Humo en 'Radio Gaga' bezoeken de gesloten jeugdinstelling van Mol: 'In de volwassenenpsychiatrie moest je als 16-jarige bij een man van 60 slapen'

De caravan van ‘Radio Gaga’ houdt woensdag halt in Mol, in de gesloten jeugdinstelling De Markt. De jongeren die er verblijven, hebben strafbare feiten gepleegd of kennen thuis een moeilijke leefsituatie. De 17-jarige Sander* is zo’n jongen die het op allebei die vlakken niet getroffen heeft. ‘Voor de hoeveelste keer ik hier zit? Ik ben de tel kwijtgeraakt.’

HUMO Woon je, wanneer je niet in De Markt verblijft, bij je ouders?

Sander «Nee, ik heb nooit een echte thuis gehad. Toen ik 18 maanden oud was, ben ik samen met mijn zus in een pleeggezin geplaatst. Dat waren lieve mensen, die goed voor ons zorgden. Maar op mijn 5de is er ruzie ontstaan tussen mijn pleegouders en mijn natuurlijke ouders. Mijn moeder was het beu dat we niet bij haar woonden en stuurde mijn vader voortdurend naar het huis van mijn pleegouders: ‘We willen onze kinderen terug.’ De jeugdrechter heeft mij en mijn zus toen op internaat gestuurd, om het geruzie te doen ophouden. De eerste jaren was ik daar best gelukkig, maar rond mijn 12de zijn de problemen begonnen.»

HUMO Wat voor problemen?

Sander «Ik kreeg last van woedeaanvallen: ik werd snel kwaad en verloor meteen de controle over mezelf. Ik herinner me nog goed wanneer ik voor de eerste keer geweld heb gebruikt. Eén van de andere kinderen in het internaat was televisie aan het kijken, maar ik vond dat het volume te luid stond. Toen ik vroeg of het wat stiller kon, protesteerde hij en werd ik plots woedend. Ik heb hem toen tegen de muur gedrukt: ‘Gij moet oppassen, kerel!’ De begeleiders hebben er meteen de politie bij gehaald. Daarna bleven de incidenten zich opstapelen. Op mijn 13de stuurde de jeugdrechter me voor het eerst naar De Markt, voor een kortverblijf. De andere kinderen in het internaat vertelden me daar enge verhalen over. Maar eigenlijk viel het best mee. De begeleiders kunnen hier streng zijn, ja, maar ze luisteren ook als ik met iets zit. Bovendien verlopen de dagen hier volgens een duidelijke structuur: lessen volgen, sporten, op vaste uren eten met je leefgroep... Dat was in het internaat anders. In 2015 heb ik negen maanden in De Markt doorgebracht, en dat vast ritme deed me deugd. Toen ik daarna weer buiten kwam, miste ik die dagelijkse structuur.»

PLATGESPOTEN

Buiten de veilige muren van De Markt gaat het opnieuw mis met Sander: hij rijgt de agressie-incidenten aan elkaar. In het internaat waar hij verblijft, besluiten ze dat de situatie onhoudbaar is geworden. De jeugdrechter plaatst Sander in een psychiatrische instelling.

undefined

'Drie dagen lang lag ik daar op een bed, totaal versuft, als een zombie'

Sander «Omdat er geen plaats meer was in de jeugdpsychiatrie, werd ik door de rechter in de volwassenenpsychiatrie geplaatst. Dat was verschrikkelijk. Ik heb nog steeds de moed niet gevonden om mijn ouders te vertellen hoe erg ik het daar vond. Ik sliep daar als 16-jarige op een kamer bij een man van 60 jaar. Daarna bij iemand van 35. Uiteindelijk hebben ze me een eigen kamer gegeven, maar ik zat daar totaal niet op mijn plaats. Op een bepaald moment ben ik helemaal door het lint gegaan. Ik bedreigde de begeleiders, waarop zij de politie hebben gebeld. Die wilden me in een isolatiecel steken, maar ik heb hen zo lang mogelijk van me proberen af te slaan. Uiteindelijk hebben ze me vastgebonden en platgespoten met kalmeringsmiddelen. Drie dagen lang lag ik daar op een bed, totaal versuft, als een zombie.»

HUMO Ben je daarna in die instelling gebleven?

Sander «Nee, ik ben naar een andere psychiatrische instelling verhuisd, waar patiënten zich vrijwillig laten opnemen. Het was de bedoeling dat ik daar aan mijn toekomst zou werken. Maar als het me daar overdag niet aanstond, kon ik gewoon naar buiten wandelen. (Lachje) Wat ik dan ook voortdurend deed. De trein op naar Leuven, lekker zwartrijden, om daar wat met mijn kameraden rond te hangen en sigaretten te roken. Of te freerunnen. Ken je dat? Hoge gebouwen beklimmen en van het ene dak naar het andere springen. Dat geeft me echt een kick. Soms ging ik naar Tienen, om mijn broertje op te wachten aan de schoolpoort. ’s Avonds stond de politie me dan op te wachten aan het station, om me weer naar de psychiatrische instelling te brengen. »Uiteindelijk heeft de jeugdrechter me toch weer naar De Markt gestuurd. Ze vond het niet verantwoord dat ik zo vaak ontsnapte en op straat rondhing.»

HUMO Je wordt binnenkort 18. Heb je je woedeaanvallen al beter onder controle?

Sander «Ik merk dat het betert met het ouder worden. Als een kerel me vroeger begon uit te schelden, ging ik daar altijd meteen op in: ‘Wat durf jij daar te zeggen, gast?’ Eén van mijn begeleiders in Mol heeft me doen inzien dat agressie een teken van zwakte is. Ik begrijp nu dat zo’n kerel probeert me uit mijn tent te lokken. Als het lukt, kent hij mijn zwakke plek en zal hij me daarna nog vaker jennen. Tegenwoordig blijf ik rustig en wandel ik gewoon weg. Of ik volg het advies van die begeleider: gewoon naar de grond kijken en de schreeuwers negeren. Die tip heeft me al vaak geholpen.»

HUMO Hoe ziet je relatie met je ouders er tegenwoordig uit?

Sander «Mijn moeder komt hier elke week op bezoek, daar kijk ik altijd naar uit. Dan babbelen we en genieten we van elkaars gezelschap. Mijn vader komt niet altijd mee. Hij is een beetje een luierik. Maar mijn broers en zussen, die mis ik enorm. Soms kan ik daar echt verdrietig om worden. Dan zit ik hier op mijn kamer en denk ik: ‘Wat zou mijn zus nu aan het doen zijn? Denkt ze soms ook aan mij?’»

HUMO Eind september mag je De Markt waarschijnlijk verlaten. Kijk je daarnaar uit?

Sander «Ja, maar tegelijk ga ik het hier ook missen. ’t Is gek, hoor. Als ik hierbinnen zit, mis ik de vrijheid daarbuiten. Maar zodra ik buiten ben, mis ik de structuur.»

HUMO Koester je dromen voor de toekomst?

Sander «Nee. Ik kan gewoon niets bedenken wat ik hierna zou willen doen. Ik bekijk het stap voor stap. Als ik weer naar buiten mag, zal ik er in de eerste plaats voor zorgen dat ik niet meteen weer naar een instelling word gestuurd.»