Hoe zwerfhondje Frenkie werd gered van de vuilnisbelt

De vraag naar hondjes nam in de coronacrisis explosief toe. Logisch, zegt Anne-Gine Goemans: ze zijn nooit te beroerd om een rustgevend rondje met je te lopen en altijd in opperbest humeur. Zij kan het weten: ze adopteerde zwerfhondje Frenkie. Maar waar moet je op letten als je een (zwerf)hond in huis haalt?

Hello Frenkie! Oh my god, you’re so big! Frenkie, come here boy! Met mijn laptop ren ik achter Frenkie aan, maar hij heeft geen zin in om te skypen met de vrouw die zijn leven redde en hem digitaal liefdevol toespreekt. Zonder Alexandra Nicou uit Cyprus was Frenkie allang dood geweest. Zonder Nicou waren al heel veel Cyprische zwerfhonden aan hun einde gekomen. Ik leg brokjes op het toetsenbord zodat ze hem beter kan bekijken. In beeld verschijnt de kop van een pitbull, een van de vele honden die rond dribbelt in de woonkamer van Nicou. Frenkie en de pitbull kijken elkaar een paar seconden verveeld aan en gaan elk hun eigen weg.

Nicou kan niet geloven dat Frenkie so big is geworden. Ik eerlijk gezegd ook niet. We gingen voor een klein, handzaam exemplaar, maar vuilnisbakkies zijn net als verrassingseieren: je weet nooit wat er tevoorschijn komt. Toen Frenkie – hooguit zes weken oud – moederziel alleen op een vuilstort van de hoofdstad Nicosia rondscharrelde, was hij een klein wit pluizenbolletje. Een kennis van Nicou reed langs en bracht hem naar haar woning. De 34-jarige Alexandra Nicou vangt samen met haar vriend zwerfhonden op voor een Griekse stichting zodat ze bij haar kunnen aansterken en vervolgens naar de nieuwe eigenaars gaan, veelal in het buitenland. Als vanzelfsprekend ontfermde ze zich over de pup die er gezond en weldoorvoed uitzag en noemde hem Vivaldi, naar haar favoriete Italiaanse componist.

Vivaldi, zo vermoedt Nicou, kwam uit een nestje bij iemand thuis die geen zin had in een hok vol puppy’s. ‘Zo gaat het helaas meestal’, zegt ze. ‘Ze houden de moeder en zetten het nest in een kartonnen doos langs de kant van de weg of bij een vuilstort.’ Aan castratie of sterilisatie doen ze niet op Cyprus, waardoor er naar schatting zo’n half miljoen honden en twee miljoen katten rondzwerven op een eiland met nog geen één miljoen inwoners. De meeste puppy’s worden binnen een paar dagen doodgereden of overlijden aan een ziekte. Onze Frenkie (voorheen Vivaldi), vindt Nicou, is een bofkont dat hij zo goed is terechtgekomen.

Er moest een hond komen. De kinderen wilden er dolgraag eentje en ook ik verlangde ernaar. Ik groeide op met dieren en in ons gezin was Osta, een boxer, het middelpunt. Ze werd nooit boos als we haar in een jurk hesen of doktertje speelden en zij de patiënt moest zijn. We zwachtelden haar poten in, deden een ooglapje voor en legden haar onder een deken. Osta was mijn broertjes beste maatje. Urenlang lag hij bij haar in de mand, zelfs toen ze oud was en permanent naar schimmel stonk. Ondanks het hondenverlangen hielden we de boot lang af. Eerst was er geen tijd, daarna viel het niet mee om een geschikt exemplaar te vinden. Ik keek op de sites van dierenasiels, maar was dan snel genezen. Honden te over, met name terriërs, bulldogs en pitbulls: bijna allemaal met een uitgebreide gebruiksaanwijzing. Niet omdat het rotbeesten zijn, maar veelal omdat ze zijn verpest door baasjes die niet konden omgaan met hun pittige karakter.

Over de Amerikaanse bulldog Denzel las ik: ‘Zoals het veel mannen en bulldogs betaamt: de liefde gaat door de maag. Met iets lekkers blijft van die terughoudendheid niets meer over. Hoewel Denzel makkelijk te overtuigen is van het goede in de mens plaatsen wij hem om bovenstaande redenen niet bij kinderen in huis’. Of de reusachtige Mastino Napoletano ‘die buitenshuis een schatje is maar binnenshuis een klein probleempje heeft’: ‘Mercedes heeft voedselnijd en moet altijd op een consequente manier gevoerd worden, het liefst in een aparte ruimte waar hij niet het gevoel heeft zijn eten te moeten verdedigen’.

