit jaar heb ik ook een paar moeilijke momenten beleefd, en het is pas als je ’s avonds thuiskomt, dat er ruimte is om je emoties kwijt te kunnen. Daarvoor is het actie, beslissen, op adrenaline werken onder politieke hoogspanning. Zonder dat thuisfront zou het veel moeilijker zijn.»

HUMO Het aantal inschrijvingen van dieselwagens daalt van 50 naar 30 procent. Hoog tijd in een land dat met bedrijfswagens zijn eigen files subsidieert.

Jambon «Dat komt omdat we de accijnzen op diesel stilaan optrekken tot het niveau van de accijnzen op benzine, waardoor de duurdere aankoopprijs van een dieselauto een echte handicap wordt. Bij de bedrijfswagens moet je een onderscheid maken. Je hebt mensen die echt een wagen nodig hebben: werknemers in logistieke diensten, technici, vertegenwoordigers. Voor veel anderen is het een deel van hun loon, dat fiscaal vriendelijker wordt behandeld. Daarom zijn we nu bezig met het invoeren van mobiliteitsbudgetten, waardoor de werknemer de waarde van die salariswagen ook op andere manieren uitbetaald kan krijgen. En de werkgever zal meer belastingen op tankkaarten moeten betalen. Maar je moet de salariswagens ook niet in één keer afschaffen, dat krijg je nooit verkocht.»

HUMO Het hof van beroep geeft vier tot zes maanden cel aan de bottinekes in de zaak van Jonathan Jacob.

Jambon «Agenten staan, net zomin als wie ook, boven de wet. Mijn respect en dankbaarheid voor de politie, zeker na wat ze dit jaar allemaal hebben moeten presteren, is grenzeloos, maar ook dan zijn er nog regels die gerespecteerd moeten worden. Overtreed je die, dan moet je de gevolgen dragen. Maar wat ik ook vaak zie, is dat de politie al veroordeeld wordt nog voor het onderzoek begonnen is en ze haar versie van de feiten heeft kunnen geven. Human Rights Watch heeft dit jaar een rapport uitgebracht met getuigenissen van mensen die gewelddadig behandeld zouden zijn door de politie…»

HUMO …en met foto’s van mensen met blauwe polsen door te strak aangehaalde handboeien.

Jambon «In dat rapport wordt ook maar één kant aan het woord gelaten. De politie mag geweld gebruiken als daar een terechte reden voor is, bijvoorbeeld bij weerspannigheid of verzet tegen een arrestatie, en als dat geweld ook proportioneel is. Dus een blauwe plek kan terecht zijn, of ze kan onterecht zijn. Maar wat mij stoort, is dat de politie vaak vóór het onderzoek schuldig wordt verklaard. Zij zorgen, met eigen lijf en leden, wel elke dag voor onze veiligheid.»

MAART

HUMO Wouter Beke volgt zichzelf op als CD&V-voorzitter en kondigt aan dat zijn partij van het ‘moedige midden’ naar het ‘offensieve midden’ zal gaan.

Jambon (droog) «Dat is op ons partijbestuur natuurlijk aan bod gekomen.»

HUMO Luc Coene, oud-gouverneur van de Nationale Bank, zegt dat dromen van nieuwe economische groei ook alleen maar dat is: dromen.

Jambon «Toch heeft de Nationale Bank eind dit jaar de groei naar boven bijgesteld. Die voorspellingen zijn soms heel raar. De onderhandelingen over de brexit zullen in het beste geval midden volgend jaar starten en niemand kan voorspellen waar je zult uitkomen, maar toch moest de groei dit jaar al naar beneden bijgesteld worden. Op basis van iets wat er nog niet is, dus. Raar toch? Tegelijk moet je bescheiden blijven als politicus. Je kunt je best doen, maar de impact van het regeringsbeleid op de economische groei is relatief: er spelen veel andere factoren mee. Voor een exportland als het onze is de groei in Duitsland vaak bepalender dan wat wij beslissen.»

HUMO Het programma ‘Terug naar eigen land’, waarin BV’s vluchtelingenroutes volgen, zorgt voor controverse. Sommigen vinden het aapjes kijken, anderen een manier om het brede publiek echt in de problematiek geïnteresseerd te krijgen.

Jambon «Ik vreesde ook voor het eerste, maar ik heb mijn mening moeten bijstellen: de gesprekken toonden dat het een confronterende ervaring was. En ook al is er niemand fundamenteel van mening veranderd, ik denk wel dat iedereen een meer genuanceerde blik op de problematiek heeft gekregen.»

HUMO De extreemrechtse Alternative für Deutschland wint de eerste van een reeks deelstaatverkiezingen in Duitsland.

