Horror in het Witte Huis: dubbelgesprek met thrillerauteurs Bill Clinton & James Patterson

Bill Clinton heeft zijn visie op politiek en op het Amerika van morgen verpakt in ‘President vermist’, een vuistdikke thriller die hij samen met bestsellerauteur James Patterson heeft geschreven. ‘De Amerikaanse politiek begint meer en meer op een bloedig spektakel te lijken, met joelende kiezers op de tribunes van het Colosseum.’

'Poetin wil niets liever dan een ravage aanrichten in de VS'

Clinton waait de woonkamer binnen van zijn villa in Chappaqua, in het groen ten noorden van New York City, en hij vult meteen de hele ruimte met zijn charisma. Hij polst bij de visagiste hoe haar kinderen het doen op school, en ze weet zich amper een houding te geven van beate bewondering. Hij leidt me rond langs de souvenirs van bekende wereldburgers en vertelt de ene anekdote na de andere. Dit is every inch de Comeback Kid. Eén en al charme, intelligentie en een volkse vriendelijkheid die oprecht lijkt, zelfs al leeft hij al veertig jaar in een machtscocon. Nu heeft hij een fascinerend boek uit, de thriller ‘President vermist’. Coauteur is James Patterson, één van de best verkopende auteurs ter wereld. Van zijn thrillers zijn er 375 miljoen exemplaren verkocht, hij vergaarde er een fortuin van dik 600 miljoen euro mee. Hij stond 67 keer op nummer 1 in de bestsellerlijst van The New York Times, een prestatie waarmee hij Dan Brown, John Grisham en Stephen King ruim het nakijken geeft. Ook Patterson is er vandaag bij, hij woont in de buurt. De twee 71-jarigen dollen wat met de fotograaf, en keuvelen vervolgens over hun golftechniek en de comeback van Tiger Woods. Maar onder de smalltalk sluimert de onvrede over de Amerikaanse binnenlandse politiek. Als Clintons advies niet was genegeerd om de kiezers in de vervallen industriesteden niet te verwaarlozen, dan was hij nu ongetwijfeld de echtgenoot van de eerste vrouwelijke president van de VS geweest. Nu staat hij in de schaduw, afgeserveerd door zijn eigen partij en gebrandmerkt door de progressieve beweging. Sinds #MeToo is hij persona non grata aan de linkerzijde. Op het hoogtepunt van de affaire rond Monica Lewinsky, in de jaren 90, namen enkele liberale feministes het nog op voor hem. Ja, hij zat achter de vrouwen aan, maar er was ook nog iets als de seksuele bevrijding. En hij was hún rokkenjager, want hij waakte over hun recht op abortus. Maar de tijden zijn veranderd, en Clinton vindt amper nog steun, laat staan dat hij anderen kan helpen. Zo zouden meerdere Democratische kandidaten voor het Congres vriendelijk bedankt hebben toen hij zijn hulp aanbood.

We gaan rond de keukentafel in Clintons villa zitten. James Patterson ziet er relaxed uit in zijn pullover en sjofele kostuum. Bill Clinton, in een strak blauw pak gehesen, nipt van zijn koffie. Zijn hand beeft lichtjes, een teken dat ook hij een dagje ouder wordt.

– Heren, hoe hebben jullie elkaar gevonden?

Bill Clinton «We hebben dezelfde advocaat, en die dacht dat we wel goed zouden kunnen opschieten met elkaar.»

– Jullie delen duidelijk nog iets anders: een grote bezorgdheid over de toestand van de VS.

Clinton «Hm... ‘President vermist’ is een soort liefdesbrief aan Amerika, zou je kunnen zeggen.»

James Patterson «Het boek benadrukt ook dat het presidentschap een job is die je maar beter doodernstig kunt nemen.»

‘President vermist’ is Clintons eerste roman, maar niet zijn eerste bestseller. Van ‘Mijn leven’, zijn autobiografie uit 2004, zijn er miljoenen exemplaren verkocht. Deze thriller zal het zo mogelijk nog beter doen, en de Amerikaanse tv-zender Showtime heeft al miljoenen betaald voor de tv-rechten – iedereen is op zoek naar een tweede ‘House of Cards’. Het boek lijkt een handige commerciële zet, zeker na de beschuldigingen aan het adres van de Clinton Foundation, een liefdadigheidsinstelling, tijdens de presidentsverkiezingen van 2016. Ook de Obama’s hebben hun naam verzilverd: ze zullen voor Netflix films, tv-reeksen, documentaires en shows produceren en presenteren. Liefdadigheid lijkt passé voor oud-presidenten. Wat telt, is content.

