Humo's Grote Ecologie-Enquête: de Vlaming is bezorgder om klimaat dan om migratie of de economie
We gaan naar de haaien: dat is kort door de bocht de conclusie van Humo’s grote ecologie-enquête. We zeggen wel dat we de auto meer willen laten staan, maar in de praktijk blijven we vrolijk rondkarren. En meer betalen voor vliegtuigtickets of festivals? Ho maar!
Lees ook: 'Het grote ecologie-debat: 'Onze kinderen en kleinkinderen zullen de volle laag krijgen' »
Tijdens de laatste week van oktober lieten Humo en Moustique het onderzoeksbureau iVox een representatief staal van duizend Vlamingen en duizend Franstaligen ondervragen over een lange lijst ecologische vraagstukken. De foutmarge bedraagt maximaal 3 procent, waardoor we een betrouwbaar beeld kunnen schetsen van hoe u en ik over onze leefomgeving denken.
undefined
Opvallende eerste vaststelling: één op de vijf Vlamingen gelooft, net als de Amerikaanse president Donald Trump, nog altijd niet dat de aarde opwarmt door menselijk toedoen. Daar staat een overweldigende meerderheid van 78 procent tegenover die de wetenschappelijke consensus wel volgt. Die meerderheid is bovendien pessimistisch gestemd: slechts 45 procent van de Vlamingen denkt dat we het tij nog kunnen keren. De verschillen tussen de generaties zijn groot: 56 procent van de 55-plussers gelooft in een goede afloop, bij de mannen en vrouwen jonger dan 34 jaar is dat slechts 37 procent.
Als we de Vlamingen vragen om hun grootste bezorgdheden te rangschikken, eindigen luchtvervuiling door verkeer en industrie (82 procent) en het klimaat (81 procent) afgetekend op de eerste twee plaatsen. Op een afstand volgen de economie (72 procent) en migratie (71 procent). Zeven op de tien ondervraagden zijn na de aanhoudende droogte van afgelopen zomer bezorgd over mogelijke waterschaarste, bijna zes op de tien Vlamingen vrezen dat het licht en de verwarming zullen uitvallen wanneer de nachten lang zijn en het stenen uit de grond vriest.
undefined
Exit Koning Auto?
Aan wie hebben we dat klimatologische onheil te danken? Niet aan onszelf: amper één op de tien Vlamingen vindt dat hij of zij verantwoordelijk is. Opvallend is dat dubbel zoveel hoogopgeleiden het boetekleed willen aantrekken als mensen die alleen een diploma middelbaar onderwijs op zak hebben. Worden vooral als schuldigen gezien: de industrie (37 procent) en de overheid (55 procent). 70 procent van de Vlamingen vindt dat de politici meer moeten doen om de klimaatverandering tegen te gaan. Het mag niet verbazen dat schone lucht op 14 oktober heeft meegespeeld in het stemhokje. Voor één op de vijf Vlamingen was dat doorslaggevend, voor 27 procent speelde het mee zonder beslissend te zijn.
Tegelijk vindt 56 procent van de Vlamingen dat het Westen op de goede weg is en dat landen als China en India een extra inspanning moeten doen. De opwarming van het klimaat is een globaal probleem, en dus vindt 42 procent dat alleen wereldwijde maatregelen iets uithalen. De burger staat machteloos, luidt de slotsom.
Wat moeten de lokale, nationale en supranationale overheden precies doen om een apocalyps af te wenden? 89 procent van de Vlamingen vindt hogere belastingen voor vervuilende bedrijven een goed idee. Opvallender is dat liefst 66 procent gewonnen is voor autovrije stadscentra, en bijna evenveel mensen (65 procent) willen lage-emissiezones. Nog straffer: de helft van alle Vlamingen vindt rekeningrijden, een tolheffing die oploopt tijdens de spitsuren en op drukke wegen, een prima idee. In Franstalig België vallen autovrije stadscentra (49 procent) en rekeningrijden (39 procent) veel minder in de smaak.
