Huishouden, kinderen, werk, corona: hoe (on)gelijk zijn man & vrouw? De resultaten van Humo's grote enquête

Het gezin is niet meer als vanouds de hoeksteen van de samenleving, maar wel nog steeds een serieuze steunpilaar. Maar hoe zit het vandaag met de rolverdeling in dat gezin? Heeft moeder zich al losgerukt van haard, kinderen en afwas, om met haar volle gewicht tegen het glazen plafond te beuken? Leggen mannen thuis meer ambitie aan de dag, of blijven ze steken in de rol van gazonmaaier en pretpapa? En hoe komt dat? Humo en onderzoeksbureau iVOX zochten het uit, voor u en uw partner.

Tussen 1 en 8 april heeft iVOX duizend Vlamingen tussen 25 en 55 jaar (een representatieve staal naar taal, geslacht, leeftijd en diploma) bevraagd, en kreeg verrassend conservatieve antwoorden (de foutenmarge bedroeg 3,02 procent). Alle feministische golven ten spijt is de taakverdeling in het gezin nog altijd oerklassiek. Zes op de tien Vlamingen antwoorden op de vraag ‘Wie neemt het leeuwendeel van het huishouden voor z’n rekening?’ met: moeder de vrouw. Slechts bij 14 procent bestiert vooral de man het huishouden. Opmerkelijk: of het nu om oudere (40 tot 55 jaar) of jongere koppels (25 tot 39 jaar) gaat, voor de rolverdeling maakt het geen verschil.

Als de man het huishouden doet, is het in meer dan de helft van de gevallen een bewuste keuze. Bij vrouwen is het vaker een kwestie van: ‘Het is zo gegroeid, en als ik het niet doe, wie doet het dan?’ Zowat alle taken – wassen, strijken, de huishoudelijke organisatie, opruimen en schoonmaken – belanden vooral in het to-dobakje van de vrouw. Toch zijn er ongeveer evenveel huishoudens waarin de vrouw de afwas en de administratie voor haar rekening neemt, als gezinnen waarin de man dat doet. Taken die vooral de man op zich neemt, zijn het vuilnis buitenzetten, klussen en tuinieren. Het zou ons benieuwen of hij dat met plezier, dan wel onder lichte dwang doet – ‘Anders geen seks vanavond, schat!’

Mannen en vrouwen kijken duidelijk met een andere bril naar hun inbreng in het huishouden. Bijna acht op de tien vrouwen zeggen het meeste werk te verzetten, terwijl vier op de tien mannen vinden dat hun vrouw het meeste doet. Mannen geven ook vaker dan vrouwen aan dat ze evenveel in het huishouden doen. Neem nu opruimen en schoonmaken: zeven op de tien vrouwen zeggen dat zij dat het vaakst doen. Tegelijk beweren vier op de tien mannen dat die taak eerlijk verdeeld is. Noemen mannen elke opgeraapte vuile sok ‘opruimen’? Of wentelen vrouwen zich iets te vaak in de ‘ik moet hier alles zelf doen’-rol?

Het zijn dus vooral de vrouwen die de boel organiseren. Wanneer is het tijd voor boodschappen? Moeten de lakens in de was? De vrouw houdt het in de gaten. Drie op de vier vrouwen noemen zich ‘de gezinsmanager’. Slechts één op de vijf mannen ziet zichzelf in die managerspositie. En áls de man de handen uit de mouwen steekt, komt hij vaak om raad vragen, beweren zes op de tien vrouwen. Mannen vinden dat vrouwlief achteraf graag komt controleren of ze de taak wel naar behoren hebben uitgevoerd, en of er geen rode sok in de witte was is beland. Drie op de vier gezinsmanagers, of ze nu vrouw of man zijn, zijn het er roerend over eens dat de partner hun harde werk schromelijk onderschat.

Moet alles eerlijker verdeeld worden? Het hoeft niet te verbazen dat vrouwen daar vaker volmondig ja op antwoorden. Negen op de tien mannen vinden de taakverdeling prima, terwijl bijna de helft van de vrouwen graag wat meer input van de partner wil. Ze zouden vooral een helpend handje willen bij de schoonmaak (30 procent van de vrouwen), de afwas (12 procent), de dagelijkse kookbeurt en de boodschappen (allebei 13 procent). Eén op de tien mannen heeft wel oren naar hun vraag, terwijl zeven op de tien mannen ronduit zeggen: ‘Nee, bedankt.’

