Hoe het oog van lerares Brigitte Trogneux op de 16-jarige Emmanuel Macron viel: ‘‘Ik voel dat ik begin te glijden, en hij ook’, zei ze’

Aan de vooravond van zijn eerste verkiezing in 2017 beloofde Emmanuel Macron plechtig: ‘Brigitte zal zich niet verbergen achter een tweet of achter wat dan ook. Ze zal aan mijn zijde staan, want daar heeft ze altijd gestaan.’ En zo geschiedde. Ook vandaag, op de Franse nationale feestdag, zal zij weer van de partij zijn. Maar wie is de première dame van Frankrijk eigenlijk? Humo tekende haar portret op bij haar intrede in de spotlights. ‘Haar dochter kwam op een dag opgewonden thuis: ‘Mama, er zit een gek in mijn klas. Hij weet alles over alles.’’ De naam van die gek: Emmanuel Macron.

Met Emmanuel (39) en Brigitte Macron (64) zal voor het eerst sinds lang een echt koppel het Elysée bewonen. Voorganger François Hollande reed stiekem achter op de scooter naar zijn maîtresse Julie Gayet, Nicolas Sarkozy was enkele weken voor hij president werd verlaten door zijn vrouw Cécilia, Jacques en Bernadette Chirac en ook François en Danielle Mitterrand leefden niet meer echt samen. Maar nu is er dus Brigitte Macron. Wordt zij de eerste echte première dame?

De populariteit van de gepensioneerde lerares was essentieel om het technocratische en elitaire imago van haar echtgenoot bij te kleuren, meent de Franse journaliste Candice Nedelec. ‘Maar Brigitte is veel meer dan dat. Het viel me op bij elke toespraak die ik achter de schermen bijwoonde. Zodra hij van het podium stapte, riep Macron: ‘Où est Brigitte?’ Hij wil meteen haar feedback horen. Het toont aan hoe dicht ze bij elkaar staan.’ Candice Nedelec schreef samen met collega Caroline Derrien een boek over Brigitte en Emmanuel Macron, ‘Les Macron’.

HUMO Over haar privéleven is Brigitte Macron doorgaans heel discreet, maar u hebt haar voor uw boek urenlang kunnen spreken. Wat heeft ze u verteld over haar eerste ontmoetingen met de jonge Emmanuel?

Candice Nedelec «Brigitte gaf Frans en Latijn in het jezuïetenlyceum La Providence in Amiens. Ze was een zeer geliefde lerares, die de literatuurmicrobe aan al haar leerlingen probeerde over te dragen. Ze is iemand met een zeer rijke culturele bagage. Elke vrijdag na schooltijd organiseerde ze toneellessen. Op z’n 15de schreef Macron zich ervoor in. Brigitte was toen 39. In tegenstelling tot wat velen denken, heeft Macron dus nooit echt bij haar in de klas gezeten. Ze heeft hem nooit punten moeten geven of zo. Brigitte had andere leerkrachten al over Emmanuel horen spreken, en ook haar dochter Laurence, die in hetzelfde jaar zat als hij. Laurence was op een dag opgewonden thuisgekomen: ‘Mama, er zit een gek in mijn klas. Hij weet alles over alles.’

»Een jaar later stelde Macron haar voor om het toneelstuk ‘l’Art de la comédie’ van de Italiaanse dramaturg Eduardo De Filippo op te voeren. Daarvoor moesten een heleboel nieuwe rollen geschreven worden, om alle leerlingen aan bod te laten komen. Elke vrijdag zetten Emmanuel en Brigitte zich met hun tweetjes aan het schrijven. Brigitte vertelde me dat er in die periode iets begon te bloeien. ‘Ik voelde dat ik begon te glijden, en hij ook,’ zei ze. Ze was niet alleen omvergeblazen door zijn intelligentie, want ze zag wel meer slimme leerlingen. Ze vond hem vooral anders dan alle anderen. Ze verzekerde me dat hun liefde toen nog platonisch was. ‘Ik heb het nooit beleefd als een overtreding,’ zegt ze in het boek. ‘Ik heb hem nooit als mijn leerling beschouwd.’ Emmanuel was heel matuur voor zijn leeftijd. Hij discussieerde niet alleen met haar, maar ook met de andere leerkrachten, van gelijke tot gelijke. Hij plaatste zich niet in een ondergeschikte rol met de volwassenen met wie hij omging. Zij waren zich nooit echt bewust van hun leeftijdsverschil. Emmanuel verkeerde graag in het gezelschap van oudere en meer ervaren mensen. Zo bracht hij zijn eigen leven in een stroomversnelling.»

