Hoe gevaarlijk is de coronavariant uit Deense nertsenfokkerijen?

Rond Deense nertsenfokkerijen is een variant van het coronavirus ontstaan. Vijf vragen over de dreiging van deze mutatie.

1. Wat is er bekend over de besmettingen in Denemarken?

Sinds juni hebben in Denemarken ruim tweehonderd mensen op of rond een nertsenfokkerij een besmetting met het coronavirus opgelopen. Bij een aantal van hen is de genetische code van het virus afgelezen. In september is bij twaalf mensen in het noorden van Jutland een unieke variant vastgesteld, cluster-5 genoemd.

Deze variant had enkele nieuwe mutaties; de eerste onderzoeken wijzen erop dat die veranderingen in de nertsen zijn ontstaan. Van de twaalf besmette personen werkten er acht in de nertsindustrie, zij zijn vermoedelijk direct door nertsen besmet. De andere vier niet; zij moeten door andere mensen zijn besmet. ‘Het virus is niet bij alle geïnfecteerde personen geanalyseerd,’ zegt Wim van der Poel, hoogleraar virologie van Wageningen Research. ‘Dus je mag aannemen dat meer mensen uit deze regio met deze variant zijn besmet.’

2. Hoe gevaarlijk is deze variant?

Veel is nog onduidelijk, benadrukt Van der Poel. ‘Maar het lijkt er niet op dat mensen er zieker van worden of dat het virus zich sneller verspreidt.’ Wel lijken sommige mutaties te maken hebben met het zogeheten spike-eiwit, waarmee het virus zich toegang tot de cellen in de luchtwegen verschaft. Mensen die besmet worden door het coronavirus maken antistoffen aan die dit spike-eiwit blokkeren en zo voorkomen dat het virus de cel binnendringt.

Uit laboratoriumproeven bleek dat de antistoffen die tegen het algemeen circulerende coronavirus worden aangemaakt, niet zo goed werken tegen de Deense mutant. Daardoor ontstond de vrees dat de vaccins die nu in ontwikkeling zijn, niet werkzaam zijn tegen deze mutant. Veel van die vaccins zijn immers gericht op de aanmaak van antistoffen, hoewel de meeste ook een zogeheten cellulaire afweerreactie opwekken. Van der Poel vindt de vrees dat de vaccins minder werkzaam zouden zijn, vooral theoretisch. ‘We weten nog niet eens welke vaccins gebruikt gaan worden en hoe die zullen werken.’

3. Hoe groot is de kans dat deze variant zich verder verspreidt?

Denemarken heeft de regio in een lockdown gezet, mensen kunnen het virus immers ook onderling doorgeven. Een enkeling had het al over een tweede Wuhan, maar dat zijn termen die Van der Poel niet in de mond zou nemen. Hij begrijpt wel dat het land nu besloten heeft alle nertsenfokkerijen te ruimen. ‘Dat hebben ze aanvankelijk niet goed gedaan. In het begin ruimden ze geïnfecteerde bedrijven nog wel, maar na een tijdje niet meer. In die periode heeft het gemuteerde virus zich kunnen verspreiden. We moeten goed blijven volgen of en hoe deze variant zich verspreidt.’

4. Waarom vormen de nertsenfokkerijen zo’n groot risico?

Omdat het heel veel dieren zijn die dicht opeengepakt zitten. ‘Daar circuleert dan ook veel virus, waardoor er ook veel mutaties kunnen ontstaan. Met het risico dat daar een agressieve variant bij zit.’ Maar zoiets kan ook onder mensen gebeuren, benadrukt hij. Het contact tussen mens en dier maakt het extra complex. Virussen muteren voortdurend, het zijn nu eenmaal slordige kopieerders. Vaak zijn die mutaties betekenisloos. Maar als een virus van een mens naar een nerts overspringt en weer terug, moet het zich twee keer aan een nieuwe gastheer aanpassen. Met het grotere risico dat een mutatie het virus agressiever maakt.

5. Kan dat ook met andere dieren gebeuren, met vleermuizen bijvoorbeeld?

‘Niet met vleermuizen. Hier komen heel andere soorten voor dan in China en onze vleermuizen lijken niet gevoelig voor dit coronavirus. We houden ze in de gaten maar er zijn nog geen aanwijzingen gevonden dat er een hier is besmet. Dat ligt iets anders bij marterachtigen. We houden er rekening mee dat niet alleen nertsen, maar ook marters en dassen gevoelig zijn voor dit virus. We hebben tot nu toe nog geen besmettingen gevonden, maar dit onderzoek is ook nog maar net begonnen. We moeten zien te voorkomen dat in de natuur een reservoir van het coronavirus ontstaat, in welke mutatie dan ook.’

(Trouw)