Jambon «En Wilders rukt op in Nederland, Le Pen in Frankrijk en Vlaams Belang bij ons. (Ironisch) Maar Oostenrijk is goed nieuws, want daar heeft extreemrechts maar 46 procent gehaald. Het zijn toch signalen dat de bevolking niet meegaat in alle Europese maatregelen inzake asiel- en migratiebeleid. Dat moet je corrigeren en dat doen we ook.»

undefined

undefined

'Toen we Salah Abdeslam oppakten, beseften we niet dat de represaille zo snel zou komen'

HUMO Op 18 maart wordt Salah Abdeslam opgepakt.

Jambon «Eindelijk, ja. Al heeft die arrestatie mogelijk de aanslagen van de week nadien getriggerd. De eerste minister riep ons naar de Wetstraat 16, waar hij met de Franse president François Hollande en diens premier Manuel Valls zat. Toen heeft het nog een uur geduurd voor de bevestiging van de vingerafdrukken binnenkwam en we 100 procent zeker waren dat hij het was. We hebben toen niet triomfalistisch gecommuniceerd, maar we konden het ook moeilijk geheim houden. Dat de represaille zo snel zou komen, beseften we op dat ogenblik niet.»

HUMO In de onderzoekscommissie blijkt nu dat de arrestatie vroeger had gekund, als informatie uit Mechelen sneller in het systeem was beland.

Jambon «Wie weet. Maar het is altijd makkelijk achteraf te oordelen over inschattingen van politiemensen die soms honderden pv’s moeten beoordelen en op dat moment nog niet weten wat echte waarde heeft. Dat zijn moeilijke keuzes: bij elk spoor kun je verschillende richtingen uitgaan, en pas achteraf zal blijken wat de juiste inschatting was. Ik merk meestal een enorme drive en een groot professionalisme om dat titanenwerk te doen.»

HUMO Nochtans was u er heel snel bij om de schuld te leggen bij één verbindingsofficier in Turkije, die volgens de commissie niet eens zoveel verweten kan worden.

Jambon «Ik heb niet de verantwoordelijkheid voor de aanslagen bij die man gelegd, en hij is ook niet ontslagen of gestraft. Wat is er gebeurd: een paar dagen na de aanslag zegt Erdogan dat hij de Belgen heeft gewaarschuwd dat één van de aanslagplegers (Ibrahim El Bakraoui, red.) een jaar eerder in Turkije was opgepakt. Dat blijkt inderdaad te kloppen, we waren gewaarschuwd. Daar heeft men dus steken laten vallen. Ik heb mijn verantwoordelijkheid genomen en mijn ontslag aan de premier aangeboden. Die vond dat op dat moment een slecht idee, en hij heeft me overtuigd om verder te doen. Dat was geen theater, geen mediashow om de aandacht af te leiden, ik méénde dat. Als het parlement je daar dan over ondervraagt, moet je toch de feiten op tafel leggen? Ik heb alleen gezegd waarom ik vond dat in mijn organisatie fouten waren gemaakt. Moeten we echt aanvaarden dat een verbindingsofficier informatie over iemand met een crimineel verleden die eind juni 2015 is gesignaleerd aan de grens met Syrië, niet tijdig doorstuurt? Dan moet je toch weten dat de kans dat die man daar gewoon op vakantie is, redelijk klein is? Dan sla je toch je tenten op bij de Turkse administratie tot je weet op welk vliegtuig hij zit, in plaats van hem in juli 2015 naar Schiphol te laten reizen, waar hij in de natuur verdwijnt? Ik denk niet dat die officier met alle mogelijke inzet zijn werk heeft gedaan. Nog steeds niet.»

HUMO Hoe hebt u 22 maart zelf beleefd?

Jambon «Je krijgt dat telefoontje en je weet dat wat je hoopte dat nooit zou gebeuren, toch gebeurd is. Het zit in je achterhoofd, het verrast je niet helemaal, maar het blijft een schok. Meteen ga je in een actie- en beslissingsmodus waarvan de adrenaline je helemaal opslokt. Wat je bezighoudt, is de vraag of we het hadden kunnen voorkomen, maar je zit in een beleid altijd met de haast niet in te korten tijd tussen een beslissing en de uitvoering ervan. We hadden met de regering in het begin van het jaar beslist om 1.200 federale agenten aan te werven. Maar voor het budget daarvoor gestemd is, de rekrutering gestart en de opleiding voltooid, ben je minstens een jaar verder – en dan heb je hard gewerkt. Je kunt toch geen half opgeleide agenten het veld insturen? Het klinkt cynisch, maar de aanslagen zijn te vroeg gekomen.