– Hoe ging het schrijven precies in zijn werk? Wie heeft wat gedaan?

Patterson «We wisselden elkaar af. Het manuscript ging de hele tijd heen en weer, en we discussieerden over alles, van de plot tot de titel. Met meneer Clinton mogen samenwerken was heerlijk.

»Weet je, ik ben opgegroeid in een dorpje ten noorden van New York, en toen ik een kleine jongen was, zag je er nooit stedelingen. Op een dag kwam president Eisenhower op bezoek: dat zal ik nooit vergeten.»

– Dit project moet een godsgeschenk zijn voor u. Het presidentschap is het ultieme onderwerp voor een thriller, en Clinton de ideale gids.

Patterson «Ik hoop dat het één van de beste thrillers is die ooit over een president is geschreven. Wat het boven de andere doet uitstijgen, is de authenticiteit. De kleine details, zoals de geheime tunnels en de bowlingbaan in de kelder van het Witte Huis. En meneer Clinton weet als geen ander wat het is om president te zijn: het lot van de hele wereld hangt af van zijn beslissingen.»

De twee benadrukken graag dat het geen politiek boek is, maar dat is met een korrel zout te nemen. In ‘President vermist’ bedreigt een computervirus van apocalyptische dimensies de VS. President Jonathan Lincoln Duncan, een oorlogsveteraan, riskeert afgezet te worden omdat hij contact gehad zou hebben met een terrorist. De plot staat als een huis, Patterson is niet voor niets een klasbak in zijn vak. Maar het boek geeft net zo goed een visie op wat een president zou moeten zijn: bekwaam, en bereid om zichzelf op te offeren.

Clinton «Ik had eigenlijk een vervolg op mijn autobiografie gepland, over mijn jaren als oud-president. Maar ik ben me er goed van bewust dat de timing niet zo gelukkig is.»

'Je kunt van Trump denken wat je wilt, maar de mensen begrijpen wat hij zegt' Bill Clinton

– In ‘President vermist’ ligt de president al meteen onder vuur. Hij moet in hoorzittingen zijn afzetting proberen te voorkomen. Wat denkt u van de aanvallen op president Trump?

Clinton «De Amerikaanse politiek begint meer en meer op een bloedig spektakel te lijken, met joelende kiezers op de tribunes van het Colosseum. Ik kan dat alleen maar betreuren.»

– Kunt u enige sympathie voor Trump opbrengen? U weet wat het is om belasterd en belaagd te worden als president.

Clinton «Dat klopt, maar ik heb niet eerst iedereen aangevallen, dus ik had het niet verdiend. Veel van wat er nu gebeurt, is een vorm van weerwraak.

»Ik moet Trump wel nageven dat hij weet hoe hij met gewone mensen moet omgaan. Ik zie soms heel intelligente senatoren of volksvertegenwoordigers die in beleidstaal spreken tegen Jan met de pet. Je kunt van Trump denken wat je wilt, maar de mensen begrijpen wat hij zegt. Het doet me wel pijn dat grote delen van het zuiden van de VS nu Trumpland worden genoemd, want mijn roots liggen daar.»

– ‘Onze democratie kan die neerwaartse spiraal van extremisme en haatgevoelens nooit overleven,’ zegt de fictieve president. Denkt u dat de Amerikaanse democratie in levensgevaar verkeert?

Clinton «Vraag me dat over drie jaar nog eens. Nu staat ze in ieder geval zwaar onder druk. President Poetin wil niets liever dan hier een ravage aanrichten: dan heeft hij gewonnen.»

Patterson «Die vreselijke tweedracht in de VS maakt ons kwetsbaar voor manipulatie van buitenaf, dat staat buiten kijf.»

Clinton «Mensen zijn zo gepolariseerd. Al wie er de voorbije decennia niet economisch of sociaal op is vooruitgegaan, zal geneigd zijn te denken: ‘En wat dan nog als Poetin de verkiezingen heeft gemanipuleerd?’ Wat de verkiezingen in ieder geval duidelijk hebben gemaakt, is dat we véél meer moeten investeren in onze internetbeveiliging.»