HUMO Toch lag hun relatie heel moeilijk.

NEDELEC «De ouders van Macron waren begrijpelijkerwijs ongerust. Ze stuurden hem een jaar eerder dan gepland naar Parijs, om er zijn middelbare school af te maken aan het prestigieuze Lycée Henri IV. Maar hij is vertrokken met een uitdrukkelijke belofte aan Brigitte: ‘Wat u ook doet: ik kom terug en ik zal met u trouwen.’

»Ook Brigitte zat gewrongen. Ze was getrouwd en had kinderen van dezelfde leeftijd als Emmanuel. Ze heeft haar keuze heel dikwijls ter discussie gesteld. Maar ze voelde dat hij de man van haar leven was en dat ze het risico moest nemen. Ondanks de geografische afstand is hun band sterk gebleven. Ze hingen bijna dagelijks uren met elkaar aan de telefoon. Later zijn de ouders van Emmanuel overstag gegaan. Zijn moeder had hem er wel nog op gewezen dat hij nooit kinderen zou krijgen met Brigitte, maar zijn vader oordeelde dat hij volwassen was en zijn eigen keuzes kon maken. Uiteindelijk hebben ze zijn beslissing gerespecteerd. Zijn ouders zijn allebei dokters, intellectuelen, maar hij is in grote mate opgevoed door zijn grootmoeder. Zij heeft hem de liefde voor literatuur bijgebracht.»

HUMO Ook de ouders van Brigitte waren niet enthousiast. Uit wat voor familie komt zij?

NEDELEC «Ze is het nakomertje uit een gezin van zes. Haar broers en zussen waren oorlogskinderen, terwijl zij opgroeide op een moment dat de welvaart terugkeerde. In Amiens was de chocolaterie van de familie Trogneux, in de rue Delambre, al sinds de oprichting in 1872 een begrip. In het weekend ging het gezin naar de familiewoonst in het mondaine Le Touquet, waar Brigitte en Emmanuel nu nog geregeld uitblazen.

»Haar familie was blij dat Emmanuel naar Parijs vertrok. Over hun verhouding zou immers schandaal gesproken worden. Haar oudere broers en zussen hebben nog geprobeerd om haar op andere gedachten te brengen, maar dat heeft niets uitgehaald. Ze konden namelijk niet zonder elkaar. Studievrienden in Parijs zeiden ons dat Emmanuel in het weekend bijna altijd terugging naar Amiens om met haar te gaan wandelen op het platteland. Brigitte houdt van de tragische film ‘Mourir d’aimer’ uit 1971, waarin de passie van een lerares voor een leerling eindigt in haar veroordeling en uiteindelijk in haar zelfmoord. Voor de Macrons is het gelukkig beter afgelopen.»

Opa van zeven

HUMO Hoe was de band tussen Emmanuel Macron en de kinderen van Brigitte?

NEDELEC «Met haar vorige man, André-Louis Auzière, met wie ze op haar 20ste trouwde, heeft Brigitte een zoon en twee dochters: Sébastien, Laurence en Tiphaine. Zij hebben een heel goede relatie met Emmanuel. Tiphaine, de jongste dochter, zegt in ons boek dat het koppel de zaken heel intelligent en zacht heeft aangepakt. Voor haar staan Brigitte en Emmanuel Macron aan het hoofd van hun gezin. ‘Hij heeft zijn plaats in het gezin heel natuurlijk ingenomen, zonder de zaken te forceren,’ zei ze. Wanneer ze te laat uitging, zei hij haar zelfs: ‘Wees cool, je moeder maakt zich zorgen.’ De relatie was van in het begin duidelijk.