»De ontploffing in Maalbeek vond plaats toen ik al in het crisiscentrum zat, daar vlakbij, en toen speelde bij velen van ons de vrees: komt er nog een nummer drie, een nummer vier? (Stil) Gelukkig, nu ja, gelukkig, is het bij die twee aanslagen gebleven.»

HUMO Wat mij altijd heeft verwonderd, is dat na de aanslagen in Parijs heel Brussel een week in lockdown ging: geen metro, geen scholen, een dode stad. Maar op 22 maart reed de metro ’s namiddags al weer.

Jambon «Na Parijs werd het terreurniveau 4 van kracht wegens de link met Molenbeek, maar ook door een melding van de veiligheidsdiensten dat een aanslag in Brussel de volgende zondag zeer waarschijnlijk was. Dus wou men geen enkel risico lopen. Het crisiscentrum heeft toen de metro laten sluiten, de Brusselse overheden hebben de scholen en de winkels gesloten. Achteraf gezien is het makkelijk te zeggen dat er toen is overgereageerd, want er is toch niets gebeurd? Juist, maar was dat omdat er niets aan de hand was, of omdat de maatregelen hen hadden afgeschrikt?

»Na de aanslagen in Zaventem en Maalbeek zijn we even naar niveau 4 gegaan, maar er waren geen aanwijzingen dat er nog een andere aanslag op til was, dus had het geen zin om op 4 te blijven. Eigenaardig genoeg is niveau 4 makkelijker te managen: het is geconcentreerd in de tijd, gefocust op één concreet ingeschatte en gelokaliseerde dreiging. Drie is een ‘altijd en overal’-toestand: je mag nergens je aandacht laten verslappen, ook al duurt het, zoals nu, een jaar. Je moet ik weet niet hoeveel soft targets in het oog houden: van kerstmarkten en personeelsfeesten tot filmpremières en sportevenementen.»

HUMO Op 24 maart overlijdt Johan Cruijff.

Jambon «De grootste voetballer van zijn tijd. Hij heeft het voetbal bij momenten tot kunst verheven, en hij heeft het ook als trainer waargemaakt.»

undefined

'Als wij in 2017 de regering doen vallen, heb je een fles champagne van me tegoed'

APRIL

HUMO Voor het eerst zijn er op de wereld meer mensen met overgewicht dan met honger.

Jambon «Tegen wie zeg je het (lacht). Het verschil is dat je aan het eerste iets kunt doen, het tweede onderga je. Honger is meestal een collectieve verantwoordelijkheid, tenzij je anorectisch bent of zo, en overgewicht een individuele. Ook al dragen we de gevolgen collectief, want het weegt op de gezondheidszorg. Maar je blijft verantwoordelijk voor je eigen gedrag. Sommigen pleiten voor meer verantwoordelijkheid en hogere premies voor obese mensen en verstokte rokers, maar wie zal de risico’s van ons gedrag bepalen? In het verkeer weet je dat je een ongeval kunt hebben, maar snelheidsovertreders betalen geen hogere verzekeringspremie dan anderen.»

HUMO Op 16 april worden voor het eerst ‘significante groepen dansende moslims’ gesignaleerd. Tenminste door u, want weinig andere mensen hebben ze gezien.

Jambon «Ik neem daar geen letter van terug. Significant is voor mij geen meerderheid, hè. Ik weet ook wel dat een grote meerderheid van de moslims in dit land geen enkele sympathie, laat staan begrip heeft voor die aanslagen. Maar een betekenisvol aantal wel, dat bevestigen onze veiligheidsdiensten.»

HUMO Men stoorde zich niet zozeer aan het woord ‘significant’, en niemand ontkent dat een aantal moslims begrip en enkelingen sympathie hebben voor IS. Maar niemand heeft ze op straat zien dansen.

Jambon «Als je zo’n beeld niet meer als metafoor mag gebruiken… Ik denk dat iedereen heeft begrepen wat ik wou zeggen. Ik heb nooit een hele gemeenschap willen stigmatiseren, ik heb integendeel gezegd dat repressie alleen niet zou helpen en dat we ook de harten en het vertrouwen van die gemeenschap moesten terugwinnen. Ze keren zich soms puur uit puberaal gedrag tegen een samenleving – wij hebben op die leeftijd ook streken uitgehaald – en enkelingen worden verleid door fundamentalisten. In hun verleden vind je bijna onveranderlijk een loopbaan van kleine tot grote criminaliteit. Terrorismebestrijding begint ook met het aanpakken van handtasdiefstallen. Niet dat ieder boefje een terrorist wordt, maar bijna alle terroristen zijn wel zo begonnen. Diefstal, drugs, gevangenis, geen diploma, geen toekomstperspectief, behalve dan het martelaarschap. Vaak zijn ze in enkele maanden tijd geradicaliseerd. Maar de veiligheidsbadges op Zaventem zijn vijf jaar geldig. Dus je kunt die perfect legitiem uitreiken aan iemand met wie niets aan de hand is, en later moeten vaststellen…»

HUMO Op 23 april verschijnt Liesbeth Homans een beetje in de wind op de Nacht van de Vlaamse Televisiesterren.