ARME OUDERS

Wie zorgt er voor het kroost? Wie weet welk kind op welke dag bij welke hobby moet worden afgeleverd? In zeven op de tien gezinnen is het meestal mama. Wie smeert de boterhammen, gaat met een washandje over een vuile snoet en neemt de ochtendrush naar school voor zijn rekening? Ook vaker mama. De enige zorgtaak die papa’s meer op zich nemen, is ‘avontuurlijke dingen doen met de kinderen’. Zouden die papa’s het huis poetsen niet kunnen oppimpen tot één grote avonturentocht? Dan maken ze van de nood een deugd én heeft mama ook eens de handen vrij voor een spannend potje Monopoly. Nog een geluk dat de opvoedende taken wél eerlijk verdeeld worden: moet er gestraft of getroost worden, of is er nood aan een goed gesprek met zoon of dochter, dan draaien de papa’s er even vaak voor op. Ook hier speelt hetzelfde perceptieprobleem: vrouwen vinden dat zij de meeste zorgtaken op zich nemen, terwijl mannen vaker vinden dat ze evenveel tijd besteden aan het pamperen van de koters.

Dat vrouwen van mening zijn dat huishouden en kinderen vaker in hun schoot belanden, heeft gevolgen voor hun werk-levenbalans: 73 procent van de mannen vindt het makkelijk die balans in evenwicht te houden, tegenover 64 procent van de vrouwen. Dubbel zoveel werkende moeders als vaders denken dat ze hoger op de carrièreladder zouden staan als ze iets vroeger aan abortus hadden gedacht – grapjeuh! – en de helft van de moeders is van mening dat manlief minder carrière heeft moeten opgeven om voor de kinderen te zorgen – géén grapjeuh! Meer vrouwen (68 procent) dan mannen (54 procent) hebben al gebruikgemaakt van het systeem van ouderschapsverlof, of zijn dat van plan. Op dat punt bevinden de papa’s zich in een nadelige positie: volgens 64 procent van de Vlamingen zijn er voor vaders grotere obstakels, terwijl zeven op de tien Vlamingen van mening zijn dat vaders evenveel ouderschapsverlof moeten kunnen opnemen als moeders. Het zou hun qualitytime met de oogappels ten goede komen: zowel vaders (52 procent) als moeders (47 procent) vinden dat ze daar te weinig van hebben.

Wie op zoek is naar het illustere glazen plafond, vraagt het best even na bij de dichtstbijzijnde vrouwelijke collega: bijna de helft van de werkende vrouwen gelooft dat ze minder verdient dan een man met dezelfde job. Zeven op de tien Vlamingen geloven dat ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkvloer bestaat, al wordt ook daar met een gendergekleurde bril naar gekeken: bijna acht op de tien vrouwen zien die ongelijkheid, terwijl drie op de tien mannen er stekeblind voor zijn.

Wie is verantwoordelijk voor die ongelijkheid? We steken massaal een beschuldigende vinger uit naar onze arme ouders, die negen op de tien Vlamingen opzadelden met het klassieke ‘moeder in de weer, vader in de zetel’-voorbeeld. Daar hoeven we ons niet al te slecht over te voelen: onze kinderen doen straks ongetwijfeld hetzelfde, hoe hard we ons er ook van proberen te overtuigen dat wij het anders aanpakken. Zeven op de tien mannen zeggen meer te doen in het huishouden dan hun eigen vader. Maar wat is meer dan niks? Eén opgeraapte vuile sok?

IN ONS KOT

Wie had gedacht dat twee derde van de Vlamingen, zowel mannen als vrouwen, nog altijd vindt dat bepaalde eigenschappen typisch mannelijk en andere typisch vrouwelijk zijn? Vrouwen zijn vooral zorgzaam, gevoelig en begripvol, terwijl mannen nog steeds als sterk, dominant en zelfverzekerd worden gezien. Maar voor hoelang nog? Volgens meer dan de helft staat de traditionele mannelijkheid onder druk. Bijna één op de drie vindt zelfs dat mannen in tijden van #MeToo geen echte man meer mogen zijn, wat dat ook moge betekenen. Iemand die op sterke, zelfverzekerde wijze vuile sokken in de wasmachine mikt? Gemakshalve gaan we ervan uit dat het dezelfde 30 procent Vlamingen betreft die vindt dat het feminisme van vrouwen mannenhaters maakt.

Ten slotte hebben we ook geïnformeerd naar wat corona met de ongelijkheid doet. Is het virus de grote gelijkmaker binnen het gezin? Dat niet: één op de vijf, vooral jonge vrouwen, geeft zelfs aan dat ze sinds corona méér in de traditionele genderrollen vervallen zijn dan voordien. Maar er zijn ook positieve tendensen: volgens één op de tien moeders spendeert vader meer tijd aan de zorg voor de kinderen, sinds corona de gezinnen in hun kot joeg. Een groot deel van de Vlamingen is zelfs van plan een aantal coronaveranderingen te behouden. Zo wil één op de vijf blijven thuiswerken, en wil 12 procent de betere werk-levenbalans behouden. Bijna één op de tien mannen hoopt dat hij de door corona opgelopen neiging om meer huishoudelijke taken op zich te nemen, kan handhaven. Wij geloven erin!

De grote (on)gelijkheidsenquête kwam in stand met de steun van Douwe Egberts.