»De drie kinderen van Brigitte zijn ook actief in zijn beweging En Marche! Tiphaine, een advocate, is plaatsvervangend kandidate voor de parlementsverkiezingen in juni. Sébastien, die ingenieur is, houdt zich bezig met de sociale media van En Marche! En Laurence, cardiologe in Parijs, is ook vaak op meetings aanwezig. Ondertussen is Emmanuel Macron grootvader van zeven kleinkinderen, en hij gedraagt zich ook zo. Hij sloeg verschillende interviews tijdens het weekend af omdat hij ‘de kinderen had’.»

HUMO Heeft Emmanuel Macron ooit aan eigen kinderen gedacht?

NEDELEC «Brigitte heeft ons verteld dat ze het daar op een bepaald moment wel over hebben gehad. Maar ze hebben uiteindelijk samen beslist om er geen meer te krijgen. Volgens Tiphaine is zijn levensritme trouwens moeilijk verenigbaar met een gezin.»

HUMO Pas in 2007, bijna vijftien jaar na hun eerste ontmoeting, stapten ze in het huwelijksbootje. Waarom?

NEDELEC «Pas toen haar ouders in 2006 allebei overleden waren, is Brigitte officieel gescheiden van haar vorige echtgenoot. Voor haar hoefde een nieuw huwelijk niet per se, maar Emmanuel wilde absoluut trouwen. Hij was pas afgestudeerd aan de Ecole Nationale d’Administration (ENA) en wilde hun relatie bezegelen, ook om de critici het zwijgen op te leggen. De vele afkeurende blikken hebben altijd op hen gewogen. Hij wou hun band officialiseren en zo de gevestigde orde een neus zetten. Daarom heeft hij zijn kiescampagne ook hand in hand met Brigitte gevoerd, en staan ze nu hand in hand op de hoogste trede van de republiek. Misschien is het een vorm van revanche, of in elk geval van erkenning.»

HUMO Tijdens de campagne doken roddels op over een vermeende homoseksuele relatie van Emmanuel Macron. Hoe is het koppel daarmee omgegaan?

NEDELEC «Toen Macron eind vorig jaar aankondigde een gooi te doen naar het presidentschap, werden er geruchten verspreid dat hij een relatie zou hebben met Mathieu Gallet, de baas van de Franse publieke radio. Emmanuel Macron wilde het laten overwaaien, maar Brigitte heeft er erg van afgezien. Het ergerde haar. Uiteindelijk hebben ze beslist die roddel zelf publiek te maken om er efficiënter mee te kunnen afrekenen. Eerst tijdens hun talrijke diners met kennissen, vrienden en bekende Parijzenaars, die ze vaak hielden in Bercy, Macrons ministerie van Economie. En vervolgens heeft hij het ook, en met humor, publiekelijk weerlegd tijdens een toespraak in februari in het theater Bobino in Parijs.»

HUMO Jullie schrijven in het boek dat de Macrons altijd brandend ambitieus zijn geweest.

NEDELEC «Macron had altijd grote doelen voor ogen. Aanvankelijk droomde hij ervan schrijver te worden. Toen hij nog op het Lycée Henri IV zat, heeft hij een epische roman geschreven die zich afspeelt in het Azteekse tijdperk in Latijns-Amerika. We spraken met een vriend van hem die het manuscript had gelezen. Er stonden verschrikkelijk bloedige passages in, met gedetailleerde scènes van menselijke offers. Hij was ook verbaasd over zijn extreme taalbeheersing. Maar Macrons droom werd gefnuikt toen hij niet werd toegelaten tot de Ecole Normale Supérieure, de Franse kweekvijver voor literair talent. Hij is vervolgens naar de ENA getrokken, die studenten voorbereidt op een carrière in het Franse staatsapparaat.

»Het koppel heeft altijd hoog gemikt. Toen hij van de politiek had geproefd als raadgever van François Hollande, is Macrons politieke ambitie beginnen te rijpen. Hij was ervan overtuigd dat hij het beter zou doen. Het feit dat hij als minister zijn eigen arbeidswet slechts heel moeizaam en met vele aanpassingen door het parlement kon loodsen, heeft hem ervan overtuigd dat er grote nood was aan vernieuwing.

