Het straatje zonder einde van pleegouder Saskia: ‘Als een kind van 13 zegt dat hij beter dood zou zijn, breekt je hart’

Vorig jaar gaven de pleegouders van Noah en Casper*, kinderen uit een problematische thuissituatie, de Humo-lezers een inkijk in hun leven. Dat deden ze om aandacht te vragen voor de problematiek waar veel pleegouders mee kampen: de mentale gezondheid van pleegkinderen. Vandaag, anderhalf jaar later, ziet de situatie van Saskia Clinckemaillie en Stefan Firens er niet veel rooskleuriger uit. Noah (13) krijgt nog steeds niet de juiste ondersteuning en de plaatsing van Casper (11) werd enkele maanden geleden stopgezet.

SASKIA CLINCKEMAILLIE «Beide jongens hebben zo’n grote rugzak, die konden wij zelfs met ons hele gezin niet meer dragen. En dan was het, heel cru gezegd, kiezen tussen de pest en de cholera. Dat was de moeilijkste beslissing die we ooit moesten maken, maar nu kunnen al onze zorgen naar Noah gaan, want die heeft hij echt nodig.»

HUMO Jullie dagboek beschreef de krokusvakantie van 2020, daarna barstte een pandemie los: hoe beleefde jullie die periode?

CLINCKEMAILLIE «Heftig, héél heftig. Tijdens de eerste lockdown zaten Noah en Casper zeven weken vast in het multifunctioneel centrum (of mfc, een centrum voor personen met een handicap tot en met 21 jaar, red.) en hadden we enkel telefonisch contact. Noah mocht in principe wel naar huis, maar van de jeugdrechtbank mocht zijn broertje niet van plaats wisselen, dus dat konden we natuurlijk niet maken.

»Dat was héél lastig voor Noah, want hij begreep de situatie niet. Hij kampt met een heel laag zelfbeeld en was meteen bang dat iedereen boos was op hem. ‘Ik ga echt heel braaf zijn, mag ik dan terug naar huis komen?’ vroeg hij aan de telefoon. Dat was voor ons heel moeilijk.

»In juni mocht hij dan eindelijk – voor tien maanden! – naar de kinder- en jeugdpsychiatrie, waar hij een heel zware diagnose kreeg: heel laag IQ, zwakzinnigheid, laag zelfbeeld, veel angsten…»

HUMO Heeft die diagnose jullie geholpen?

CLINCKEMAILLIE «Eigenlijk niet, hij werd in mei dit jaar uit de psychiatrie ontslagen en toen begon de miserie pas echt. Want met die diagnose werd officieel wat we al lang wisten: hij past niet in zijn huidige school en multifunctioneel centrum. Zijn zorglast is te zwaar voor de opvoeders.

»Er is een mfc in de buurt dat zijn verzorging wel op zich kan nemen, en als bij wonder kwam er snel een plaats vrij voor Noah, we waren natuurlijk dolgelukkig. Maar toen kwam de donderslag: door een administratieve fout was zijn bed weggeven aan de volgende op de wachtlijst. Eén telefoontje bracht ons van een hoogte- naar een dieptepunt.

»Nu staat hij op de eerste plaats van de wachtlijst, maar dat kan nog makkelijk een jaar duren, zeiden ze. Door één communicatiefout blijven wij nu in de kou staan. We hebben heel veel excuses gekregen, maar die helpen ons helaas niet verder.»

HUMO Aan dat nieuwe mfc is een school die wel aan Noahs onderwijsnoden kan voldoen. Is daar ook geen plaats voor hem?

CLINCKEMAILLIE «Plaats wel, maar hij geraakt daar niet. Vanuit het centrum waar hij nu zit, is het 21 kilometer reizen naar die school, voor kinderen in het buitengewoon onderwijs is dat onmogelijk. Dat is een problematiek die al langer bekend is. Er zijn te weinig opvoeders om het vervoer te voorzien, mijn man en ik werken beiden en met de bus is dat een traject van verschillende uren. Dat is natuurlijk geen optie voor Noah.»

HUMO In het dagboek kwamen soms agressieve momenten ter sprake, zijn die verminderd sinds de diagnose?

CLINCKEMAILLIE «Thuis valt dat vrij goed mee, in de leefgroep is er daarentegen wel geregeld wat aan de hand. In een discussie gooide hij met een bord naar een andere cliënt, uit frustratie gaf hij een opvoeder een slag en in een woede-uitbarsting vernielde hij een lamp, een stopcontact en nog veel meer. Dus nee, die woede uitbarstingen zijn nog niet onder controle. En ze worden ook heftiger, want hij wordt ouder, groter en sterker. Gelukkig maken wij dat thuis eigenlijk nooit mee, buiten die ene keer dat hij zijn pleegbroer in een wurggreep had (zoals beschreven in het dagboek, red.).»

NON-STOPSHIFT

HUMO Hoelang kunnen jullie dit nog volhouden?

CLINCKEMAILLIE «Heel eerlijk? Er moet dringend hulp komen. In het mfc waar hij nu zit, kan hij niet blijven, en nu zit hij door een coronabesmetting in de leefgroep zelfs thuis in quarantaine.