Jambon «Wat moet ik daarop zeggen? Ze wordt daar opgewacht door Luk Alloo, die de gelegenheid allerminst laat liggen. Je moet als politicus drie keer meer opletten dan een ander. Ik denk niet dat het haar nog zal overkomen. En zolang het inderdaad geen patroon is, maar een eenmalig incident... Wie zonder zonde is, moet maar de eerste steen werpen. We zijn politici, maar tegelijk ook maar mensen.»

HUMO Annemie Turtelboom wordt tot ontslag gedwongen door haar voorzitter.

Jambon «Het is voor een liberale partij nooit leuk wanneer een taks naar één van je boegbeelden wordt genoemd. Ook al is het onrechtvaardig, want ze had wel een probleem dat opgelost moest worden, en de Turteltaks was een collegiale beslissing van de Vlaamse regering, niet iets dat zij in haar ééntje bedacht had. Maar dan kan er een perceptieprobleem ontstaan. Daaruit blijkt nog maar eens hoe hard deze stiel ook kan zijn. Er zijn ochtenden dat ik zelf in de spiegel kijk en me afvraag of ik die avond nog minister zal zijn..»

undefined

undefined

'Niet ieder boefje wordt een terrorist, maar bijna alle terroristen zijn wel zo begonnen'

MEI

HUMO We zijn begin mei. Kranten blijven berichten over wachtrijen en chaos op Zaventem.

Jambon «Er is anderhalve dag, twee dagen chaos geweest, met tenten en gigantische wachtrijen. Toen zag iedereen direct in dat we alleen maar een nieuw veiligheidsrisico creëerden en is de toestand genormaliseerd. Maar we konden moeilijk anders, en ik had ook begrip voor onze mensen en het luchthavenpersoneel, die niet wilden gaan werken zonder garanties voor hun eigen veiligheid.»

HUMO Op 5 mei wordt Sadiq Khan de eerste moslimburgemeester van Londen.

Jambon «De N-VA had er al eerder één in Londerzeel (lacht). In Rotterdam heb je ook Ahmed Aboutaleb. Je ziet de diversiteit in de samenleving op steeds meer niveaus, en dat is goed. We doen ook veel inspanningen om onze politiediensten diverser te krijgen, dat is essentieel voor het herstellen van het vertrouwen tussen de verschillende gemeenschappen.»

HUMO De cipiersstaking blijft maar duren, en de hal van het kabinet van Koen Geens wordt vertimmerd door boze actievoerders.

Jambon «Dat was de vierde crisis die onze politie moest oplossen, na de aanslagen, de asielcrisis en de ontmanteling van Calais. Dat zo’n jaar spanning op een organisatie zet: het omgekeerde zou verrassender zijn. We zullen daar alleen uit raken door een minimale dienstverlening te verplichten. Politiemensen kun je opvorderen bij een staking, en militairen kunnen zelfs niet staken. Cipiers zijn voor mij ook essentieel veiligheidspersoneel. Nu is het te makkelijk om alles naar de politie te versluizen.»

HUMO De regering beslist F-16’s naar Syrië te sturen.

Jambon «En ze heeft daar nog geen spijt van. Je beseft dat zoiets voor ongewenste gevolgen kan zorgen, maar als je IS wilt aanpakken, moet je ze ook op hun nest kunnen neutraliseren. Dat brengt risico’s mee, maar je kunt het vuile werk niet alleen door je bondgenoten laten opknappen. Bovendien heeft het mandaat een meerderheid in het parlement gekregen die groter was dan de regeringsmeerderheid. Er is daar een draagvlak voor omdat we niet in het wilde weg bombarderen, maar proportioneel.»

HUMO Op 24 mei trekt nog maar eens een vakbondsbetoging van 60.000 man door de straten.

Jambon «Dat is hun democratisch recht. Maar ik denk dat het al lang geleden is dat een regering nog zoveel sociale akkoorden heeft afgesloten met de sociale partners, nu al vier of vijf. De bruggen zijn dus niet opgeblazen. De vakbonden zouden ook meer kunnen bereiken rond de onderhandelingstafel dan op straat, maar zolang ze dat enigszins ordelijk en rustig doen, is dat hun keuze.»

JUNI

HUMO De bankvergunning van Optima wordt ingetrokken, het schandaal straalt af op voormalige liberale en socialistische politici.