»Het is heel snel gegaan. Drie jaar geleden wist niemand wie Emmanuel Macron was. Ze hebben zich bediend van netwerken van artiesten en andere beroemdheden om bekendheid te verwerven. Toen hij minister was, organiseerde het koppel op zijn ministerie diners om belangrijke mensen te leren kennen, soms twee per avond. Hij ontmoette er theatermakers, acteurs en schrijvers zoals Michel Houellebecq.»

HUMO Hoe belangrijk is haar rol in het succes van Macron?

NEDELEC «Brigitte heeft in juni 2015 ontslag genomen als lerares om zich volledig te kunnen concentreren op zijn politieke project. Sinds de eerste minuut na de oprichting van zijn beweging En Marche! een jaar geleden staat ze aan zijn zij.

»Ze zegt het zelf: ‘Ik ben de nummer één van de fanclub.’ Ze wil het beste voor hem. Ze bespreken zo goed als alles, en discussiëren honderduit. Ze zijn het zeker niet over alles eens. Als het gaat over de scheiding van kerk en staat, is zij strikter dan hij. Zij vindt dat het dragen van een hoofddoek op de universiteit een aantasting van het secularisme is, hij staat er coulanter tegenover. Maar hun vrienden vertellen dat hij haar nooit censureert.

»Brigitte is steeds waakzaam en kritisch. Ze deinst er niet voor terug hem de les te spellen als het moet. Ze geeft hem ook tips over hoe hij op het spreekgestoelte moet staan en de massa moet begeesteren.

»Voor zijn eerste belangrijke speech als kandidaat-president heeft hij elk woord, elke passage en elke intonatie met Brigitte gerepeteerd. Dat doet ze bij elke belangrijke toespraak. Enkele uren later had hij een afspraak met journalisten van de lokale pers. Toen het gesprek te lang aansleepte, tikte Brigitte ostentatief op haar horloge en konden de reporters beschikken.

»Ook op zijn campagneboek, ‘Révolution’, had ze kritiek. Ze vond het slecht leesbaar, te gelardeerd met moeilijke woorden. ‘Als ik het niet begrijp, begrijpt niemand het,’ zei ze. In volle campagneperiode is het vaak zo dat zich rond een politicus een bubbel van mensen vormt die het vaak over alles met de kandidaat eens zijn, bijna zoals een hofhouding. Maar daar doet Brigitte niet aan mee: zij zegt hem wat ze werkelijk denkt. Zij helpt hem ook de benen op de grond te houden. En ze kiest zijn garderobe, met een voorkeur voor hemelsblauwe kostuumhemden met een marineblauwe das. Macron luistert naar haar, dat is zeker. Maar in het boek zegt ze ook: eigenlijk beïnvloedt niemand Emmanuel.»

HUMO Heeft ze inhoudelijk invloed op de president?

NEDELEC «Die is beperkter. Ze geeft hem raad over de onderwerpen die ze beheerst: voornamelijk alles wat te maken heeft met onderwijs. Ze heeft zeer specifieke ideeën over hoe het starre Franse onderwijslandschap hervormd moet worden. Zo wil ze opnieuw meer uren besteden aan Frans en wiskunde, en wil ze leerkrachten van hooggeplaatste colleges enkele uren per week inzetten in moeilijker scholen.

»Brigitte is in vele opzichten Macrons kompas. Opvallend was een uitspraak van hem in november 2015 aan zijn medewerkers op het ministerie van Economie, waar Brigitte ook al vaak vertoefde. ‘Ze is hier omdat ze bijdraagt aan een andere sfeer, en dat is belangrijk. Ze krijgt geen loon van de belastingbetaler, maar haar mening doet ertoe. Je kunt niet goed werken als je niet gelukkig bent.’ Zonder officiële functie is ze toch zeer snel deel gaan uitmaken van zijn kabinet, waar ze vergaderingen leidde over de agenda van haar echtgenoot en etentjes organiseerde.

