Hoera vakantie? Humo's rustgevende survivalgids (2): diarree, echtscheidingen, giftige vissen en hartproblemen

Alreeds welgemoed en blijgezind aan de zomervakantie begonnen? Of aan het aftellen naar die tien dagen in een Zuid-Franse gîte met zwembad of een met festivals, barbecues en ontspannen weekendjes aan zee gevulde zomer? Weet dan dat overal gevaren schuilen die uw droomvakantie op slag in een hele of halve nachtmerrie kunnen veranderen, zowel in de jungle van Laos en op de smalle bergpaadjes in Shaanxi als bij ons aan de kust en zelfs op uw fraaie zomerterras. Humo’s kleine survivalgids voor de zomer: deel twee.

'Het is niet omdat het water van de Middellandse Zee blauw is, dat het properder is dan bij ons'

Met de ligfiets door Vietnam, backpacken in Botswana en al liftend door Honduras: moet allemaal kunnen, en de wereld is ongetwijfeld een wat groot uitgevallen dorp geworden, maar die exotische en vooral cool op Instagram ogende bestemmingen zijn het terrein van parasieten, wormen en virussen die uw reis minder aangenaam kunnen maken. Om te beginnen is de kans groot dat u de eerste dagen van uw vakantie op niet zo avontuurlijke wijze op de pot doorbrengt.

Ula Maniewski-Kelner (infectioloog aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde) «Een derde van de reizigers wordt getroffen door reizigersdiarree. Dat is vervelend, maar meestal niet ernstig. De voedingshygiëne is in veel landen niet zoals bij ons en in een tropisch klimaat raakt voedsel sneller besmet met bacteriën. Bijna altijd gaat die diarree vanzelf over, het is maar zelden nodig om antibiotica te nemen. Je moet vooral goed blijven drinken zodat je niet uitdroogt, en misschien je reisplannen wat aanpassen, zodat je in de buurt van de pot kunt blijven.

»Om het te voorkomen, moet je gewoon je gezond verstand gebruiken. Geen kraantjeswater drinken, geen rauwe of met water gewassen dingen eten... Eigenlijk komt het neer op één regel: ‘Cook it, boil it, peel it, or forget it.’ Maar zelfs dan is de kans groot dat je vroeg of laat toch diarree krijgt.»

HUMO Zijn er landen of regio’s waar het risico groter is dan elders? India heeft bijvoorbeeld nogal een reputatie op dat vlak.

Maniewski-Kelner «Ik ken inderdaad weinig mensen die in India zijn geweest en géén diarree hadden. Maar eigenlijk moet je er in alle niet-westerse landen rekening mee houden.»

HUMO Welke vervelende ziekten kunnen toeristen nog zoal oplopen?

Maniewski-Kelner «Het risico op malaria is nog altijd hoog. Je kunt het oplopen in alle tropische landen, al is het risico niet overal even groot. Sub-Saharisch Afrika is het gevaarlijkst. In de meeste streken in Azië, Centraal- en Zuid-Amerika is het risico veel lager.

»Malaria is nog altijd een potentieel dodelijke ziekte. Verraderlijk is dat de eerste symptomen die van elke andere infectieziekte zijn. Je kunt het verschil niet zien tussen een banaal griepje of beginnende malaria.»

HUMO Hoe kun je je ertegen beschermen?

Maniewski-Kelner «Malaria wordt door een mug overgebracht, dus antimugmaatregelen zijn essentieel. Draag bedekkende kleding en gebruik een muggenverdrijver. En slaap in een muggenvrije omgeving of onder een geïmpregneerd muskietennet. Voor Sub-Saharisch Afrika schrijven we meestal preventief malariapillen voor.»

HUMO Die pillen kunnen serieuze bijwerkingen hebben. Stromae moest daardoor enkele jaren geleden zelfs een tournee door Afrika afzeggen en was daarna een hele tijd buiten strijd.

Maniewski-Kelner «Er is geen enkel geneesmiddel zonder bijwerkingen, en de ene zal er al wat zwaarder op reageren dan de andere. Ik weet niet wat er bij Stromae is misgegaan, maar doorgaans maken we de keuze voor malariapillen op maat van de reiziger en gaan we een aantal risicofactoren na. Als we een zeldzame keer nog Lariam gebruiken, wat vermoed ik bij Stromae het geval was, gaat er een uitgebreide screening aan vooraf en krijg je een noodnummer mee voor wanneer er problemen zouden optreden.»