Jambon «De vraag is zelfs of ze die vergunning ooit hadden mogen krijgen: ik ben benieuwd naar de bevindingen van de onderzoekscommissie. Maar ik behoor niet tot de strekking die vindt dat er waterdichte schotten tussen de politiek en het bedrijfsleven moeten zijn. Het is niet omdat er door menselijke fouten ongevallen gebeuren, dat we het verkeer moeten afschaffen. Er zullen altijd wel mensen over de schreef gaan, maar ik vind dat er te weinig wisselwerking is: ik ben zelf tien jaar geleden vanuit het bedrijfsleven in de politiek gestapt, en ik behoor in het parlement tot een te kleine minderheid. Maar dat er ethische regels moeten bestaan, en dat er transparantie moet zijn: ook juist.»

HUMO Op 23 juni stemmen de Britten voor de brexit, tot verbijstering van velen.

Jambon «Zelfs tot verbijstering van zichzelf. Mochten ze het twee weken later hebben kunnen overdoen, de uitslag zou waarschijnlijk anders geweest zijn. Velen wilden een signaal over Europa geven, maar daarom nog niet dat hun signaal de meerderheid kreeg. Nu goed, er zal een deftige regeling onderhandeld worden, waarmee iedereen verder kan.»

JULI

HUMO Alle zomerfestivals trekken evenveel volk als anders.

Jambon «Ja. Ook Tomorrowland, dat voor de helft door buitenlanders wordt bezocht, was uitverkocht. Er zijn minder Amerikaanse en Aziatische toeristen na de soms hysterische beeldvorming in hun pers over hellhole Brussels, dat wel, maar in Europa zijn de mensen veel rustiger gebleven.»

HUMO Het hele land begint op Pokémons te jagen.

Jambon «Ik was twee weken geleden in Kopenhagen, en daar lopen ze nog steeds rond. Je ziet de impact van de sociale media, hoe zo’n rage een bedrijf miljarden meer waard maakt en enkele weken later weer miljarden minder waard. Wij hebben op een bepaald ogenblik moeten vragen om geen Pokémons meer op de luchthavens te plaatsen: mensen stapten uit het vliegtuig en begonnen op het tarmac te jagen (lacht).»

HUMO De Rode Duivels liggen uit het EK Voetbal na een nederlaag tegen Wales. Champagne op het partijbureau van de N-VA?

Jambon «Maar enfin, meer dan één N-VA-burgemeester heeft videoschermen op zijn markt gezet en voor de Duivels gesupporterd. Ikzelf zou er niets op tegen hebben mocht er ooit een Vlaamse ploeg komen, maar voorlopig vind ik geen enkele ploeg waarin meer Vlamingen spelen dan bij de Rode Duivels (lacht). Op het EK is wel gebleken dat je met de beste elf spelers nog niet de beste ploeg hebt.»

HUMO Erdogan overleeft een staatsgreep en slaat hard terug.

Jambon «Het wordt steeds duidelijker met welk regime je daar te maken hebt, en veel gelijkenissen met een voldragen democratie kun je niet meer maken. Het is een vorm van dictatuur geworden en we moeten opletten dat het conflict niet naar ons land overslaat. Iedereen is vrij te betogen pro of contra Erdogan of Gülen, maar in Beringen hebben we gezien dat er soms ook geweld aan te pas komt, en dat kan niet. Onze staatsveiligheid klasseert de Gülen-beweging niet als terroristisch. Dat de toetreding van Turkije tot de Europese Unie nog een stukje moeilijker, zelfs onmogelijker is geworden, is ook wel duidelijk.»

HUMO De hele zomer lang laten N-VA-parlementsleden ballonnetjes op om democratische vrijheden in te perken in de strijd tegen terrorisme.

Jambon «Daar waren een paar voorstellen bij die niet zo verstandig waren, vandaar dat we na de zomer de puntjes op de i hebben gezet.»

HUMO In Nice vallen 84 doden na een aanslag.

Jambon «En we zien nieuwe vormen van terrorisme: geen commando aangestuurd door IS, maar een man die thuis radicaliseert en onder de vlag van IS zo’n daad plant. Die knutselt geen bommen in elkaar, maar huurt gewoon een vrachtwagen en kan daarmee meer slachtoffers maken dan in Zaventem en Maalbeek samen. Dat kan iedereen, en daar moeten we ons tegen wapenen.»

undefined

'Politiek-vaktechnisch heb ik bewondering voor Paul Magnette'

AUGUSTUS

HUMO Geert Hoste kondigt aan te stoppen met zijn eindejaarsconferences.