»Wat ook opvalt: ze heeft veel humor. Het is een zeer grappige vrouw. Zo zou ze aan één van haar Parijse kennissen gezegd hebben: ‘Hij moet ervoor gaan in 2017, want in 2022 zal mijn gezicht een probleem vormen voor hem (lacht).»

Op zijn Amerikaans

HUMO Tijdens de campagne zou Brigitte Macron zich ook al voorbereid hebben op haar rol als première dame?

NEDELEC «Ze heeft inderdaad informatie ingewonnen, onder meer over de goede doelen waarvoor ze zich kan engageren. Ze is erg begaan met gehandicaptenbeleid en autisme. Ze vertelde ons dat ze, toen ze begon met lesgeven, veel minder kinderen met autisme in haar klas had dan in haar laatste jaren. Hun lijden en dat van hun ouders raakt haar.

»Brigitte zal als première dame veel meer invloed hebben dan bijvoorbeeld Carla Bruni ten tijde van Sarkozy. Ze zal veel zaken met haar man bespreken, maar louter privé. Publiekelijk zal ze alleen in enkele grote dossiers tussenbeide komen, vermoed ik. Net zoals Michelle Obama, die campagne voerde tegen obesitas.»

HUMO Verwacht u dat zij een officiële functie zal krijgen? Daar wordt volop over gespeculeerd.

NEDELEC «Het was één van de campagnebeloftes van Macron: het creëren van een officieel statuut van première dame, geschoeid op het Amerikaanse model. Maar hij heeft er altijd aan toegevoegd dat het niet om een betaalde functie zal gaan. Brigitte is zich ervan bewust dat de Fransen een man hebben gekozen, en geen koppel. De bevoegde minister zal de nodige onderwijshervormingen doorvoeren, niet zij.»

HUMO Het koppel Macron lijkt zich erg bewust te zijn van hun imago. Wat is er echt, en wat niet?

NEDELEC «Sinds haar beruchte interview in Paris Match vorig jaar – ze zei er onder andere in dat het niet makkelijk is om met een politicus getrouwd te zijn: ‘Je moet recht blijven staan en zwijgen’ – is ze voorzichtiger geworden. Brigitte Macron is iemand die geen blad voor de mond neemt, maar ze is zich erg bewust van de gevaren. Ze weet dat ieder woord onder een vergrootglas wordt gelegd, en dus is ze minder gaan zeggen. Voor de populaire bladen laten ze wel nog vaak foto’s maken. Vorige zomer stonden er in Paris Match beelden van het koppel op een terras in Biarritz, ogenschijnlijk stiekem genomen. Je zag hoe Emmanuel Macron op zijn laptop bezig was en de laatste hand legde aan zijn campagneboek, gekleed in een casual polo, terwijl Brigitte, netjes geschminkt, zijn schouders omarmde. Maar wellicht was het allemaal in scène gezet.

»Ze doen er alles aan om nieuwe pr-tegenslagen te vermijden. Brigitte heeft tijdens de campagne goed begrepen dat de Fransen heel boos zijn en in de eerste plaats resultaten verwachten. Ze hebben ook vanaf de eerste rij kunnen zien hoe François Hollandes privéleven breed werd uitgesmeerd in de pers. Macron wil niet in dezelfde val trappen.

»Hij wil ook breken met het beeld van een ‘normale president’, dat Hollande zo graag wilde uitdragen. Hij wil het presidentschap weer de allure en plechtigheid van weleer geven. Daarvoor is ook onberispelijkheid nodig. De entourage van Macron kon niet vlug genoeg communiceren dat zijn kostuums minder dan 500 euro kosten. Brigitte draagt wel peperdure designkleren, zoals op de avond van zijn verkiezing, toen ze Louis Vuitton droeg. Maar ze zegt dat ze die gratis mag lenen. ‘Verschillende modehuizen stellen me elke week kleren voor,’ vertelde ze me. ‘Voor gala-avonden vind ik het leuk om te tonen hoe mooi de Franse couture is.’»