Patterson «We geven miljarden uit aan defensie, en bijna niets om de grootste bedreiging van allemaal het hoofd te bieden, de cybercriminaliteit.»

Clinton «Maar ondanks alle problemen geloof ik nog altijd dat er niets is wat niet rechtgetrokken kan worden.»

Patterson «In de VS vinden we altijd opnieuw een manier om in evenwicht te raken.»

Clinton «Je kunt niet zeggen dat Amerika in gevaar is, daarvoor is er te veel in beweging. Neem nu de kinderen van de Stoneman Douglas High School in Florida, die na de schietpartij in februari ijveren voor een strengere wapenwetgeving.»

– Echte macht is nog iets anders, en uw Democratische Partij heeft die momenteel niet. Waar is het fout gelopen?

Clinton «De Democraten werden wakker na de verkiezingen en ze waren dertig gouverneurs en evenveel hoge posten kwijtgeraakt, terwijl elke poll hun de meerderheid had voorspeld. ‘Hoe kon dat gebeuren?’ vragen ze zich nu af. Maar ze hebben gewoon niet genoeg energie getoond in de campagne, ze waren amper aanwezig.»

– Maakt u zich geen zorgen dat uw partij haar voeling met de basis kwijt is? Ze lijkt niet meer voor een politiek te staan die echt alle Amerikanen vooruithelpt.

Clinton «Wat de Democraten nu nodig hebben, zijn praktisch ingestelde mensen die problemen kunnen oplossen. De burgers moeten het gevoel hebben dat de verschillen overstegen worden door wat ze gemeenschappelijk hebben. Kijk naar Danica Roem, de eerste verkozen transgender in Virginia. In haar overwinningsspeech focuste ze op de verkeersproblemen in plaats van op haar identiteit.»

– In ‘President vermist’ ziet de stafchef haar politieke ambities gefnuikt wanneer ze erop wordt betrapt dat ze een tegenstander een klootzak noemt. Als een man dat zegt, is het nooit een issue, beweert ze. Dat klinkt alsof het uit de mond van Hillary Clinton komt. Was dat fragment geïnspireerd door wat haar in 2016 is overkomen?

Clinton «Daar kan ik kort over zijn: zij heeft geen enkele bijdrage geleverd aan ‘President vermist’.»

'Ik heb indertijd als een gek geprobeerd die wiet te inhaleren, maar het wilde maar niet lukken (lacht)'

Seksisme

– Hoe kijkt u naar het alomtegenwoordige seksisme in Amerika? Waarom slaagde uw vrouw er niet in door het glazen plafond te breken? En hoe staat u tegenover de #MeToo-beweging?

Clinton «Daar kan ik moeilijk op ingaan. Het is ook allemaal niet zo eenduidig. In ‘President vermist’ heb je bijvoorbeeld een vrouwelijke moordenaar, die in haar jonge jaren is verkracht en misbruikt in de Balkanoorlog. Daar zijn toen vreselijke dingen gebeurd.»

– Een andere vraag dan maar. Nu u uw politieke carrière achter de rug hebt, kunt u het me wel vertellen: hebt u die wiet geïnhaleerd toen u ermee experimenteerde tijdens uw studentenjaren in Oxford? Dat werd nog maar eens opgerakeld tijdens de voorbije verkiezingen.

Clinton (grijnst) «Ik ben blij dat je me dat vraagt. Het antwoord is nee. De rechtse media blijven er maar op terugkomen. Ik had wel willen inhaleren, maar ik heb het niet gedaan. Ik heb nochtans als een gek geprobeerd, maar het wilde maar niet lukken (lacht).»

– Aan het einde van ‘President vermist’ houdt de fictieve president een lange speech die wel erg als een alternatief Clinton-manifest klinkt. ‘Bedenk hoe anders het zou zijn als we ons openstellen voor andere meningen. We zouden kunnen leren luisteren naar elkaar en de andere minder zwartmaken.’

Clinton «Ik zie dat de VS verdeeld zijn en dat de naden van het sociale weefsel worden losgetornd. Dat frustreert me. Mensen wenden zich tot Donald Trump of Bernie Sanders uit diepe ontevredenheid. Wat het land nu nodig heeft, is een duidelijke stem, en een visie die een brug kan slaan tussen de vele tegenstellingen.»

© The Sunday Times / Vertaling en bewerking: Lieven Germonprez

Bill Clinton & James Patterson, ‘President vermist’, Nieuw Amsterdam