Jambon «Ik had nooit gedacht dat nog te mogen meemaken (lacht). Hij had ook zijn voor- en tegenstanders, nee? Ach, je moet er als politicus tegen kunnen om af en toe eens op de korrel genomen te worden, en het blijft zijn verdienste dat hij de deur van Vlaanderen heeft geopend voor een hele generatie stand-upcomedians.»

HUMO Op 13 augustus zegt Liesbeth Homans dat de grootste vijanden altijd in je eigen partij zitten. Leuke bende, daar bij jullie.

Jambon «Was het geen algemene uitspraak? Dat is eigen aan de politiek, zeker? Als iemand op een plaats zit, kan iemand anders daar niet op zitten. Wij hebben daar tot nog toe relatief weinig last van gehad, omdat we in de afgelopen verkiezingen spectaculair gegroeid zijn, maar de problemen beginnen meestal wanneer je de schaarse posten moet beheren, en er meer kandidaten dan mogelijkheden zijn. Zover zijn we voorlopig niet. Nog lang niet, mag ik hopen.»

HUMO Nafi Thiam wint goud op de zevenkamp op de Olympische Spelen.

Jambon «Het was een rijke medailleoogst in het algemeen, maar die zevenkamp sprong er toch boven uit. De meest complete atlete van de wereld is een nieuwe Belg. Wij hebben daar te weinig aandacht voor. Ik ga graag naar de Diwan Awards, waar ieder jaar succesvolle nieuwkomers in ons land bekroond worden voor hun prestaties in twaalf verschillende gebieden, van onderwijs over cultuur en sport tot ondernemen. Je zult er de volgende dag amper iets van terugvinden in de kranten, terwijl de laureaten stuk voor stuk mooie rolmodellen kunnen zijn. Voor allochtonen, maar ook voor autochtonen, die zo kunnen zien dat mensen ook kansen grijpen als die er zijn.»

HUMO Jordy B., net uit de jeugdzorg ontslagen, sterft in een tentje aan de Gentse Blaarmeersen.

Jambon «Vlaanderen kent één van de best uitgebouwde zorg- en hulpverleningssystemen, maar ook dat kan zo’n drama blijkbaar niet verhinderen. Ik kan me niet voorstellen dat hij bij het OCMW geen hulp gevonden zou hebben. Dat niemand hem nog op de radar had, is heel vreemd.»

HUMO Zijn we zo erg bezig met de hardwerkende Vlamingen dat er voor de Jordy’s van deze wereld minder aandacht en middelen overblijven?

Jambon «Ik betwijfel dat als ik zie hoeveel middelen daarvoor vrijgemaakt worden en hoeveel instanties daarmee bezig zijn. Betaald met de bijdragen van die hardwerkende Vlaming. Maar het is niet uitgesloten dat er een soort mattheuseffect speelt, dat het niet altijd degenen zijn die de hulp het meest nodig hebben, die het makkelijkst de weg naar de hulpverlening vinden.»

SEPTEMBER

HUMO U zegt op 4 september dat u zich echt niets meer kunt voorstellen bij wat zich in het hoofd van een aantal CD&V’ers afspeelt.

Jambon «En de aanleiding was?»

HUMO Doet dat er eigenlijk toe? Ik heb dit jaar zo’n twintig van die uitspraken genoteerd. Van kibbelkabinet is deze regering een oorlogskabinet geworden.

Jambon «CD&V ligt binnen de regering vaak wat dwars. Hoe zeg ik dat vriendelijk, zo rond Kerstmis? De meningen van de andere drie partijen zijn beter te stroomlijnen tot een compromis, terwijl CD&V iedere keer op het laatst nog bedenkingen of eisen heeft. Bon, dat is hun goed recht, en ze blijven een partner die we nodig hebben. En ook al zou het wat vlotter kunnen gaan, er worden nog steeds beslissingen genomen. De begroting 2017 is er wel, al zeiden veel waarnemers dat het ons niet zou lukken. Maar toegegeven, de schoonheidsprijs voor de beste en meest eensgezinde regeringscommunicatie zullen we dit jaar niet krijgen.»

HUMO Ook intern: na een meningsverschil met de Grote Leider worden Hendrik Vuye en Veerle Wouters uit de partij gezet.

Jambon «U zit lang genoeg in de Wetstraat om te weten dat achter een zogenaamd groot ideologisch verschil vaak een heel banale persoonlijke onenigheid schuilgaat. Dat was hier niet anders. Als er echt een ideologisch meningsverschil was over de inhoudelijke of strategische lijn binnen de partij, hadden ze waarschijnlijk toch nog medestanders gevonden? Ik vind het jammer, het had niet hoeven te gebeuren. Maar goed.»

OKTOBER

HUMO De bank ING wil 3.500 banen schrappen.