HUMO Voor welke virussen is het nog oppassen geblazen?

Maniewski-Kelner «In Zuid-Amerika en Sub-Saharisch Afrika komt nog gele koorts voor. Ook een ziekte die wordt verspreid door muggen. De symptomen zijn koorts en spierpijn, maar bij de ernstige vorm kun je bloedingen krijgen. Er bestaat geen behandeling voor, maar er is wel een goed vaccin.

»Dengue of knokkelkoorts kun je dan weer oplopen in Zuid- en Centraal-Amerika en Azië, en in mindere mate in Afrika. Die ziekte wordt óók overgebracht door een mug, en geeft griepachtige symptomen en huiduitslag. Als je naar de tropen gaat, bescherm je je best dag en nacht tegen muggen. Anders is de kans groot dat je met iets lelijks naar huis komt.»

HUMO Dengue schijnt door de klimaatopwarming ook naar onze streek op te rukken. In Zuid-Frankrijk zijn al enkele gevallen van dengue gesignaleerd.

Maniewski-Kelner «Er zijn al heel lang af en toe gevallen van dengue in Zuid-Europa. De neefjes van de mug die de ziekte overbrengt, gedijen daar goed.»

HUMO Wie in de tropen wat verfrissing zoekt, gaat beter ook niet zwemmen of pootjebaden in zoet water: dan riskeer je bilharzia.

Maniewski-Kelner «Dat is opnieuw vooral een probleem in Sub-Saharisch Afrika. Het meeste risico loop je in stilstaand water, maar ook in rivieren kun je prijs hebben. Bilharzia is een wormaandoening die koorts en huiduitslag kan veroorzaken. Die symptomen ontwikkel je enkele weken na de infectie, en daar kun je stevig ziek van zijn.

»Een andere ziekte die door een parasiet wordt veroorzaakt, is de ziekte van Chagas. Ze komt alleen in Zuid-Amerika voor en wordt overgedragen door wantsen die ’s nachts bloed komen zuigen. Het beest infecteert je via zijn uitwerpselen. Je wrijft die in je wondje, en zo raak je besmet. Dat kan een zwelling geven, vaak van het oog, maar op termijn kun je er ernstige hart- en darmklachten van krijgen. Het is vooral een probleem als je avontuurlijk wil reizen, en in primitieve hutjes gaat overnachten. Daar kunnen die beestjes zich goed verstoppen.»

pest en wormen

HUMO Komen er veel mensen met een seksueel overdraagbare aandoening uit vakantie terug?

Maniewski-Kelner «Als dat gebeurt, ligt dat natuurlijk aan hun eigen gedrag. Vanzelf krijg je die niet (lacht). Maar we weten dat toeristen, zeker als ze zonder partner reizen, al eens onverwachte seksuele contacten hebben. Een condoom gebruiken is de beste manier om je te beschermen tegen alle seksueel overdraagbare aandoeningen. Je komt toch liever niet terug met een hiv-besmetting.»

HUMO Enkele jaren geleden was er nogal wat te doen rond een epidemie van het zikavirus in Centraal- en Zuid-Amerika. Is die ondertussen uitgewoed?

Maniewski-Kelner «De piek van de epidemie lijkt voorbij te zijn, maar er zijn nog steeds gevallen. Aangezien het virus dramatische gevolgen kan hebben voor zwangere vrouwen raden we hen nog altijd af om naar landen te gaan waar zika voorkomt. De ziekte kan tijdens de zwangerschap worden overgedragen van de moeder op het ongeboren kind, en kan allerlei afwijkingen veroorzaken: een te kleine schedel is de bekendste. Zika is dus bepaald geen lachertje.»

HUMO In het buitenland is het blijkbaar ook oppassen voor hondsdolheid.

