Humo's abc van de klimaatopwarming: wat er nú al veranderd is
Gifslangen in de tuin, everzwijnen in Brussel, sardientjes in de Noordzee en een enkele termietenheuvel: hoe het Belgische klimaat nú al verandert. Volgende week bij elke Humo gratis dvd 'An Inconvenient Truth'.
Krijgt u ook zo de kriebels van klimaatvoorspellers? Dat voorspelt maar raak, en verzuipen we niet in 2050, dan is het wel in 2100. Laten we ons eens beperken tot de toestand in eigen land, nú. Van de verdwenen sneeuw in de Ardennen tot de intrede van octopus, papegaai en ratelslang: 'Dit is niet wat er gaat veranderen, dit is wat er al veranderd is.' Humo presenteert: het abc van the Belgian warming.
undefined
undefined
Ardennen
Al vroeg in de herfst was beslist dat er dit seizoen niet meer zou worden geskied in Fauvillers (475 meter hoog), bij Bastenaken. 'Een kolonie muizen heeft de mousse uit al onze skilaarzen weggevreten,' zegt Jacques Fostier, voorzitter van het syndicat d'initiative. 'En de latten die wij verhuren zijn rijp voor het museum. Maar zegt u mij eens, voor wie of voor wat hadden wij kosten moeten doen? Nee, het is afgelopen. De skilift van Fauvillers zal nooit meer draaien.'
In het Outdoor Centre op de Baraque de Fraiture (652 meter), verhuurder van latten, boots, snowboards en skipassen, houdt men al 30 jaar statistieken bij. Die laten zich lezen als het zoveelste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Tot 1988 duurde het skiseizoen hier gemiddeld 51,7 dagen. Dat is sindsdien verschrompeld tot 20,5 dagen. Het finale dieptepunt was afgelopen winter: het seizoen duurde nul dagen. Wat nu?
JACQUES FOSTIER « We moeten de realiteit onder ogen zien: skiën in de Belgische Ardennen, da's iets uit de vorige eeuw.»
undefined
Bonte vliegenvanger
Maak kennis met de Ficedula hypoleuca, een even schattig als dapper en nuttig vogeltje. Als u er vandaag of morgen één in uw tuin ziet landen, toon dan respect: het is pas vorige maand in België aangekomen, na een reis van meer dan 4.000 kilometer, waarvan 2.000 over de woestijn.
De Ficedula hypoleuca is beter bekend als de bonte vliegenvanger. Tot eind jaren tachtig liep het aantal bonte vliegenvangers in Vlaanderen in de duizenden, vorig jaar werden er nog maar 600 à 1.000 broedparen geteld. 'Half mei is de vliegenvanger aan het stressen,' zegt Jan Rodts van Vogelbescherming Vlaanderen. 'Hij vraagt zich af: wat heb ik verkeerd gedaan? Hij is de kluts kwijt.'
JAN RODTS « Net als de grauwe vliegenvanger (Belgische populatie meer dan gehalveerd sinds 1997, red.) voedt de bonte z'n jongen met rupsjes. Die voeden zich op hun beurt met het bladgroen van beuken. Wat stelde de vogel bij zijn terugkeer uit Afrika vast? Het is mei - zijn vrouwtje moet nog beginnen te broeden - en op de beuken zitten geen rupsjes meer. En als er nog zitten, zijn ze al volop aan het ontpoppen. Midden april waren er al vlinders, weet u. Dat fenomeen doet zich de laatste jaren bij meer vogelsoorten voor, maar bij de vliegenvanger is de situatie door wetenschappers onderzocht. Het staat vast: deze soort komt door de opwarming in de verdrukking.»
HUMO Een slimme bonte vliegenvanger vertrekt dan toch gewoon een paar weken vroeger uit Afrika?
RODTS « Nee. Het wordt misschien warmer, maar dat verandert niets aan het opkomen en ondergaan van de zon. En trekvogels worden hormonaal gestuurd door daglengte: daarom is van alle trekvogels bijna tot op de dag te voorspellen wanneer ze in België zullen aankomen. Nu is het systeem ontregeld en zullen er soorten verdwijnen. Misschien zal de vliegenvanger op termijn leren noordelijker te gaan broeden, maar dan is er wel een ander probleem: de beuk.»
HUMO Juist, in veel oude Belgische bossen sneuvelt de ene beuk na de andere. Is dat ook een gevolg van de opwarming?
RODTS « Die beuken hebben eeuwenlang overleefd - mede dankzij de bonte vliegenvanger, die elke lente op hetzelfde tijdstip een ravage kwam aanrichten onder de rupsen. Nu hebben die vrij spel en vreten ze véél meer bladgroen weg. Dus zijn er minder bladeren, dus minder gezonde beuken.»
undefined
Culicoides dewulfi (blauwtong)
Na varkenspest, mond-en-klauwzeer en dollekoeienziekte kregen we vorig jaar opeens te maken met blauwtong. Sinds de eerste uitbraak in België, augustus 2006, telde het Federaal Voedselagentschap (FAVV) '659 uitbraken waarvan 399 bij schapen en 296 bij runderen'.
ANNE-MARIE VANGEENBERGHE (Boerenbond) « We zijn nog altijd bezig met het berekenen van de economische schade. In grote delen van het land gold een transportverbod, de export viel stil, een groot aantal schapen blijkt door de ziekte onvruchtbaar te zijn geworden.»
HUMO Een nationale ramp?
VANGEENBERGHE « Dat mag u wel zeggen, ja.»
Blauwtong wordt verspreid door de Culicoides dewulfi, een piepklein mugje waarvan zelfs de allergrootste expert twaalf maanden geleden nog met de hand op het hart verzekerd had dat zo'n tropische soort hier nooit zou kunnen gedijen. 'Volgens het FAVV wees alles toen op een eenmalige epidemie,' zegt Vangeenberghe. 'Zes weken vrieskou, zeiden ze, en die mug was uitgeroeid. Helaas is er deze winter nauwelijks vrieskou geweest, en is de nieuwe generatie mugjes weer wat beter tegen ons klimaat bestand. Wij vrezen dat blauwtong vanaf nu een jaarlijks terugkerende epidemie zal zijn.'
(ddc)
undefined
U vindt het volledige abc in Humo 3478
undefined
bij elke Humo gratis dvd
Carpooling
U hoeft de dvd van Al Gores 'Inconvenient Truth' - volgende week gratis en voor niks bij elke Humo! - niet af te wachten om alvast uw steentje bij te dragen in de strijd tegen de opwarming van het klimaat. Zoek een carpool-kameraad via de Humo-site en uw pendeltocht naar en van het werk zal nooit meer dezelfde zijn!