Jambon «In de komende vijf jaar. Er verdwijnen altijd jobs in de economie, om de meest diverse redenen. En er komen er ook bij, 120.000 onder deze regering.»

HUMO Wat in vergelijking met onze buurlanden niet echt een topprestatie is, maar los daarvan: experts voorspellen dat de robotisering en digitalisering de volgende jaren tot werkloosheidspercentages van 40 procent of meer kunnen leiden. Wat een regering, links of rechts, ook zal doen.

Jambon «Er zijn ook weinig mensen die nog met paard en kar rijden of de straatverlichting aansteken. Ik hoor dat soort voorspellingen al van toen de eerste computers op kantoor verschenen, zelfs van toen ik in de jaren 80 als informaticastudent aan de VUB zat, en nog steeds zijn hun doemscenario’s niet uitgekomen. Nieuwe technologieën doen banen verdwijnen, maar scheppen er evengoed andere die vroeger niet bestonden. Net de bedrijven die daarop inspelen overleven, de steenkoolmijnen verdwijnen. Dat zal in de toekomst niet anders zijn. Maar je moet wel alert blijven.»

HUMO Bob Dylan krijgt de Nobelprijs voor de Literatuur.

Jambon «Nogal wat mensen vonden dat merkwaardig, maar je moet toch toegeven dat heel wat van zijn songteksten prachtige poëzie zijn, echte pareltjes.»

HUMO Paul Magnette wordt even wereldberoemd door zijn verzet tegen het CETA-akkoord.

Jambon «Ik ben het inhoudelijk volstrekt met hem oneens, en hij is wat laat in gang geschoten, want de teksten lagen er al twee jaar. Maar nu ga ik iets verrassends zeggen: puur politiek-vaktechnisch had ik daar wel bewondering voor. Hij heeft het gedurfd zeer standvastig te blijven tegen de hele Europese machinerie in. Hij is in één klap de beroemdste Waal van Europa, hij heeft punten gescoord met een socialistisch standpunt en hij heeft tegelijk de concurrentie van de extreemlinkse PTB kunnen counteren. Dat is niet slecht voor een week werk, denk ik dan.»

HUMO De jungle van Calais wordt gesloten.

Jambon «En dat is buiten verwachting goed verlopen. We hebben een beetje overflow gehad, maar lang niet wat we verwacht hadden, de Fransen hebben de verhuizing van die mensen redelijk goed georganiseerd. Maar het blijft afwachten. Veel mensen in Calais waren Irakezen die uit Bagdad kwamen en per se naar Engeland willen. Als je ze nu in Marseille opvangt, blijft Calais nog altijd niet meer dan een kleine wandeling voor hen. Dus we blijven hout vasthouden, maar voorlopig werpen de inspanningen van onze politiediensten vruchten af.»

HUMO Jo Vandeurzen (CD&V) pleit ervoor om van de donderdag een datedag te maken, om je relatie wat meer pit te geven.

Jambon «Wij reserveren meestal zondagavond om bij te praten, en voor de rest zal Jo het me niet kwalijk nemen dat ik hem liever niet te veel in de buurt van mijn slaapkamer zie (lacht). We hebben nog genoeg problemen die we kunnen oplossen voor we daaraan beginnen, nee?»

undefined

'Ik weet niet of het draagvlak voor 'Wir schaffen das' wel zo groot was vóór de massa-aanranding in Keulen'

NOVEMBER

HUMO Marc Sleen is niet meer.

Jambon «Ik ben een hevige Nero-fan, al van in mijn jeugd. Nero en Asterix, dat waren mijn favorieten. Suske en Wiske waren misschien iets beter getekend, maar ik vond de humor in Nero beter, veel grappiger, ook de commentaren op zijn tijd die er altijd in verstopt zaten.»

HUMO Donald Trump wordt verkozen. Wie dat een jaar geleden had voorspeld, was in een dwangbuis afgevoerd.

Jambon «Waarschijnlijk geloofde hij het zelf een jaar geleden ook niet. Als hij het nu al echt gelooft. Waarom stemmen mensen voor hem? Omdat aan de andere kant iemand stond die niet te kloppen was in haar establishment-uitstraling, en die dat ook nog eens extra cultiveerde. Zij was echt het establishment in het kwadraat. Ik denk eerder dat Hillary verloren heeft dan dat Trump heeft gewonnen. Als je ziet hoe ver ook Bernie Sanders is geraakt, in een land waar socialisme zowat een scheldwoord is… Dat zegt toch redelijk veel over de manier waarop Hillary ook door de Democraten zelf bekeken werd. Maar ook daar geloof ik niet dat de soep zo heet zal worden gegeten als ze is opgediend: Trumps overwinningsspeech was al een heel stuk gematigder dan wat hij allemaal tijdens zijn campagne heeft gezegd. Je zag hem daar vervellen naar zijn functie.»