Maniewski-Kelner «Dat kun je krijgen als je gebeten wordt door een zoogdier dat met het virus besmet is. Meestal zijn dat honden, maar ook katten, vleermuizen of apen kunnen drager zijn. Het komt nog voor in alle niet-westerse landen. Als je in Azië tempelaapjes gaat bekijken, voeder die beestjes niet, want een beet heb je zo te pakken. Aai ook geen loslopende honden op straat.

»Hondsdolheid is een virale infectie die wordt overgedragen door het speeksel. Ze veroorzaakt hersenontsteking, waar je uiteindelijk aan sterft. Het is een 100 procent fatale ziekte. Als je toch wordt gebeten, was de wonde dan meteen uit met zeep. Daarna moet je nog een serie vaccinaties krijgen, anders loopt het verkeerd af.»

HUMO In tropische landen komen nog ziekten voor waarvan we dachten dat ze al lang de wereld uit waren, zoals polio en tuberculose. In Madagaskar was er vorig jaar zowaar nog een uitbraak van de pest. Gezellig!

Maniewski-Kelner «Dat gebeurt daar bijna ieder jaar. En niet alleen in Madagaskar. De pest is nog lang de wereld niet uit, hoor. Wel bijzonder in Madagaskar, was dat er gevallen van longpest waren. Die is een stuk ernstiger dan builenpest.»

HUMO Ook een gevaar: beten of wonden die niet goed verzorgd worden.

Maniewski-Kelner «Dat zien we heel vaak. Dikwijls zijn het kleine wondjes die geïnfecteerd zijn geraakt. Dat kan soms resulteren in grote lelijke wonden. Als je in de tropen naar het strand gaat, neem dan een dik tapijtje mee. Daar zitten namelijk parasieten die door je huid kunnen dringen als je op de grond gaat zitten. En loop niet op blote voeten: we zien daardoor regelmatig besmettingen door zandvlooien of wormen.

»Maar ook in Europa zitten beestjes die vervelende virussen kunnen overbrengen. In de Balkanlanden of Centraal-Europa moet je opletten voor teken. Die kunnen een virus overbrengen dat tekenencefalitis veroorzaakt, een soort hersenontsteking. Dat virus wordt door die teek meteen overgedragen nadat hij zich aan je lichaam vasthecht. Als je bij thuiskomst de teek ontdekt en verwijdert, is het dus al te laat.»

undefined

'De heftigste ruzies ontstaan in de auto op weg naar het zuiden. Dan begint de vakantie in een gespannen sfeer en komt het niet meer goed ''

HUMO Nepal, Bhutan en Tibet zijn bij avontuurlijke reizigers al een tijdje in trek. Daar kun je niet alleen van een berg tuimelen, je kunt er ook getroffen worden door hoogteziekte.

Maniewski-Kelner «Hoogteziekte treft 30 tot 40 procent van de klimmers. Daarvoor hoef je niet per se naar de Himalaya. Klachten kunnen al optreden vanaf 2.000 meter hoogte. Het kunnen relatief onschuldige symptomen zijn als hoofdpijn en slaapproblemen, maar ook ernstiger klachten als ademnood, zeer hevige hoofdpijn en een dronken gevoel. Je kunt zelfs in coma geraken en sterven. Hoe hoger je gaat, hoe groter het risico. Je kunt best niet te snel proberen te stijgen. Bij lichte klachten kun je medicatie nemen. Bij echt ernstige klachten is terug afdalen de enige remedie.»

HUMO De vliegreis kan al voor problemen zorgen: je kunt er een oorontsteking of ontstoken sinusholten aan overhouden, of erger: een trombose.

Maniewski-Kelner «Die oor- en sinusontstekingen zijn een gevolg van de droge lucht in het vliegtuig. Een trombose is een bloedklonter in de aders. Dat kan optreden als je lang stilzit, bijvoorbeeld tijdens een lange vlucht of een lange busrit. Het is belangrijk om regelmatig van houding te veranderen en geen te spannende kleren te dragen. Mensen met een hoog risico krijgen soms bloedverdunnende middelen voorgeschreven. Zo’n trombose kan zelfs weken ná een vliegreis ontstaan.»

HUMO Ook gelezen: als je lang op reis bent geweest, spoel je je douche best een tijd met heet water. In de douchekop kunnen gevaarlijke legionellabacteriën zitten.