Ik kreeg visioenen van kapotgereten gezinsleden die per ongeluk de voederbak hadden aangeraakt. Geen asielhond dus, maar van de prijzen waarvoor puppy’s werden aangeboden schrok ik. Een pomeriaan, een kleinere versie van de keeshond met lange uitstaande haren alsof hij met zijn pootjes in het stopcontact heeft gezeten, moest op puppyplaats.nl 2.700 euro opleveren. Voor de immens populaire Australische labradoodle werd zonder blikken of blozen tweeduizend euro gevraagd. Maar er kwamen vooral onnoemelijk veel advertenties voorbij van rashonden die voor veel minder werden aangeboden. Als je een dubieuze hondenfokker wilt herkennen, leerde ik van onder meer Rashondenwijzer.nl, moet je de prijs als indicator nemen. Aan het op de juiste wijze fokken van een hond hangt een prijskaartje. Wie een rasechte golden retrieverpup met stamboom wil, moet rekenen op ongeveer 1.000 euro. Kom je zo’n pup voor de helft van de prijs op Marktplaats tegen, dan heb je hoogstwaarschijnlijk met een commerciële broodfokker te maken, die flink bezuinigt op de zorg en de gezondheid van de dieren. Het enige doel van een broodfokker is zo veel mogelijk geld verdienen.

Ondanks de vele waarschuwingen gaat de aanschaf van dubieuze puppy’s onverminderd door. In Nederland worden ruim anderhalf miljoen honden als gezelschapsdier gehouden. Jaarlijks worden 150 duizend honden aangeschaft, waarvan 125 duizend afkomstig uit de broodfok en de illegale hondenhandel uit Oost-Europese landen. Daarnaast zijn er in ons land ruim honderddertig stichtingen actief die zwerfhonden uit voornamelijk het Oosten en Zuiden van Europa halen. Vorig jaar ging het om zo’n dertienduizend zwervertjes. In vergelijking met tien jaar geleden is dat een stijging van ongeveer dertien procent, blijkt uit cijfers van de Nederlandse belangenvereniging voor zwerfdieren, Stray AFP. ‘De vraag naar honden is veel groter dan het legale aanbod’, zegt Isabelle Sternheim van Stray AFP. ‘Tijdens de coronacrisis nam de vraag helemaal explosief toe. Helaas is er nu veel minder aanbod van zwerfhonden vanwege het vliegverbod. Dat betekent gouden tijden voor illegale handelaren die online een eindeloze stroom aan puppy’s blijven aanbieden.’

Tijdens mijn zoektocht plopten telkens dezelfde adressen van fokkers tevoorschijn, met een keur aan nestjes die allemaal ‘in huiselijke omgeving’ waren geboren. Eén kennel bood wel 26 rassen te koop aan. Mijn dochter smolt weg bij al die schattige puppyfoto’s en wilde direct naar Brabant rijden om er eentje op te halen. Maar ik werd steeds argwanender. Straks zaten we opgescheept met een zieke pup, zogenaamd opgegroeid in Hollandse huiselijke kring, maar ondertussen afkomstig uit een horror-fokfabriek in Roemenië of Polen. En hoe wist ik dat die aandoenlijke golden retriever van de erkende fokker geen erfelijke ziekten onder de leden had? Raszuiver fokken houdt in dat de hond voldoet aan de rasstandaard en een stamboom heeft, maar het gevaar op inteelt ligt op de loer. Bij sommige rassen wordt binnen beperkte kring gefokt, waardoor de honden allemaal familie zijn. Dat leidt weer tot inteeltachtige ziektes zoals uitpuilende ogen, platte snuiten die amper zuurstof op kunnen snuiven, allergieën of blindheid. Veel rashonden zijn zo doorgefokt dat ze constant lijden. Sinds een jaar is het in Nederland zelfs verboden om honden met een korte snuit te fokken, zoals de mopshond en de Engelse en Franse bulldog.

Ik ging op zoek naar een pup uit een nestje van iemand uit de buurt. Zo kwamen wij vroeger ook aan onze eerste hond, maar die nestjes zijn tegenwoordig nauwelijks nog te vinden. Er komt geen hond, zei ik tegen de kinderen. Geen haar op m’n hoofd die eraan denkt om vijftienhonderd euro neer te leggen voor een huisgenoot met een te kleine inteelt-schedel waardoor het arme dier continu hoofdpijn heeft. Neem een zwerfhond, adviseerde een kennis. Zij had sinds kort een langharige Griek en volgens haar was hij de liefste hond op aarde. De kennis verwees me op Facebook door naar Cyprus Dogs Holland, het aanspreekpunt voor verschillende zwerfhondenstichtingen op Grieks-Cyprus. En daar was Vivaldi, op zoek naar een thuis. Wat mooi. We konden een hondje redden van een wisse dood voor 325 euro en spekten niet de kas van een foute fokker. Het bedrag was bedoeld voor de onkosten zoals het vliegticket, hondenpaspoort, de microchip, inentingen en gezondheidscheck. We zagen filmpjes van Vivaldi bij Nicou, spelend met een tennisballen, katten, soortgenoten en waren op slag verliefd. Alles aan hem vonden we prachtig, behalve zijn naam. Vi-val-di! We zouden uitgelachen worden in het bos. Wij willen hem, lieten we aan de intermediair weten, Hanneke Tesselaar van Cyprus Dogs Holland.