HUMO Kris Peeters kondigt aan naar Antwerpen te verhuizen.

Jambon (droog) «Dat getuigt van bijzonder veel moed.»

DECEMBER

HUMO Voor het eerst worden er meer uitkeringen betaald aan langdurig zieken dan aan werklozen.

Jambon «We hebben het brugpensioen minder aantrekkelijk en minder mogelijk gemaakt, en dan zie je het effect van de communicerende vaten. Dat gaan we moeten bekijken. In Nederland heeft men hetzelfde gezien toen men de werkloosheidsuitkeringen in de tijd beperkte: toen waren er opeens ook honderdduizenden Nederlanders die het aan hun rug kregen.»

HUMO Nogal wat langdurig zieken lijden aan burn-outs of depressies.

Jambon «Juist. Ik ben geen medicus, maar je kunt bij de dokters toch een uiteenlopend voorschrijfgedrag vaststellen, als ik me zo voorzichtig genoeg uitdruk. Er zijn dokters die mensen doorsturen, en andere dokters die wel makkelijk attesten schrijven.»

HUMO Humo nodigt de ministers Jambon en Geens uit voor het jaaroverzicht, en die zeggen ook toe. Tot de N-VA een campagne tegen wereldvreemde rechters start en een arrest Theo Francken ongelijk geeft. Waarop Koen Geens de tijd niet meer geschikt acht om nog samen aan tafel te zitten.

Jambon «Dat is natuurlijk zijn keuze. Jambon is wel present. Ik kan alleen maar herhalen dat niemand van de N-VA de rechtsstaat en zijn fundamenten ter discussie stelt.»

HUMO ‘Wereldvreemde rechters die de democratie bedreigen’: je zou dat toch zo kunnen opvatten. Sterker, iedereen buiten de N-VA hééft dat ook zo begrepen.

Jambon «Volkomen onterecht. Wij hebben niet gezegd dat álle rechters wereldvreemd zijn, maar er zijn er, ja. Net zoals er wereldvreemde politici en journalisten zijn, zeker? Maar een rechter die een jihadi-moeder na vier maanden vrijlaat, vind ik wereldvreemd, en onverantwoord handelen. Een rechter die dreigt de poort open te zetten voor de hele wereld, interpreteert de wet te ruim, vinden wij. Dat mag toch gezegd worden? Trouwens, de hele regering vindt dat dat visum niet uitgereikt mag worden.»

HUMO U mag zeggen en vinden wat u wil, maar u moet wel arresten uitvoeren, als u de rechtsstaat respecteert. Waarom zou ik het anders nog moeten doen?

Jambon «Nadat we alle rechtsmiddelen uitgeput hebben: dat is óók de rechtsstaat. We zijn toch niet de eersten om kritiek te hebben op het gerecht? Verhofstadt heeft toch ooit in de Kamer gezegd dat ze Abou Jahjah hadden moeten aanhouden? John Crombez heeft toch naar een jeugdrechter gebeld in een lopende zaak?»

HUMO En daarvoor hebben ze allebei bakken kritiek gekregen. Terecht, denk ik. Waarom kan dat Syrische gezin overigens geen humanitair visum krijgen, en kregen 284 Syrische christelijke vluchtelingen het wel?

Jambon «Omdat die mensen toen ernstig bedreigd werden, en dit Syrische gezin niet. De vader is daar de voorzitter van de kamer van koophandel, en er is geen enkele aanwijzing dat hij en zijn gezin ernstig bedreigd zijn.»

HUMO Laten we dan hopen dat ze Aleppo overleven. Maar dat Koen Geens dit dubbelgesprek weigert, is toch een teken dat de regering virtueel gevallen is?

Jambon «Ach, journalisten doen niets liever dan daarover speculeren, maar ook dat zal wel koelen. Zelfs bij Koen Geens. Als het van ons afhangt, gaan we graag door: wij zien niet meteen een andere coalitie waarbinnen we zoveel van ons sociaal-economische programma kunnen realiseren, dus waarom zouden wij deze regering dan laten vallen?»

HUMO Omdat dat visumthema jullie een verkiezing kan doen winnen, terwijl jullie anders over twee jaar naar de kiezer moeten gaan met een begroting die ook dan nog niet in orde zal zijn.

Jambon «Niemand die ooit de stekker uit een regering heeft getrokken, heeft de daaropvolgende verkiezing gewonnen. Allee, om je gerust te stellen: als wij het in de loop van volgend jaar doen, heb je een fles champagne van mij tegoed.»