»In mails van het centrum staat vaak: ‘De opvoeders kunnen zijn zorg niet aan.’ Wel, alle respect voor die opvoeders, maar na hun dagtaak gaan zij naar huis terwijl ik momenteel een shift draai die nooit stopt. Gelukkig ben ik momenteel thuis vanwege een schouderoperatie, maar wat als dat niet zo was? Wie had Noah dan opvangen?»

HUMO Heb je ooit spijt van jullie keuze om een pleeggezin te worden?

CLINCKEMAILLIE «Nee, ik zou het zo opnieuw doen! Als ik heel boos ben, durf ik weleens zeggen: ‘Als ik dit allemaal had geweten, was ik er nooit aan begonnen.’ Maar even snel draai ik weer bij.»

HUMO Hoe ziet Noahs toekomst eruit?

CLINCKEMAILLIE «Noah heeft momenteel geen toekomst. Hij vraagt soms: ‘Mama, wanneer mag ik terug naar mijn vriendjes op school?’ Dan moet ik het antwoord schuldig blijven. Het is zoals tijdens de lockdown, hij snapt die problemen niet en hij vat dat heel persoonlijk op. Als je een kind van 13 hoort zeggen: ‘Ik zou beter dood zijn, want niemand wilt mij’, dan dat breekt je hart.»

WOEDE

HUMO Het lijkt wel een probleem dat nooit eindigt, elke stap naar voor zijn er weer twee achteruit.

CLINCKEMAILLIE «Moedeloos word ik ervan. Om eerlijk te zijn, ik heb hier gisteren zitten huilen: ‘Hoe moet het verder?’ Binnenkort sla ik het overleg over, ik kan al dat negatief nieuws niet meer aan. ‘Dat kunnen we niet, daar is geen geld voor en hier is geen plaats.’ Meer heb ik de laatste maanden niet gehoord.

»Bij pleegzorg zeggen ze altijd: breng uw pleegkinderen groot zoals uw eigen kinderen. Maar als de middelen er niet zijn, gaat dat gewoonweg niet. Mijn oudste zoon Jelle heeft ook autisme, mijn man heeft een week voor een school gekampeerd om een plaats voor hem te bemachtigen. Voor Noah willen wij ook vechten, maar momenteel is het tegen de bierkaai.»

HUMO Bent u boos op Noahs moeder?

CLINCKEMAILLIE «Ja en nee. Die vrouw heeft natuurlijk ook een moeilijk leven achter de rug. Vanaf haar 15de leefde ze op straat met een drugsprobleem en ze kreeg nooit de nodige ondersteuning. Eigenlijk ben ik niet boos op haar, maar wel op het systeem waarin haar situatie mogelijk is. Naast Noah heeft ze nog vijf kinderen, allemaal met problemen.

»Hoe kan het dat zo’n moeder kinderen kan blijven krijgen? Het recht op kinderen is een grondrecht natuurlijk, maar dat ligt voor mij toch heel moeilijk. Ze moest gewoon beter begeleid worden terwijl ze zwanger was. Nu treed de jeugdrechter pas in actie als het kind geboren is, na negen maanden drank, drugs en rock-’n-roll. Dan is het kwaad al lang geschied.

»Er was ooit een wetsvoorstel van John Crombez (Vooruit) en Valerie Van Peel (N-VA) om zwangere verslaafden te beschermen en verplicht te laten afkicken, maar dat is een stille dood gestorven. Nochtans zou het financieel – want daar draait het uiteindelijk allemaal om in de politiek – veel voordeliger zijn om dat idee door te voeren. De moeder verzorgen voordat het kind ter wereld komt is in alle opzichten beter dan het kind zijn hele leven te begeleiden.»

HUMO Is de zaak-Noah deel van een groter probleem?

CLINCKEMAILLIE «Absoluut. Ik doe het allemaal voor Noah, maar ik ben mij er zeker van bewust dat wij niet alleen zijn. Het gezin dat Noahs plaats innam in het centrum kampte natuurlijk met dezelfde problemen, ik neem hun ook niets kwalijk. Ik zou graag een stem voor velen zijn: er is nood aan meer plaats en een betere begeleiding. In sommige centra zijn zelfs de wachtlijsten gesloten. Daaraan zie je waar de prioriteiten van de overheid liggen. Als het geld dat Pukkelpop of Tomorrowland kreeg naar de jeugdzorg was gegaan, zouden al veel mensen geholpen zijn: 1,8 miljoen, daarvoor kunnen er al wat bedden bijkomen.

»Problemen met de jeugdzorg zijn natuurlijk een oud zeer. Ik heb Jelle lang geleden eens op een wachtlijst gezet voor mobiele begeleiding bij zijn autisme. Zes jaar later kreeg ik telefoon dat hij eindelijk aan de beurt was. Zes jaar! Wie kun je na die tijd nog helpen? Vroeger gingen we kamperen om onze zoon in te schrijven, tegenwoordig moet je je online registreren. De problematiek is na al die jaren nog exact hetzelfde, ze is enkel gedigitaliseerd.»

*Noah en Casper zijn schuilnamen.