We ontvingen een vragenformulier om te bekijken of het een match made in heaven was tussen ons en Vivaldi. ‘Kunt u uitleggen waarom uw voorkeur uit gaat naar deze hond? Wat zijn uw verwachtingen van het dier? Welke karaktereigenschappen zijn voor u van belang?’ Sommige vragen gingen best ver: ‘Is er sprake van ziekte in uw gezin of anderszins waarmee rekening moet worden gehouden? Bent u zich ervan bewust dat u een verbond voor het leven aangaat met uw dier? Wat zijn de werktijden van uw partner?’’ Ook het telefonische intakegesprek met Tesselaar dat ruim twee uur duurde was intensief. Het zweet stond op mijn rug. Voortdurend was ik bang een verkeerd antwoord te gegeven over mijn ervaring met honden. Ik vertelde maar niet over hoe we vroeger doktertje speelden met boxer Osta. Na een spervuur aan vragen besloot Tesselaar dat wij en Vivaldi bij elkaar pasten. Wel moesten we nog een paar maanden wachten totdat hij alle inentingen had gekregen en veilig mee kon op het vliegtuig met de Flight to Happiness. Ook kregen we een adoptiecontract: wij zijn de adoptanten, maar de Griekse stichting blijft eigenaar van de hond. Het merendeel van de zwerfhondenstichtingen werkt op die manier.

Het voelde alsof we een kind adopteerden, zeg ik naderhand tegen Tesselaar. ‘Maar voor ons ís dat ook zo’, zegt Tesselaar. ‘Wij beschouwen de honden als kinderen. Inmiddels heb ik ruim duizend honden mogen plaatsen die stuk voor stuk een gelukkig nieuw thuis kregen.’ Ook José Westhoff van stichting Wereldhonden uit Huizen hanteert strenge adoptieprocedures. ‘We doen zoveel moeite om de buitenlandse honden hier te krijgen, dat we ook zeker willen zijn dat ze goed terechtkomen. Nog een keer veranderen van adres is voor dieren die al zo veel hebben meegemaakt traumatiserend. Ik vraag altijd door en controleer ook via Google Maps waar en hoe de nieuwe adoptanten wonen. Een hond die uit de bossen komt, zal nooit aarden in een drukke omgeving.’

In juni 2019 kwam de langverwachte email van Cyprus Dogs Holland. ‘Op 12 juli hopen wij de volgende lucky birds in Amsterdam te mogen verwelkomen: Yang, Yin, Boots, Bobby, Vivaldi, Raleigh, Arielle, Delhi, Zihi en Baruch. Zij vliegen met de A3 626 - ETA A’dam 15.45 hrs.’ Voor de zoveelste keer nam ik de stapel documenten met do’s en dont’s door. Meenemen naar Schiphol: het contract, mijn identiteitsbewijs, een anti-ontsnappingstuigje met dubbele banden op de rug, een halsband met naam en anti-vlooienclip, twee korte riemen, water, gekookte kip, een deken, een keukenrol en last but not least: ‘Neem uw aller- allerbeste humeur mee.’

Op advies van de stichting kocht ik: een bench, leverpasteitandpasta, de Furmaster (kam), tekentang, kussen, mand, schapenvetbonbons, een zak Royal Canin puppyvoeding, voederbakken, twee riemen, hondenpoepzakjes, een tuigje met dubbele banden, een penning en halsband. Ruim driehonderd euro was ik verder. Met weemoed dacht ik terug aan de tijd dat de enige benodigdheden voor onze hond een mand, halsband en pens waren. Poepen deed ze loslopend, in de bosjes.