Een pak minder populair is het voorstel om de milieukosten van de vleesproductie te verrekenen in de prijs voor de consument. Slechts 40 procent van de Vlamingen vindt dat de overheid dat moet opleggen aan de producenten en verkopers. En voor duurdere muziekfestivals, altijd goed voor een gigantische afvalberg en CO2-uitstoot, is 66 procent van de Vlamingen helemaal níét gewonnen.
undefined
Beter van bij ons
‘Anders gaan leven’: het was de slogan van Agalev, de voorganger van Groen die in 1979 het levenslicht zag. Het inzicht dat het zo niet verder kan, is intussen bij velen doorgedrongen: 75 procent van de ondervraagden beseft dat het anders moet. Maar voor 27 procent van de Vlamingen is de hogere kostprijs van voorbeeldig ecologisch gedrag en duurzame consumptie een obstakel, en 26 procent vindt het te ingewikkeld.
Slechts 17 procent van de Vlamingen houdt bij de aankoop van voeding rekening met de seizoenen, en 10 procent koopt bewust lokaal. Voor slechts 4 procent van de Vlamingen is de impact op het milieu doorslaggevend bij de aankoop van etenswaren. Prijs en kwaliteit vinden we nog altijd veel belangrijkere argumenten. Qua voeding doen Franstaligen het een pak beter dan de Vlamingen. Ze kopen veel vaker lokaal (24 procent) en seizoensgebonden etenswaren (24 procent). Bij de Franstaligen treffen we ook meer vegetariërs en mensen die zelden vlees eten, en ze doen dat vaker expliciet uit ecologische overwegingen. Maar er is beterschap in zicht aan deze kant van de taalgrens: 57 procent van de Vlamingen eet minder vlees dan een jaar geleden. Zeker bij de mensen die bezorgd zijn over luchtvervuiling en waterschaarste, daalt de vleesconsumptie.
Dat de Vlaming ruim woont, is bekend, en dat heeft gevolgen voor de ecologische voetafdruk. Slechts 26 procent overweegt om kleiner te gaan wonen. 42 procent wil een deel van zijn of haar comfort opgeven om milieuzuiniger te gaan wonen.
undefined
Hypocrisie troef
Vlamingen begrijpen dat actie zich opdringt, maar enige hypocrisie is ons niet vreemd. Een grote meerderheid is voor autovrije stadscentra, maar als we peilen naar het mobiliteitsgedrag, zien we dat zes op de tien Vlamingen dagelijks de auto gebruiken. De fiets is minder populair: één op de vijf Vlamingen fietst dagelijks, vier op de tien doen dat wekelijks. Van fiets- en autodelen willen we niets weten: 96 procent van onze ondervraagden heeft die diensten nog nooit gebruikt. Een kwart van de Vlamingen die op minder dan 5 kilometer van hun werk wonen, neemt toch de auto. Bij de mensen die op minder dan 10 kilometer van de werkplek wonen, is dat zelfs 55 procent. Slechts een kleine minderheid van de pendelaars (15 procent) kiest voor het openbaar vervoer.
undefined
Ook voor langere afstanden gedraagt de Vlaming zich niet voorbeeldig. Het is bekend dat vliegreizen een aanslag op het leefmilieu zijn. Driekwart van de Vlamingen is het ermee eens dat het schandalig is dat een treinticket naar Parijs duurder is dan een vliegticket naar Barcelona. Maar slechts een derde kiest de bestemming van zijn volgende citytrip dichter bij huis, zodat ze met de trein of de auto kunnen gaan. 23 procent verkiest een fietsvakantie in de buurt boven een vliegreis, en slechts 41 procent wil meer betalen voor zijn of haar vliegticket, onder het motto: ‘De vervuiler betaalt.’ Een interessant resultaat, want 54 procent antwoordde ja op de vraag: ‘Moet de overheid vliegmaatschappijen dwingen om de milieukosten door te rekenen, met duurdere tickets tot gevolg?’
De conclusie: de Vlaming wil de natuur te allen prijze redden, maar niet letterlijk, want hij of zij wil het niet in de portefeuille voelen.
De enquête werd afgenomen door iVox in samenwerking met BNP Paribas.
