Het seksleven van onze jongeren onder de loep: ‘Bedankt, #MeToo’

Veel interessanter dan een schrikkeljaar is de vierjaarlijkse studie naar de mentale en seksuele gezondheid van Vlaamse jongeren tussen 11 en 18 jaar van de UGent. Daaruit blijkt dat het condoom en de anticonceptiepil minder gebruikt worden dan in 2018 en dat 3 procent van de jongeren genderdivers is. Humo vroeg om duiding aan hoofdonderzoeker Maxim Dierckens en aan Boris Cruyssaert van Sensoa.

HUMO Een op de drie meisjes tussen 11 en 18 jaar geeft in het onderzoek aan dat ze in 2022 minstens één keer ongewenst seksueel is aangeraakt. Dat is een opvallende stijging tegenover 2018.

BORIS CRUYSSAERT (woordvoerder Sensoa) «We denken dat we dat vooral te danken hebben aan #MeToo. Die beweging heeft in 2017 seksueel grensoverschrijdend gedrag echt op de agenda gezet, waardoor mensen ongepast gedrag sneller herkennen en durven aan te kaarten. Of er effectief meer voorvallen waren, weten we natuurlijk niet.»

DR. MAXIM DIERCKENS (hoofdonderzoeker) «Eigenlijk hebben we gepeild naar de seksuele beleving van een representatieve groep, zo’n 20.000 Vlaamse jongeren. Het ging hier over de subjectieve ervaring van zich ongewenst aangeraakt voelen, of gedwongen worden tot seksuele aanrakingen. Die onderwerpen liggen gevoelig, dus jongeren konden na het invullen van de vragenlijst voor nazorg terecht bij leerkrachten en betrouwbare instanties.»

HUMO Er is een opvallende daling in het gebruik van het condoom en de anticonceptiepil bij het eerste seksuele contact. Zijn jongeren dan niet bezorgd om de consequenties?

CRUYSSAERT «Voor zover ik weet, is het aantal ongeplande zwangerschappen of abortussen bij jongeren niet spectaculair gestegen, dus het is niet zo dat men per se onvoorzichtig is geworden. Er is de laatste jaren wel een tendens bij jonge vrouwen om te kiezen voor anticonceptie met minder hormonen, dat zou een terugval in het gebruik van de pil kunnen verklaren. Het is dus jammer dat de studie niet heeft gepeild naar het gebruik van alternatieve anticonceptie, want nu kunnen we dat idee niet staven. Ik hoop dat men over vier jaar ook eens kijkt naar de beweegredenen om het condoom meer en meer achterwege te laten.»

DIERCKENS «Voor dit onderzoek is de vraagstelling inderdaad anders verlopen, waardoor we enkel over gegevens beschikken wat betreft het condoom- en pilgebruik, maar niet over andere vormen van anticonceptie. We kunnen dus geen sluitende uitspraken doen over de evolutie van andere voorbehoedsmiddelen.»

HUMO In het BSO en TSO gebruikt minder dan de helft van de dertien- en veertienjarigen een condoom bij het eerste seksuele contact. Schiet de voorlichting daar tekort?

CRUYSSAERT «Het geeft vooral aan dat er voldoende aandacht moet zijn voor relationele en seksuele vorming op school, niet alleen in het ASO. Sensoa voorziet leerrichtlijnen en lesmateriaal om leerlingen te onderwijzen over veilige en gezonde seksuele beleving. Dan hangt het af van de school, de directie en de leerkrachten of die thema’s inderdaad behandeld worden – er ligt zo al veel op hun bord.»

HUMO Dit was de eerste keer dat er ook werd gepeild naar de genderidentiteit van jongeren: 3 procent geeft aan genderdivers of transgender te zijn.

DIERCKENS «Die data zijn vrij uniek, omdat genderidentiteit meestal werd onderzocht bij jongeren die zich aanmelden bij een transgenderkliniek. Maar lang niet elke genderfluïde jongere komt daar terecht. Nu hebben we in Vlaanderen eindelijk zicht gekregen op de genderidentiteit van jongeren op populatieniveau. Dat is fantastisch nieuws, want we kunnen nu dus uitzoeken of er verbanden zijn tussen genderdiversiteit, mentaal welzijn, sociale relaties en gezondheid in het algemeen.»