Op 12 juli reden we naar Schiphol. In de auto vroegen we ons af of we Griekse commando’s moesten leren. Kathíste betekent ‘zit’, las mijn dochter (19) op haar mobiel voor. ‘Wat als de hond ons stom vindt?’, vroeg mijn 13-jarige zoon zich af. We waren al met al best nerveus. Bij de Hello Goodbye Bar in Aankomsthal 1 stonden drie vriendelijke vrijwilligers van Cyprus Dogs Holland ons op te wachten. De stemming was uitgelaten, zelfs toen we ruim twee uur moesten wachten vanwege vertraging. Maar daar kwamen ze dan toch echt. In kleine reiskennels, voortgeduwd door Grieks-Cypriotische begeleiders, hoorden we ze voordat we ze zagen. Op gepaste afstand wachtten we keurig tot de vrijwilligers de tien zwervertjes een voor een uit de hokjes haalden. Onverschrokken stapte Vivaldi uit zijn hokje. We deden hem zijn halsband met naamplaatje om. Vivaldi werd definitief Frenkie, door mijn zonen vernoemd naar voetballer Frenkie de Jong. Inmiddels was hij bijna vijf maanden oud en geen pluizenbolletje meer, maar godsamme, wat was hij aandoenlijk en lief. Ik keek naar de andere zwervertjes die in de armen van hun nieuwe hondenouders lagen. Frenkie was de knapste van allemaal, maar dat vond de moeder van Boots, die naast me zat met een bakje gekookte kip, ook van haar nieuwe baby.

We zijn bijna een jaar verder. Slapen in een camper, vuurwerk, zwemmen in de koude Noordzee, bootje varen: Frenkie vindt het allemaal prachtig. Inmiddels is hij uitgeroeid tot een ranke blonde puber die altijd goedgehumeurd is. Aan niets valt te merken dat hij van een vuilnisbelt is geplukt, behalve dan dat hij vreet alsof zijn leven ervan afhangt. Ik kan zelfs zeggen dat Frenkie ons gezin door de coronacrisis heeft geloosd. Nooit te beroerd om wéér een rondje door de polder te lopen. Niet eerder spraken we zoveel dorpsgenoten terwijl Frenkie hordes nieuwe, vooral buitenlandse, vrienden maakte. Lizzy uit Roemenië. Bongo de Rus. Een handvol Griekse maten. Tattie uit Italië. En de zusjes Bibi en Kiki uit Turkije op wie Frenkie allebei een oogje heeft. Allemaal vuilnisbakkies, bastaardjes die ooit een zwervend bestaan leidden.

Op de basistraining van Frenkie was de helft van de cursisten afkomstig uit het buitenland. De meeste honden zijn, zoals dat in dierenjargon heet, goed gesocialiseerd. Maar er zat ook een angstige Russische reu bij die zich achter de benen van zijn baasje verschool. De juf van Frenkie, Natasja Koning van de Kennemer-hondenschool, komt veel problemen met buitenlandse honden tegen. ‘Ze zijn vaker angstig en klampen zich vast aan de baas’, zegt de gedragstherapeut en kynologisch instructeur. ‘Bij een zwervertje weet je nooit welke trauma’s hij heeft opgelopen.’ Soms maakt ze emotionele taferelen mee. Een echtpaar dat dolblij is met de nieuwe hond, een schat van een beest. Maar opeens valt hij uit het niets de visite aan. Als mensen haar advies vragen over de aanschaf van een zwervertje of asielhond, zegt Koning altijd: ‘Begin er alleen aan als je de nodige ervaring hebt. Je moet in staat zijn een dier te kunnen lezen. En ga na verloop van tijd op cursus met je hond.’

Dierenarts Karin Rosenveldt zou dolgraag willen dat mensen vaker vooréf bij haar advies inwinnen. ‘Na één avondje googlen op Marktplaats schaffen ze een pup aan, meestal bij een gewiekste broodfokker. Het komt regelmatig voor dat ze dan al snel bij ons aankloppen met een ziek dier. Ze hebben zich laten verleiden door een schattige foto of een bezoekje, maar kritische vragen over de herkomst zijn niet gesteld.’ Is een zwerfhond dan de oplossing?, wil ik van Rosenveldt weten. Bij haar praktijk Laakkwartier in Den Haag heeft ze regelmatig buitenlandse patiënten. ‘Aan een zwerfhond kunnen ook nadelen kleven. Problematisch gedrag, of ze dragen mediterrane ziekten bij zich zoals tekenziekten of hartworm, overgebracht door een bloedzuigende muskiet. Vraag altijd aan de desbetreffende stichting of de hond vlak voor vertrek op ziekten is getest.’

De zwerfhond is niet zaligmakend, maar dat zijn (erkende) rashonden ook niet. Gebruik het gezonde verstand, is het devies en doe nooit een impulsaankoop. Daarbij moet je ook een beetje geluk hebben, genetisch materiaal speelt ook een rol. Wij prijzen ons gelukkig met de genen van Frenkie. Niemand is onmisbaar, zeggen ze, maar die vlieger gaat thuis niet op. Frenkie, onze Cypriotische zwerver, is onmisbaar.

(VK)