Maniewski-Kelner «Het kan nooit kwaad om dat thuis te doen, maar het is toch vooral aangeraden in hotelkamers die een tijd niet meer gebruikt zijn. De meeste uitbraken gebeuren nog altijd in hotels. Doe de ramen goed open om de boel te verluchten, want besmetting gebeurt door fijne waterdruppeltjes die rondvliegen.»

HUMO Reizen mensen tegenwoordig voorzichtiger of net onvoorzichtiger dan vroeger?

Maniewski-Kelner «Dat is moeilijk te zeggen. We zien wel dat steeds meer mensen pas op het laatste nippertje om reisadvies komen. Waar ze vroeger hun reis een jaar vooraf begonnen te plannen, zien we ze nu pas twee weken voor hun vertrek, en dan schrikken ze van alle voorbereidingen die ze hadden moeten treffen. Naar verre en exotische bestemmingen reizen, is een stuk makkelijker geworden, maar je gaat toch nog altijd naar een heel andere omgeving. Je gaat er dus best niet té licht over.»

vervelende kwal

Zoekt u het dichter bij huis, en verkiest u een vakantie aan onze kust, of een relaxte bakvakantie aan de Middellandse Zee, dan kijkt u ook beter uit. De zee herbergt meer gevaren dan u dacht.

Jan Seys (Vlaams Instituut voor de Zee) «Aan onze kust is het vooral opletten voor de pieterman. Dat visje van een tiental centimeter graaft zich in het zand in en komt tot in de branding voor. Op hun rugvin hebben ze giftige stekels. Een steek daarvan is naar het schijnt te vergelijken met de pijn van meerdere wespensteken op één plek, die nog urenlang nazindert. Als je gestoken bent, volstaat het om je voet een halfuur in warm water te dompelen. Dat doe je wel best zo snel mogelijk, anders zit het gif al in je bloedbaan.»

HUMO Zitten er bij ons nog meer giftige vissen?

Seys «Bij ons niet, maar in de Middellandse Zee worden steeds meer tropische en subtropische vissen gesignaleerd, waaronder ook giftige soorten. Dat heeft te maken met de klimaatverandering, maar ook met de verbreding van het Suezkanaal. Langs daar kunnen vissen vanuit tropische wateren de Middellandse Zee bereiken. Daar zijn giftige soorten bij zoals de Indische koraalduivel, de gestreepte koraalmeerval en de bruine konijnvis. Een steek van de Indische koraalduivel kan zelfs dodelijk zijn. Gelukkig zijn het geen vissen die op open zand kruipen. Ze zoeken eerder de beschutting van riffen en rotsen.»

HUMO Kwallen kunnen ook vervelend doen.

Seys «Alleen de soorten die steken, of juister: netelen. In de tentakels van sommige kwallen zitten kleine harpoentjes die met grote kracht naar buiten worden gestuwd en gif kunnen injecteren. Van de vier kwallensoorten aan de Belgische kust zijn er maar twee met harpoentjes die door de huid kunnen. De blauwe haarkwal zit rond de paasvakantie in het water, wanneer er nauwelijks gebaad wordt. De kompaskwal is gevaarlijker. Als je daardoor geneteld wordt, kan dat een striemende pijn geven.

»Wat verder van huis kun je wel zeer kwaaie klanten tegenkomen in zee. Het Portugees oorlogsschip is zonder twijfel de gevaarlijkste van alle kwalachtigen in Europa. Die kwal lijkt op een drijvende, blauwe blaas op het water. Eronder hangen een hoop draden die vol netelcellen zitten en tot veertig meter lang kunnen worden. Je kunt ze tegenkomen langs de hele Atlantische kust. Een steek van het Portugees oorlogsschip kan in extreme gevallen leiden tot de dood.

»Typisch voor de Middellandse Zee is de parelkwal, de giftigste en meest algemene kwal daar. Ze is maar vijf centimeter groot, maar kan wel vervelend netelen. Ze komen soms in grote scholen voor. Als je daarin terechtkomt, kun je meermaals geneteld worden, en dat is geen pretje. Je kunt er ook op onaangename wijze kennismaken met de dobbelsteenkwal, een soort die verwant is met ’s werelds dodelijkste kwallen. In Australië leeft een dobbelsteenkwal met de mooie naam zeewesp. Die is dodelijk. Geneteld worden door zo’n zeewesp is vergelijkbaar met de beet van een gifslang. Als er in Australië meldingen zijn van zeewespen, sluit men meteen de stranden af. De variant in de Middellandse Zee is gelukkig veel minder giftig.»

undefined

HUMO Heeft geneteld worden door een kwal bij iedereen hetzelfde effect?

Seys «Sommige mensen zijn er gevoeliger voor dan anderen. Als je al eens geneteld bent en opnieuw prijs hebt, kan er een allergische reactie optreden. Die kan de symptomen ernstig versterken. Het gif van al die kwallensoorten heeft een andere samenstelling. Dat is van belang voor de behandeling. Veel mensen denken dat azijn of zelfs urine kunnen helpen. Bij sommige soorten is dat inderdaad zo, maar bij andere versterk je juist de werking van het gif.»

HUMO Kan een dode kwal op het strand nog netelen?

Seys «De netelcellen blijven nog een tijdje actief nadat een kwal is aangespoeld. Je blijft er dus maar beter af.»

HUMO Nog een beest dat je liever niet tegenkomt: een haai.

SEYS «Dat dier heeft zijn reputatie tegen: de kans dat je wordt doodgebeten door een haai is nog altijd kleiner dan de kans dat je sterft door een kokosnoot die op je hoofd valt.»

HUMO In Europese wateren duikt soms een witte haai op. Jaws in de Noordzee!

SEYS «Ze komen overal ter wereld voor, behalve aan de Noord- en Zuidpool. Maar de kans dat je ze in onze contreien tegenkomt, is toch wel zeer klein.

»Bij ons zitten er ook haaien in de branding, maar die zijn ongevaarlijk. Het zijn kleine soorten zoals de hondshaai of de gevlekte gladde haai. Die worden nauwelijks een meter lang.»

HUMO Zijn er regio’s waar je als toerist wél moet opletten voor haaien?

SEYS «In Australië en een aantal tropische wateren. Maar een haai zal niet snel een duiker of een zwemmer aanvallen. Als het toch gebeurt, gaat het meestal om mensen die op een surfplank liggen te peddelen. Van onderen ziet dat er een beetje uit als een zeehond en voor een haai is dat een lekker hapje.»

HUMO De beste manier om een haai af te weren, lazen we, is hard op zijn snuit slaan.

SEYS «Dat zal in theorie wel kloppen, maar ik wil het je weleens zien doen! Als dat beest in je kuit wil bijten, moet je z’n neus maar zien te vinden. Ik wens je veel succes (lacht).»

HUMO Een vrij nieuw gevaar aan onze kust zijn grijze zeehonden.

SEYS «Die soort komt uit het noorden en duikt de laatste jaren op voor de Belgische kust. Ze zijn een stuk groter dan gewone zeehonden: een mannetje kan 300 kilo zwaar worden. Zo’n beest heeft een muil als een leeuw en klauwen van bijna tien centimeter lang. Ze zijn niet schuw en komen zeer dicht bij baders en springen zelfs op surfplanken. Mijn advies is: blijf op afstand, want zo’n dier kan je lelijk verwonden.

»De laatste jaren blijkt dat grijze zeehonden niet alleen vis eten, maar ook bruinvissen op het menu hebben staan, dat zijn dolfijntjes tot anderhalve meter lang. Ze vallen die bruinvissen aan en rukken met hun klauwen stukken vlees uit die levende beesten. Als ze tot zoiets in staat zijn, dan kunnen ze dat óók met een mens.»

koudeschok

HUMO Zijn er nog beestjes in de zee waarvoor we moeten uitkijken?

SEYS «Je let best op waar je loopt. Op strandhoofden groeien oesters waar je je lelijk aan kunt snijden. In de Middellandse Zee zitten dan weer grote steekmosselen in het slib. Dat zijn net scheermessen die dwars door je voet gaan als je erop trapt. In de Middellandse Zee wemelt het ook van de zee-egels. Die hebben zeer scherpe stekels die makkelijk afbreken en vervolgens kunnen ontsteken. Een zee-egel is niet giftig, maar je krijgt zo’n afgebroken stekel bijna niet uit je voet. Op sommige plaatsen komen ze massaal voor en ga je best alleen met watersandalen het water in.»

HUMO Hoe gevaarlijk is het om een slok zeewater binnen te krijgen?

SEYS «Aan onze kust kan er E. coli of salmonella in het water zitten. Dat gebeurt zeer zelden, maar het is mogelijk na zware regenval. De riolen kunnen het water dan niet slikken, waardoor vervuild water in zee kan terechtkomen. Bij ons wordt dat goed opgevolgd met steekproeven, maar dat is niet overal zo. Het is niet omdat het water van de Middellandse Zee blauw is, dat het properder is dan bij ons.

»Als mensen bij ons al een voedselvergiftiging oplopen, dan is het omdat ze mosselen gegeten hebben die ze zelf geplukt hebben. Mosselen eten plankton en daar kunnen giftige algen bijzitten. Daarom is de wildpluk van mosselen in België verboden.»

HUMO En als je dat allemaal hebt overleefd, kun je ook nog domweg verdrinken.

SEYS «Het grootste gevaar zijn muistromen, stromingen die je mee richting zee zuigen. Bij ons vind je ze vooral naast strandhoofden. Als je daarin terechtkomt, heb je het gevoel dat je niet meer landwaarts geraakt, hoe hard je ook zwemt. Zeker kinderen en oude mensen kunnen dan in paniek slaan. Ze gebruiken al hun krachten om tegen die stroom in te zwemmen, tot ze kopje onder gaan en verdrinken. Muistromen zijn wereldwijd één van de grootste oorzaken van verdrinking. Over wat je het beste doet als je erin terechtkomt, bestaat discussie. Volgens sommigen moet je er zijwaarts uit proberen te zwemmen. Anderen zeggen dan weer dat je je eerst een stukje moet laten meedrijven richting zee, tot de kracht van de stroming is verminderd en je er vanzelf uit raakt.

»Ga daarom alleen in bewaakte zones zwemmen: daar weten de redders altijd waar er muistromen zijn en zullen ze meteen alarm slaan als ze daar mensen spotten.»

HUMO Wat ook wordt onderschat, zijn de grote temperatuurverschillen in het water. Die kunnen een koudeschok veroorzaken.

SEYS «Dat is een belangrijke oorzaak van verdrinking. Zo’n schok is een reactie van je lichaam op het koude water. Je begint naar adem te snakken, je krijgt hartritmestoornissen en je spieren werken niet meer naar behoren. Door die combinatie sla je in paniek. Omdat je naar adem hapt, krijg je zeewater binnen, waardoor je nog meer begint te proesten, nog meer in paniek raakt en verdrinkt. Het risico op een koudeschok bestaat al wanneer het water gevoelig kouder is dan onze lichaamstemperatuur, en dat is in Europa op de meeste plaatsen zo.

»Zo’n schok kan ook ontstaan door een koude onderstroom, Portugal staat daarvoor bekend. Het is heet, je duikt recht het water in, en dat water blijkt nog geen 10 graden warm. Het contrast is zo extreem groot dat je een koudwaterschok kunt krijgen. In water van minder dan 10 à 15 graden moet je zeer goed opletten. Zelfs in water van 25 graden kun je na lange tijd onderkoeld raken. Het is immers nog altijd kouder dan je lichaamstemperatuur.»

HUMO Verdrinken er veel mensen in zee?

SEYS «Aan onze kust zijn dat er weinig, mede dankzij onze uitstekend opgeleide reddingsdiensten. Maar wereldwijd verdrinken ieder jaar zeer veel mensen.

»Er gebeuren ook veel ongelukken met mensen die in het water duiken en op een rots terechtkomen. Zo kun je je nek breken en in een rolstoel belanden. Aan onze kust is dat risico kleiner, maar we raden wel aan om weg te blijven van golfbrekers. Die zijn vaak glibberig én je zit daar met die gevaarlijke muistromen. Je gaat er best niet op wandelen.»

undefined

'De kans dat je wordt doodgebeten door een haai is nog altijd kleiner dan de kans dat je sterft door een kokosnoot die op je hoofd valt ''

HUMO Aan zee let je beter ook op met alcohol.

SEYS «De combinatie zee en alcohol is bijzonder link. Velen zien de zee nog altijd als een veredeld zwembad, maar dat is het niet. Als je alle gevaren waar ik het net over had combineert met alcohol, dat een deel van je remmingen wegneemt, is dat levensgevaarlijk.»

echtscheidingen

De zomervakantie kan ook nefast zijn voor uw relatie. Onderzoekers van de Universiteit van Washington concludeerden dat getrouwde koppels voornamelijk in de zomer, en dan vooral in augustus, beslissen om uit elkaar te gaan. Omdat mevrouw heeft gezien hoe onhandig meneer was met het uitklappen van de ligstoelen? Of omdat ze schrok van die uitpuilende bierpens boven z’n zwembroek?

Sybille Vanweehaeghe (relatietherapeute en klinisch seksuoloog) «Samen op vakantie gaan is vaak een ultieme poging om een relatie die niet zo goed loopt weer wat leven in te blazen. Dat werkt uiteraard niet. Velen nemen doorheen het jaar geen tijd om problemen uit te praten: alles wordt doorgeschoven naar die twee weken in het zuiden, waar ze in een idyllische en zorgeloze omgeving alles wel even zullen uitpraten. Dat blijkt dikwijls serieus tegen te vallen. Als een relatie niet goed zit, wordt op vakantie alles juist nog eens uitvergroot.»

HUMO Op vakantie valt er niet meer aan elkaar te ontsnappen.

Vanweehaeghe «Je kijkt van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat op elkaars gezicht. Dan móét je wel met elkaar babbelen. Doorheen het jaar, als iedereen het druk-druk heeft, kun je elkaar makkelijker ontlopen.

»Je ziet vaak dat twee of drie koppels samen op vakantie gaan. Ik hoor weleens dat mensen dat een goeie oplossing vinden, omdat ze anders niet zouden weten wat ze al die tijd tegen hun partner moeten zeggen. Eigenlijk zijn het ontsnappingsroutes.

»Terwijl samen op vakantie gaan, zónder vrienden, de beste graadmeter voor een relatie is. Bij een goed koppel loopt alles vanzelf los. De heftigste ruzies ontstaan als je met de auto op weg bent naar het zuiden. Als het goed zit, worden die vrij snel weer weggelachen. Maar je hebt ook koppels bij wie dat niet lukt. Dan begint de vakantie in een gespannen sfeer en komt het niet meer goed.»

HUMO Welk rol speelt stress? Op vakantie zijn er vaak dingen die kunnen mislopen of waarover je je druk kunt maken.

Vanweehaeghe «Je moet al zeer goed met elkaar overeenkomen om van een vakantie een succes te maken. Heel vaak is één van de partners een stresskonijn. Wie moeilijk met nieuwe omstandigheden om kan, begint sneller te klagen. Je gaat bijvoorbeeld met het gezin kamperen, het regent een paar dagen, en alles is om zeep. Als het niet goed zit tussen een koppel wordt dat romantische idee van een vakantie snel doorprikt.»

HUMO Hoe zwaar weegt de sociale druk om op vakantie te móéten gaan?

Vanweehaeghe «Die mag je niet onderschatten. We gaan tegenwoordig allemaal naar een zonnige bestemming, liefst all-inclusive. En daar doen we uiteraard uitgebreid verslag van met vrolijke plaatjes op sociale media. Koppels bij wie het niet zo goed loopt, worden daar voortdurend mee geconfronteerd.

»Het financiële kan ook een rol spelen. Eigenlijk ben je maar geslaagd als je kunt uitpakken met een dure vliegtuigvakantie. Als dat niet lukt, omdat je financieel zwakker staat, is dat ook weer een bron van frustratie.

»Alcohol speelt ook een gevaarlijke rol. Die vloeit in de zomer rijkelijk. Door alcohol krijgen emoties vrij spel en vallen remmingen sneller weg. Dat kan bij spanningen snel ontaarden in flinke ruzies. Er worden oude koeien uit de gracht gehaald om het grote gelijk te halen, en desnoods gebruikt men de vuisten. In vakantieperiodes zijn er meer aangiftes van fysiek geweld.»

undefined

HUMO Het lijkt een onuitgesproken regel om tot na de zomervakantie te wachten om de scheiding aan te vragen. ‘Dan wordt de vakantie van de kinderen tenminste niet verbrod.’

Vanweehaeghe «Ze willen inderdaad nog de schijn ophouden voor de kinderen. Als de school weer begonnen is, zijn ze met van alles bezig en hebben ze er niet zoveel last van, lijkt de redenering. Ouders denken dat de kinderen niet merken dat er problemen zijn, maar ze weten en merken alles.»

HUMO Wat is dan het advies? Toch maar thuisblijven als het scheef zit in een relatie?

Vanweehaeghe «Je moet van een vakantie in ieder geval geen mirakels verwachten. Als het tijdens het jaar niet loopt, zal het op vakantie ook niet lukken.

»Koppels die goed functioneren, maar geen intimiteit meer hebben of te weinig babbelen, geef ik soms wel de tip om samen op weekend te gaan, zonder kinderen. Als de gejaagdheid wegvalt, kan zo’n weekend een hernieuwing betekenen van hun liefde. Alle factoren die roet in het eten gooien, hebben vaak te maken met de drukte van het leven. In die zin kan een vakantie voor een koppel dus zeer nuttig zijn.»

hartproblemen

Mensen bezwijken tijdens de vakantie vaker aan een hartaanval, hoor je weleens. De bruuske overgang van stress op het werk naar platte rust naast het zwembad zou nefast zijn. Maar dat blijkt niet helemaal te kloppen.

Marc Claeys (professor cardiologie aan het UZ Antwerpen) «In Europa zijn er meer hartaanvallen in de winter, herfst en lente dan in de zomer. Bij extreme temperaturen, 30 à 35 graden, zijn er wel iets meer hartinfarcten. Bij die hitte raak je sneller uitgedroogd, waardoor je bloed wat dikker wordt en er zich bloedklonters kunnen vormen.

»Door extreme warmte raken mensen meer geprikkeld en gestresst. Die stress is dan weer een trigger voor infarcten.»

HUMO Kan vakantiestress een hartaanval veroorzaken?

CLAEYS «Stress kan een hartaanval uitlokken, maar alleen bij mensen die al ernstige vaataandoeningen hebben.»

HUMO Veel mensen leiden het hele jaar door een zittend bestaan en beginnen op reis plots keihard te sporten. Kan dat voor hartproblemen zorgen?

CLAEYS «Als je niet getraind bent en plots zware inspanningen doet, is er toch een zeker risico op hartproblemen. Dat hoeft niet noodzakelijk een infarct te zijn. Dat kunnen ook hartritmestoornissen zijn.»

HUMO Vakantiegangers zouden ook een hartaanval riskeren omdat de adrenaline van het werk de eerste dagen nog volop door hun lijf giert en zich op gevaarlijke wijze kan opstapelen.

CLAEYS «Dat lijkt me toch wel sterk. Wat we wel zien, is dat mensen door stress en oververmoeidheid een verzwakte weerstand hebben en daardoor sneller virale infecties oplopen.»

HUMO Maar het is niet zo dat bruusk stoppen met werken en ontstressen slecht is voor het hart?

CLAEYS «Dat mag je zeker niet stellen. De enige echte risicofactor is extreme hitte. Voor de rest loop je, als je geen te gekke dingen doet, tijdens de vakantie niet meer risico op een hartaanval dan anders.»

Als de bliksem

Nog meer goed nieuws: de kans dat u in een vliegtuigcrash sterft, is kleiner dan ooit. Volgens het Aviation Safety Network vielen er vorig jaar bij in totaal tien ongelukken met vliegtuigen 79 doden, het laagste aantal in de geschiedenis van de commerciële luchtvaart. Het is bovendien al van 2005 geleden dat er nog meer dan duizend doden vielen.

En ook al mogen we door de klimaatopwarming meer en hevigere onweders verwachten in ons land, jaarlijks worden nog altijd slechts één op de twee miljoen mensen door de bliksem getroffen. Tachtig procent van de slachtoffers overleeft de inslag en houdt er enkel brandwonden, een verstoord hartritme, eventuele psychische schade en nog wat méér schrik voor de bliksem aan over.

Prettige vakantie!