Hoe werd TikTok onderdeel van een geopolitiek conflict?

India verbood TikTok vorige maand, president Trump dreigt er nu ook mee. Hoe een app voor geinige filmpjes in geopolitiek getouwtrek verzeild raakte. De TikTok-rel in zeven vragen en antwoorden.

1. Wat is TikTok ook alweer precies?

TikTok is een sociaal medium voor het uitwisselen van geinige korte filmpjes, in de VS en Europa vooral populair bij tieners en twintigers. De app is het afgelopen jaar hard gegroeid, en is inmiddels ruim 2 miljard keer gedownload. De eigenaar is een Chinees bedrijf, ByteDance, en daar worden veel regeringen zenuwachtig van.

2. Welke landen treden op tegen TikTok?

Nadat India in juni een schermutseling had aan de Chinese grens, waarbij ook doden vielen, verbood het land een hoop Chinese apps. India, de grootste afzetmarkt voor TikTok met zo’n 200 miljoen downloads, haalde de app eind juni uit de lucht.

Het Amerikaanse leger had TikTok al verboden, zaterdag zei president Trump dat hij de app helemaal uit de lucht wil halen. In Japan en Australië hangen er ook verboden in de lucht, in de EU lopen verschillende onderzoeken naar hoe TikTok met gebruikersdata omgaat.

3. Oogst TikTok zoveel data van gebruikers?

Ja. TikTok heeft bovendien een paar versleutelingen ingebouwd die het lastig maken om te achterhalen wat er precies doorgegeven wordt.

Maar niet per se meer data dan andere sociale media, concluderen de meeste experts. Neem Facebook: dat blijft zijn gebruikers zelfs volgen als ze alweer elders op het internet zijn, dat lijkt TikTok niet te doen.

Europa heeft sinds een paar jaar uitgebreide wetgeving over het opslaan van gebruikersdata, de AVG. De Europese onderzoeken zullen TikTok langs die meetlat leggen. Maar in de VS, dat zulke wetgeving helemaal niet kent, hebben techbedrijven normaal gesproken vrij spel.

4. Waar zijn de Amerikanen dan bang voor?

China kan Chinese bedrijven verplichten om gebruikersdata over te dragen aan de overheid. Bovendien is de VS bang voor censuur op politiek gevoelige onderwerpen.

TikTok is een charme-offensief begonnen om zulke angsten weg te nemen. Het huurde een Amerikaanse CEO in, en trok zich zelfs ostentatief uit Hongkong terug, nadat China daar een nieuwe veiligheidswet doordrukte. De opmerkelijkste concessie: TikTok bood vorige week aan om zijn algoritmen open te stellen voor inspectie. Dat is het tech-equivalent van Coca-Cola dat zijn geheime recept prijsgeeft.

5. Zal dat charme-offensief werken bij Trump?

Waarschijnlijk niet. Achter alle bezwaren zit ook nog een harde economische en geopolitieke realiteit. Data is macht: daar bouwen alle echt grote techbedrijven tegenwoordig hun imperium op. Tot nu toe zijn al die bedrijven Amerikaans. Als TikTok dat ook was geweest, was er minder aan de hand geweest.

Vergelijk het met de Amerikaanse lobby tegen telecombedrijf Huawei: die wordt in het openbaar gevoerd met argumenten over privacyspionage, maar wordt daarnaast ook gebruikt om overwicht te verkrijgen in de grote handelsruzie tussen China en VS, die zich nu al jaren voortsleept.

6. Kan Amerika de app zomaar uit de lucht halen?

Niet zo makkelijk als India dat heeft gedaan, namelijk door de communicatie tussen de gebruikers en de TikTok-servers gewoon ‘uit te zetten’. Dat ligt juridisch gezien een stuk lastiger in de VS. Maar de meeste juristen zijn het erover eens, dat Trump uiteindelijk wel manieren heeft om zijn zin door te kunnen zetten.

De vraag is of hij dat ook écht wil. Dan heeft hij bij de aankomende verkiezingen iets uit te leggen aan tientallen miljoenen teleurgestelde TikTokkers.

7. Hoe kan dit dan eindigen?

Misschien wil Trump vooral druk zetten op TikTok om akkoord te gaan met een overname. Microsoft maakte zondag bekend dat het officieel in de running is voor een overname van de Amerikaanse afdeling van TikTok. Microsoft, ooit koning van de computerbedrijven, is de afgelopen jaren wat overvleugeld door datagestuurde bedrijven als Facebook en Google. Na de overname van LinkedIn zou het met TikTok ook een echte datagigant kunnen worden.

Bij het Chinese techbedrijf ByteDance ligt zo’n overname naar verluidt gevoelig. Maar het zou weleens de makkelijkste manier kunnen zijn om, met behoud van TikTok in de rest van de wereld, van een hoofdpijndossier af te komen.

(Trouw)