Hongerlonen, bezuinigingen en nu corona: miljoenen Britten kunnen zelfs geen eten meer kopen

De coronacrisis dreigt miljoenen Britten aan de rand van de afgrond te brengen. De reeds schrijnende armoede in wat toch de vijfde economie ter wereld is, kan onzalige trekken krijgen. Zelfs de voedselbanken dreigen nee te moeten verkopen.

De videoboodschap van verpleegster Dawn Bilbrough op het parkeerterrein van een supermarkt in York ging door merg en been. Na een dienst van bijna 48 uur op de intensive care van een naburig ziekenhuis trof ze louter lege schappen aan. Met een snik in haar stem smeekte ze hamsteraars minder egoïstisch te handelen. De schreeuw om hulp bleef niet onopgemerkt. Alle journaals lieten het ontluisterende filmpje zien.

‘Ik sta achter Dawn’, reageerde minister van Gezondheid Matt Hancock, die beloofde zich sterk te maken voor speciale winkeltijden voor medisch personeel. Veel jongere collega’s van Bilbrough schieten daar weinig mee op. Hongerlonen dwingen talloze beginnende verplegers al jaren om aan te kloppen bij de duizenden voedselbanken in het Verenigd Koninkrijk. Hun verborgen lot delen ze met miljoenen landgenoten.

Vóór de financiële crisis van 2008 bestond zulke voedselhulp niet. Keiharde bezuinigingen van de regering zorgden voor een omslag. Gemeentes beschikten niet langer over de middelen om de zwakkeren afdoende te helpen. De invoering van Universal Credit, een versoberde en lastig toegankelijke variant van het uitkeringsstelsel, en de toename van nulurencontracten gaven het laatste zetje. 14,3 miljoen Britten leven onder de armoedegrens.

Niet voldoende eten

De landelijke organisatie Trussell Trust heeft ruim 1200 voedselbanken in haar netwerk staan. Naast deze ngo’s opereren op lokaal niveau minimaal nóg 2000 instanties. Het rapport State of Hunger van de Heriot Watt University, vorig jaar gepubliceerd, gaf de ernst van de situatie aan. 6,6 miljoen huishoudens, op een totaal van 27,6 miljoen gezinnen, kunnen lang niet altijd voldoende eten op tafel krijgen.

Deze veelal onzichtbare ellende kan door het coronavirus uiterst onguur worden. Premier Boris Johnson heeft een ongekend pakket met financiële maatregelen gepresenteerd om een vrije val te voorkomen, maar velen dreigen tussen wal en schip te vallen. Zzp’ers en mensen met tijdelijke contracten kunnen bijvoorbeeld hooguit aanspraak maken op iets meer dan 400 euro in de maand.

In Greater Manchester, met een bevolking van 2,8 miljoen de derde stad van Engeland, houdt non-profitorganisatie Poverty Action de adem in. Maar liefst 620.000 inwoners staan als ‘arm’ aangemerkt. De 190 voedselbanken, waarvan er 54 onder de vlag van de Trussell Trust werken, staat het water al aan de lippen. Een blik op digitale marktplaatsen doet vrezen voor het ergste. Op websites als eBay en Gumtree zetten mensen hun halve huisraad te koop.

‘De armoede en daarmee de vraag naar noodpakketten kan gaan exploderen’, verzucht Chris van Poverty Action. ‘Hoeveel mensen komen straks op straat te staan zonder inkomsten? Nu kampen we met de directe gevolgen van het virus. De schappen bij de supermarkten, onze voornaamste donoren, zijn continu leeg. Gulle gevers trekken zich terug. Infectiegevaar maakt de distributie uiterst ingewikkeld.’

Directeur Graham Whitham van Poverty Action herkent de zorgen van Chris. Een enquête onder het web van voedselbanken, dat wekelijks ‘enkele tienduizenden’ mensen bedient, gaf een pijnlijk inzicht. ‘We kunnen nauwelijks aan producten komen’, vertelt hij. ‘Gebouwen waarin de voedselbanken zitten, gaan dicht. En we kampen met een terugloop van 80 procent aan vrijwilligers, hoofdzakelijk ouderen, die in quarantaine zitten.’

55 euro te besteden

In het centrum van Manchester onttrekt honger zich niet aan het straatbeeld. Rond 18.00 uur rijden busjes met koffie, soep en warme maaltijden af en aan om de groeiende gemeenschap van dak- en thuislozen te helpen. Veruit de meeste steun gaat echter uit naar gezinnen die na het overmaken van de huur wekelijks slechts 55 euro te besteden hebben. Soms mét werk, vaak met gezondheidsklachten en steevast radeloos.

Whitham, tevens raadslid voor Labour in de deelgemeente Stratford, vindt het ongepast om verwijten te maken naar Johnson. ‘De maatregelen van de regering zijn positief. We moeten schrijnende armoede een halt toe roepen voor het nog verder uit de hand loopt. Ontelbare kinderen zijn al afhankelijk van schoolmaaltijden.’

(AD)