Hoe zou het nog zijn met het ‘keldergezin’ uit Ruinerwold?

Het bizarre, geheime leven van een familie in een Ruinerwoldse boerderij was bijna een jaar geleden wereldnieuws. Vandaag buigt de rechter zich in een tussentijdse zitting opnieuw over de uitzonderlijke zaak. Wat is tot nu toe bekend? De antwoorden op zes vragen.

Hoe zat het ook alweer?
De politie ontdekte op 15 oktober vorig jaar een vader – Gerrit Jan van D. – met zijn vijf kinderen in een verborgen, afgesloten ruimte op een boerderij in Ruinerwold. De familie kon worden gevonden omdat Jan Zon, één van de andere kinderen die er woonde, hulp had gezocht bij café De Kastelein in het dorp. In de buurt wist negen jaar lang niemand dat de familie daar verbleef. Omwonenden hadden de familieleden nog nooit gezien. Ze kenden alleen een klusjesman die er geregeld kwam om het huis op te knappen.

Wat speelde zich in die negen jaar af op de boerderij?
Buren hadden geen idee wat zich op de boerderij afspeelde, maar voor zijn tientallen online vrienden was Gerrit Jan van D. een open boek. Bijna dagelijks plaatste hij filmpjes en foto’s online. Daarop is te zien dat hij op deze plek werkte aan zijn eigen Utopia, waarin hij zoveel mogelijk zelfvoorzienend was. Hier wilde hij uiteindelijk mensen uitnodigen die iets wilden leren over ‘God, spiritualiteit en alles wat de natuur hun kon leren’.

Dat er ook zes kinderen woonden, kreeg al die tijd niemand te horen. Ook over zijn vermeende donkere kant repte Van D. met geen woord. Volgens het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) had hij een enorme aversie tegen alles wat zich buiten het gezin afspeelde, en leerde hij zijn kinderen al vroeg dat er slechte geesten in hun lichaam zouden komen als ze contact zouden zoeken met de buitenwereld. Wie niet naar zijn evangelie leefde, kon rekenen op lijfstraffen als hij meende dat iemand was bevangen door slechte geesten. Sommige kinderen trok Van D. volgens het OM aan hun haren of hij kneep hun keel dicht. Anderen moesten urenlang in een bad met koud water zitten. De oudste zoon heeft verklaard dat hij op 12-jarige leeftijd een zomer lang in hondenhok moest verblijven om te boeten.

Waarvan wordt Van D. precies verdacht?
Het Openbaar Ministerie beschuldigt de vader van het gezin van vrijheidsberoving en van het benadelen van de gezondheid van anderen, ofwel mishandeling. Twee van de drie oudste kinderen zou hij ook seksueel hebben misbruikt. Die slachtoffers waren het gezin al ontvlucht voordat Van D. in 2010 zijn intrek nam in de boerderij. Hij zag vrouwelijke geesten in hun lichaam, nadat de moeder van het gezin was overleden.

Wat is de rol van de klusjesman in deze zaak?
De klusjesman, Oostenrijker Josef B., is al meer dan dertig jaar bevriend met Van D. en kent de familie als geen ander. Het OM ziet hem als een discipel van Van D. en vervolgt hem daarom ook voor vrijheidsberoving en mishandeling, maar niet voor het seksuele misbruik. B. huurde en verbouwde de hoeve en was volgens het OM zo de schakel met de buitenwereld. B. zegt de jongste vijf kinderen echter nooit gezien te hebben gezien op de boerderij en stelt dat hij alleen contact had met de vader. Toen Van D. een hersenbloeding kreeg, had B. contact met de later gevluchte Jan Zon, die hem instructies gaf voor de verbouwing.

B. heeft in eerdere zittingen dit proces meermaals een heksenjacht en een inquisitie genoemd. Hij zegt zich onbegrepen te voelen en zich af te vragen wat er strafbaar is aan geloven in God. Volgens hem was de afzondering tijdelijk en had die een geestelijke reden, maar waren ze niet bang voor de ondergang. Er was een plan om terug te keren in de maatschappij. Onduidelijk is nog altijd wat dat plan was.

Hoe is het nu met de kinderen?
De vijf kinderen die in de boerderij werden gevonden, zijn ondergebracht op een geheime plek. Ze hebben een nieuwe identiteit gekregen en krijgen hulp. Vader Van D. had hen na hun geboorte nooit aangegeven bij de gemeente, omdat hij hen wilde afschermen van de buitenwereld. De jongste kinderen nemen hun vader niets kwalijk en zijn het niet eens zijn met de beschuldigingen. Volgens hen was het nooit de bedoeling om afgescheiden te leven, maar is dat nu eenmaal zo gelopen. Hun levensdoel is ook niet veranderd, alleen hun omgeving. ‘Wij hebben van onze vader geleerd om je geluk te zoeken in je relatie met God, en je onderwijs in eigen hand te nemen. En daar geloven wij nog steeds in,’ brachten ze eerder in een verklaring naar buiten.

Hun visie staat haaks op die van de vier gevluchte kinderen, die zich wel herkennen in de tenlastelegging en die ‘vertrouwen op een goed rechtsverloop’.

Waarom duurt de rechtszaak zo lang?
De afgelopen maanden hebben gedragswetenschappers Van D. en Oostenrijker B. onderzocht. Het is wachten op hun conclusies. Eén van de vragen waarop ze antwoord moeten geven is of Van D. verhoord kan worden. Door een hersenbloeding in 2016 kan hij niet meer praten. Hij kan dus niet zelf vertellen waarom hij wilde verdwijnen. Gezocht wordt naar manieren om hem toch te kunnen ondervragen. Van D. heeft aan zijn advocaat laten weten dat hij de beschuldigingen ontkent. Hij verbleef vanwege zijn hersenbloeding maandenlang op de verpleegafdeling van de gevangenis in Scheveningen, maar is inmiddels overgebracht naar een normale gevangenis.

(AD)

Bedenkingen? Laat het ons weten: