Humo’s grote vaccintest: wat weten we over de voor- en nadelen van de verschillende spuitjes?

We kunnen er niet naast kijken: na een wat stroef begin, onder andere door problemen met de leveringen, is de vaccinatiecampagne op spectaculaire wijze op kruissnelheid gekomen. En dat het vooruit gaat. Zorgverleners, bewoners van woonzorgcentra, risicopatiënten en 65-plussers hebben al bijna allemaal minstens één prik gekregen, zodat weldra – en wellicht veel eerder dan u had durven dromen - met de vaccinatie van de algemene bevolking kan worden gestart.

Mocht u vergeten zijn wàt er straks precies in uw bovenarm wordt geploft, en hoe goed een en ander werkt: wij lijsten de voornaamste feiten over de belangrijkste (gebruikte, goedgekeurde en nog in ontwikkeling zijnde) vaccins nog eens voor u op. Ideale lectuur voor tijdens het wachten in het vaccinatiecentrum!

PFIZER-BIONTECH

Officiële naam: Comirnaty, Tozinameran, BNT162b2

Fabrikant en/of ontwikkelaar: Pfizer, een Amerikaanse farmagigant bekend van blockbusters als Viagra, Xanax en de cholesterolremmer Lipotor, en BioNTech (voluit: Biopharmaceutical New Technologies), een biotechbedrijf uit Mainz.

Type: mRNA-vaccin (men injecteert, verpakt in een vetdruppel, de genetische code om het spike- of uitsteekseleiwit op de buitenkant van het virus aan te maken, waarna de cellen in de buurt van de prik het uitsteeksel produceren; zo wordt er een reactie van het immuunsysteem opgewekt)

Aantal dosissen: 2 dosissen, toe te dienen met een tussenpauze van drie weken

Beschermingsgraad: 91,3 procent

Gebruikt of goedgekeurd in welke landen: onder andere de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Israël, Australië, Nieuw-Zeeland, Mexico, Canada en de Europese Unie.

De eerste vaccinontwikkelaar die met – meteen ook spectaculaire - resultaten uitpakte, en ook het eerste vaccin dat door een westers land werd goedgekeurd. Op 2 december vorig jaar gaf de Britse gezondheidsautoriteit namelijk via een noodprocedure goedkeuring aan het Pfizer-BioNtechvaccin, en nog geen week later werd al de eerste prik gezet. Niet lang daarna volgde een hele reeks andere landen. Pfizer leverde niet alleen een zeer goed vaccin af, in tegenstelling tot enkele andere producenten toonde het zich ook een zeer betrouwbare partner. De Europese Unie sloot vorige maand nog een contract af met het bedrijf voor de levering van liefst 1,8 miljard doses.

HUMO Het vaccin lijkt wel meer bijwerkingen te hebben dan de andere. Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) raadt ook aan om mensen na hun prik nog een kwartiertje op te volgen, omdat er hier en daar al allergische reacties werden vastgesteld.

ISABEL LEROUX-ROELS (professor klinische microbiologie aan de UGent en diensthoofd van het Centrum voor Vaccinologie CEVAC aan het UZ Gent) «Elk vaccin kan een ernstige allergische reactie opwekken. Zo’n reactie treedt onmiddellijk na de vaccinatie op, en moet medisch behandeld worden, omdat de tong, de luchtwegen en het gezicht opzwellen. Dat komt normaal bij 1 op een miljoen toegediende dosissen voor. Bij Pfizer en Moderna lijkt het rond de 2 à 4 per miljoen te zijn. Het blijft dus uiterst zeldzaam. Mensen die ooit al een zware allergische reactie hebben gehad op een vaccin of een medicijn, raadt men dan ook aan een arts te consulteren voor ze zich laten vaccineren. De reactie wordt vooral veroorzaakt door twee bestanddelen in het vaccin die ook in geneesmiddelen en andere vaccins zitten.

HUMO Veel mensen maken zich zorgen dat mRNA-vaccins blijvende veranderingen kunnen aanbrengen in ons DNA.

LEROUX-ROELS «RNA kan niet in de celkern en kan zich daar niet in ons genoom (het geheel van genen van een mens of andere organismen, red.) nestelen. Anders is het bij de vaccins die gebruik maken van een verkoudheidsvirus. Dat komt wel de celkern binnen, maar is ook niet in staat om zich in het genoom te integreren. Daar zijn bijvoorbeeld bepaalde enzymen voor nodig die verkoudheidsvirussen niet hebben. HIV heeft dat wel. Het genoom van dat virus zit in ons eigen genoom geïntegreerd. Daarom is het ook zo moeilijk om HIV uit het lichaam te krijgen. Maar bij verkoudheidsvirussen is dat niet het geval. Mocht dat wél zo zijn, dan zou ons genoom na elke verkoudheid veranderd zijn.»

Pfizer-BioNTech blijft ook naarstig aan nieuwe en verbeterde versies van het vaccin werken. Zo slaagden ze er ondertussen al in om de bewaartemperatuur van -70°C terug te brengen naar een toch al iets gebruiksvriendelijker -25°C tot -15°C. Logistiek maakt dat een heel verschil. Omdat het vaccin ook iets minder bescherming bleek te bieden tegen de B.1.351-variant van het virus, ook bekend als de Zuid-Afrikaanse variant, werd in februari een klinische studie opgestart naar een zogeheten booster, een extra prik, die ervoor zorgt dat de (al goede) bescherming tegen de nieuwe varianten nog beter is. De kans is dus groot dat u dit jaar een derde prik van het vaccin nodig heeft. Pfizer-BioNTech ontwikkelde ook een versie van het vaccin voor kinderen van 12 tot 15 jaar. Die werd door de Food and Drug Administration inmiddels al goedgekeurd voor gebruik in de VS.

Het zou ook kunnen dat het interval tussen de twee doses nog wordt aangepast. Nu wordt het vaccin toegediend met een tussenpauze van drie weken, maar een recente Britse studie lijkt uit te wijzen dat een tussenpauze van twaalf weken een (nog) betere bescherming biedt. Verder onderzoek moet dat nog wel bevestigen.

OXFORD-ASTRAZENECA

Officiële naam: Vaxzevria, AZD1222, Covishield (in India)

Fabrikant en/of ontwikkelaar: de Universiteit van Oxford en het Brits-Zweedse farmabedrijf AstraZeneca.

Type: virale vector of DNA-vaccin (deze vaccins brengen via onschadelijk gemaakte virussen de genetische informatie in het lichaam die de cellen moet aanzetten om eiwitten van het coronavirus aan te maken; die eiwitten zullen vervolgens een reactie van het immuunsysteem uitlokken, zodat de afweer voorbereid is wanneer het échte virus zou toeslaan; het AstraZeneca vaccin maakt gebruik van een aangepast en voor mensen onschadelijk verkoudheidsvirus bij chimpansees)

Aantal dosissen: twee dosissen, toegediend met een interval van vier à twaalf weken (in België was het eerst twaalf weken, maar dat werden er recent acht)

Beschermingsgraad: 76 procent

Gebruikt of goedgekeurd in welke landen: onder andere het Verenigd Koninkrijk, Australië, Zuid-Afrika, Brazilië, India, Pakistan, Zuid-Korea, Thailand, Egypte en de Europese Unie.

Het vaccin van Oxford-AstraZeneca, een aangepaste versie van een vaccin tegen MERS (een acute longinfectie die óók door een coronavirus wordt veroorzaakt) waar het team van Oxford enkele jaren geleden al aan werkte, leek lang op koers om het beste en meest begeerde vaccin te worden. Prominente WHO-wetenschappers loofden het als ‘het waarschijnlijk leidende kandidaat-vaccin’, en zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten tekenden al in de zomer, na de eerste berichten dat het vaccin zeer goed leek te werken, enthousiast contracten voor de levering van honderden miljoenen doses.

Maar daarna liep het pijnlijk mis: eerst was er grote onduidelijkheid over de mate van bescherming van het vaccin, omdat de gegevens van enkele klinische studies in het Verenigd Koninkrijk, Brazilië, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten nogal onhandig op een hoopje waren gegooid. Daarna bleek het vaccin iets minder goed te werken tegen de Zuid-Afrikaanse variant. En ondertussen liepen door productieproblemen ook de leveringen in het honderd. De Europese Unie kreeg het er zo van op de heupen dat het contract met AstraZeneca voor de levering van vaccins niet werd verlengd en de EU zelfs juridische stappen wil ondernemen tegen het bedrijf, omdat het zijn afspraken niet heeft nagekomen.

LEROUX-ROELS «Die ‘minder goede bescherming’ moet je wel in het juiste perspectief zien. Ook in Zuid-Afrika werden mensen die met AstraZeneca waren gevaccineerd niet zwaar ziek, maar kregen ze in sommige gevallen een milde vorm van covid. Dat wil zeggen dat ze bijvoorbeeld enkel last hebben van een loopneus of wat vermoeidheid. Tegen heel ernstige ziekte, inclusief ziekenhuisopname, werkt AstraZeneca ook bij die variant, net zoals bij de Britse, zeer goed.»

In maart dook nog een ander probleem op: in de VS en Europa waren er enkele gevallen van jonge mensen bij wie na een prik met AstraZeneca bloedklonters en een verlaagd aantal bloedplaatjes werden vastgesteld: een uiterst zeldzame combinatie. Na een grondige evaluatie concludeerde het EMA dat die bijwerking echter zo zeldzaam was dat het risico niet tegen de voordelen van een prik opwoog en dat het vaccin dus verder kon worden toegediend. In sommige Europese landen, onder andere Frankrijk, werd wel beslist om AstraZeneca voortaan niet meer aan jonge mensen te geven. Denemarken stopte zelfs helemaal met het toedienen van AstraZeneca. Omdat er voldoende aanvoer is van andere vaccins en men liever helemaal géén risico’s neemt, wordt het vaccin in ons land alleen nog gegeven aan mensen ouder dan 40.

In de Verenigde Staten kreeg het vaccin ondertussen nog altijd geen goedkeuring ook al ontving AstraZeneca liefst 1 miljard van de Amerikaanse regering voor de ontwikkeling en productie van het vaccin.

HUMO Hoe is bij AstraZeneca zo in de soep kunnen lopen?

LEROUX-ROELS «Men heeft een zogenaamde ‘technologietransfer’ moeten doen. Eerst moest de firma afwachten welke landen er allemaal op hun vaccin intekenden. Zodra die contracten er waren, heeft AstraZenaca, dat geen ervaring had met de massaproductie van vaccins, partners gezocht: bedrijven die wel ervaring hadden, maar nog geen lopende productielijn om vaccins op basis van een verkoudheidsvirus te maken. Daarvoor heb je grote tanks nodig waarin cellen kunnen groeien, het virus moet in die cellen ingebracht worden… Dat moest allemaal nog opgestart worden.

HUMO Zo’n productielijn opzetten, is ook hoogtechnologisch werk. Dat doe je niet zo maar.

LEROUX-ROELS « Je werkt met celletjes die onder andere de juiste hoeveelheid voeding en zuurstof moeten krijgen. Je kan dat standaardiseren, maar het blijft een biologisch proces waarvan de uitkomst vaak onzeker is.»

HUMO Dubbel pijnlijk is dat het AstraZeneca-vaccin merkelijkgoedkoper is dan de mRNA-vaccins. Het bedrijf had ook plechtig beloofd zijn vaccin tegen kostprijs aan te bieden in de beginfase van de epidemie, en permanent tegen die verlaagde prijs in arme of minder rijke landen.

LEROUX-ROELS «AstraZeneca heeft Oxford aangeboden om zonder winst voor de hele wereld, inclusief de ontwikkelingslanden, een vaccin ter beschikking te stellen dat niet duur is en makkelijk bewaard kan worden. Ze wilden dit echt produceren om de wereld te helpen.»

Al die tegenslagen hebben AstraZeneca en Oxford er niet van weerhouden aan nieuwe versies van het vaccin te sleutelen: zo lopen er studies naar een versie voor kinderen van zes jaar en ouder en wordt ook onderzocht of het vaccin kan gecombineerd worden met andere vaccins. Men werkt daarnaast ook aan een vaccin dat als neusspray kan worden toegediend.

Moderna

Officiële naam: mRNA-1273

Fabrikant en/of ontwikkelaar: het Amerikaanse National Institute of Allergy and Infectious Diseases en de Biomedical Advanced Research and Development Authority in samenwerking met het in Boston gevestigde farmabedrijf Moderna.

Type: mRNA-vaccin

Aantal dosissen: 2 dosissen, toe te dienen met een tussenpauze van 4 weken

Beschermingsgraad: 94,1 procent

Gebruikt of goedgekeurd in welke landen: onder andere de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Israël, Noorwegen, Mongolië, Canada en de Europese Unie.

HUMO Het Modernavaccin is net als dat van Pfizer een mRNA-vaccin. Zijn er ook verschillen met dat vaccin?

LEROUX-ROELS «Het mRNA wordt in een soort minuscuul vetbolletje de cellen binnengesmokkeld en ieder bedrijf heeft natuurlijk een beetje zijn eigen recept: het Pfizervaccin bevat 30 microgram mRNA, dat van Moderna 100 microgram. Ook de samenstelling van de vetten in die bolletjes verschilt wat.

HUMO Dit vaccin kan wel wat bijwerkingen hebben: ongeveer de helft van de gevaccineerden krijgt griepachtige verschijnselen of een grieperig gevoel en heeft zelfs genoeg last van de neveneffecten om een pijnstiller te moeten nemen of zich ziek te melden op het werk.

LEROUX-ROELS «De bijwerkingen zijn ongeveer dezelfde bij Pfizer en Moderna. AstraZeneca heeft veel bijwerkingen na de eerste dosis, veel minder na de tweede dosis. Bij de mRNA-vaccins is het net omgekeerd. Maar uit de studies blijkt inderdaad dat redelijk wat mensen pijnstillers nodig hebben. Het is ook goed om mensen daar op voor te bereiden. Dan schrikt men er niet van.»

HUMO Bijwerkingen zijn ook een goed teken: het betekent dat je immuunsysteem aan het werken is.

LEROUX-ROELS «Het heeft ook wel met persoonlijke gevoeligheid te maken. Er zijn ook mensen die geen bijwerkingen hebben en veel antistoffen aanmaken. Als je niks voelt, wil dat niet zeggen dat het niet werkt. De ene mens maakt makkelijker immuunstoffen aan dan de andere en hoeveel last je van zo’n prik hebt, kan sterk uiteenlopen. Mensen verschillen onderling nu eenmaal. De een maakt makkelijk koorts en ligt dan halfdood in de zetel, terwijl de ander zijn dagelijkse activiteiten kan voortzetten.»

Moderna werkt ook aan een vaccin voor jongeren van 12 tot 18 jaar en één voor jonge kinderen en zelfs baby’s. Er loopt ook een klinische studie met een booster tegen de Zuid-Afrikaanse variant.

JOHNSON & JOHNSON

Officiële naam: Ad26.COV2.S

Fabrikant en/of ontwikkelaar: Janssen Vaccines, een biotechbedrijf uit Leiden, onderdeel van farmareus Johnson & Johnson, en het Israel Deaconess Medical Center.

Type: virale vector (in dit geval is de drager een verkoudheidsvirus bij mensen)

Aantal dosissen: 1 dosis

Beschermingsgraad: 72% in de VS, 68% in Brazilië en 64% in Zuid-Afrika

Gebruikt in welke landen: onder andere de Verenigde Staten, Canada, de Europese Unie, Brazilië, Noorwegen en Thailand.

Van het vaccin van Johnson & Johnson (J&J) werd zeer veel verwacht. Het bedrijf, waar ook Janssen Pharmaceutica uit het Kempense Beerse deel van uitmaakt, heeft namelijk veel ervaring met de ontwikkeling van vaccins. J&J leek de verwachtingen aanvankelijk ook waar te maken: het vaccin bleek beter bestand tegen de Zuid-Afrikaanse variant dan de andere vaccins, had minder bijwerkingen dan Pfizer en Moderna én kon ook nog eens op een normale koeltemperatuur worden bewaard, waardoor het makkelijker kan worden ingezet in warme of afgelegen gebieden.

Ondertussen is het enthousiasme wel wat bekoeld: zeker in de Verenigde Staten waar in maart liefst 15 miljoen doses moesten worden weggegooid na een productiefout in een fabriek in Baltimore. De FDA publiceerde na een grondig onderzoek een ronduit vernietigend rapport over de werkmethoden in de fabriek. Ook elders waren er productieproblemen bij J&J, en liep de levering van de vaccins grote vertragingen op. De firma sloot ondertussen wel een deal met farmareus Merck, die een deel van de productie voor zijn rekening zal nemen.

Net als bij AstraZeneca doken ook bij mensen die het J&J-vaccin hadden gekregen problemen op met bloedklonters. Na onderzoek kwam men in de VS en Europa tot hetzelfde advies: de nadelen wogen niet op tegen de voordelen en het vaccin kon verder worden gebruikt. Denemarken kondigde echter aan dat het ook met het toedienen van J&J zou stoppen.

Bij de Europese Unie, die in oktober nog optimistisch 200 miljoen doses bestelde bij J&J, lijkt het vertrouwen ook weggesmolten: uitgelekte interne documenten lijken aan te geven dat ook het contract met J&J niet zal worden verlengd.

Of de versie voor kinderen die Johnson & Johnson heeft ontwikkeld ooit in Europa zal worden toegediend, is dus maar de vraag.

CUREVAC

Officiële naam van het vaccin: CVnCoV

Fabrikant en/of ontwikkelaar: het Duitse CureVac in samenwerking met de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI), een in 2017 in het leven geroepen internationale alliantie die met geld van publieke, private en filantropische spelers projecten ondersteunt die vaccins ontwikkelen tegen nieuwe, mogelijk pandemische infectieziekten. De hoofdzetel van CEPI bevindt zich in Oslo.

Type: mRNA-vaccin

Aantal dosissen: 2 dosissen met een tussentijd van 4 weken

Beschermingsgraad: onbekend.

Gebruikt of goedgekeurd in welke landen: geen. In rolling review in Europa.

Aan ambities geen gebrek bij het Duitse biotechbedrijf: in november sloot het met de EU een contract voor de levering van 400 miljoen doses en het bedrijf hoopt er volgend jaar liefst 1 miljard te produceren. Daarvoor moet het vaccin eerst nog wel worden goedgekeurd. De resultaten zouden deze maand worden verwacht. Goedkeuring zou snel kunnen gebeuren, omdat het vaccin in rolling review is bij het EMA, dat wil zeggen dat de gegevens al worden bestudeerd terwijl de studie nog loopt.

LEROUX-ROELS «Net als Moderna is CureVac een relatief klein biotechbedrijf dat nog geen enkel geregistreerd product op de markt heeft. Ze hebben wel veel knowhow op het vlak van mRNA-technologie. Het bedrijf is lang eigendom geweest van Dietmar Hopp, de man die fortuin maakte met het boekhoudprogramma SAP (bij sportliefhebbers tevens bekend als de multimiljardair die Bundesligaclub Hoffenheim al jaren een forse financiële – pun not intended - injectie geeft, red). Aanvankelijk ontwikkelde CureVac vooral mRNA-vaccins tegen kanker. Ze waren ook begonnen met onderzoek naar een vaccin tegen hondsdolheid.

»Het voordeel van mRNA-productie is dat het om een volledig synthetisch product gaat. Je moet geen virus opkweken, maar alleen de genetische code van het eiwit kennen en daar de verschillende bouwsteentjes van achter elkaar te plaatsen.»

Als het EMA het vaccin goedkeurt, is CureVac alvast klaar om op grote schaal te beginnen produceren. Het bedrijf sloot daarvoor al deals af met farmareuzen als Bayer, GSK en Novartis.

SPUTNIK V

Officiële naam: Gam-Covid-Vac

Fabrikant en/of ontwikkelaar: het Gamaleja-Instituut voor Epidemiologie en Microbiologie, een instituut voor medisch onderzoek dat onder de bevoegdheid valt van het ministerie van Volksgezondheid van de Russische Federatie.

Type: virale vector vaccin met een menselijk verkoudheidsvirus als drager

Aantal dosissen: 2 dosissen met een interval van drie weken

Beschermingsgraad: 91,6 procent

Gebruikt in welke landen: onder meer Rusland, Hongarije, Servië, Nicaragua, Pakistan, Paraguay, Tunesië, Turkmenistan, Wit-Rusland, de Verenigde Arabische Emiraten, Albanië, India, Argentinië, Venezuela, de Filipijnen, Bolivië, Iran, Kazakhstan en Mexico.

Groot was de verbazing toen Vladimir Poetin in augustus vorig jaar – lang voor er nieuws was van andere vaccinproducenten – hoogstpersoonlijk aankondigde dat Rusland niet alleen een vaccin had ontwikkeld, maar dat het ook al door de nationale gezondheidsautoreit was goedgekeurd en Rusland bijgevolg kon beginnen met vaccineren. Dat de fase 3 studies van het vaccin toen nog niet waren opgestart, droeg er ook toe bij dat Sputnik V in het westen werd afgedaan als een propagandastunt van Poetin. Het zou ook niet zijn eerste zijn.

Dat veranderde enigszins toen de Russische onderzoekers begin dit jaar de resultaten van hun fase 3 studie in het topvakblad The Lancet publiceerden: Sputnik V bleek een zeer hoge bescherming te bieden, de hoogste zelfs van alle vector vaccins, weinig bijwerkingen te hebben en makkelijk te kunnen worden bewaard. Toch blijven er nog veel vragen over het Russische vaccin: of het tegen de nieuwe variant beschermt, is nog altijd onduidelijk en onderzoek heeft uitgewezen dat Sputnik V wel voor de aanmaak van antilichamen zergt, maar dat die er niet in slagen het virus te neutraliseren, zodat mensen toch nog geïnfecteerd kunnen raken.

De Braziliaanse geneesmiddelenautoriteit liet vorige maand dan weer weten dat Sputnik V niet veilig is, omdat het virussen bevat die niet afdoende onschadelijk werden gemaakt, waardoor het vaccin potentieel zelfs gevaarlijk zou kunnen zijn. Volgens de Brazilianen waren er ook onvoldoende gegevens beschikbaar voor een goeie beoordeling van de veiligheid en de efficiëntie van het vaccin. Rusland heeft al met een klacht wegens laster gedreigd.

Ook geen reclame is de grote geheimzinnigheid over het vaccin dat president Poetin kreeg toegediend.

HUMO Hoe betrouwbaar is Sputnik nu eigenlijk?

LEROUX-ROELS «Over het vaccin waren onder andere twijfels, omdat de Russen het geregistreerd hadden op basis van gegevens van 76 mensen. In Europa of de Verenigde Staten zou dat compleet ondenkbaar zijn. Men begon ook al snel met het vaccineren van militairen, mensen die het niet kunnen weigeren, waardoor er vragen werden gesteld over de ethiek. Maar Rusland heeft zeer goeie vaccinologen en virologen. Ze hebben al jaren uitstekende vaccins. Ze hebben zeker de kennis en de kunde, maar ze wilden absoluut de eerste zijn. De naam die het vaccin kreeg is wellicht ook geen toeval (de naam verwijst naar de satelliet die ze in 1957 in een baan om de Aarde brachten, en waarmee ze het westen óók te snel af waren, red.).

»Net als AstraZeneca en J&J maakt het vaccin gebruik van een verkoudheidsvirus. Met dat verschil dat het Russische vaccin voor de eerste en de tweede dosis twee verschillende verkoudheidsvirussen gebruikt. Het idee is te vermijden dat het immuunsysteem het vaccin zelf aanvalt, waardoor de tweede dosis minder goed zou werken.

»Het vaccin is nog niet door het EMA goedgekeurd, maar er is wel een dossier ingediend. Enkele Oost-Europese landen hebben echter niet op het EMA gewacht en het vaccin rechtstreeks aangekocht in Rusland.»

De Russen ontwikkelden ondertussen ook een versie van het vaccin waar maar één dosis van nodig is. Voor dat ‘Sputnik light’-vaccin wordt alleen het adenovirus toegediend dat ook in het J&J-vaccin wordt gebruikt. Begin mei werd het vaccin, dat een bescherming van bijna 80 procent zou geven, in Rusland goedgekeurd. De onderzoeksresultaten werden wel nog nergens gepubliceerd.

De Russen hebben ook nog een derde vaccin, EpiVacCorona. Dat werd ontwikkeld door het in biotech gespecialiseerde Vector Institute en kreeg nog geen twee maanden na Sputnik V in Rusland goedkeuring. De resultaten van de EpiVacCorona studie werden wel al gepubliceerd, maar zouden volgens ernstige gebreken vertonen.

Voorlopig heeft nog geen enkel Russisch vaccin groen licht gekregen van Europa.

Sinopharm

Officiële naam: BBIBP-CorV

Fabrikant en/of ontwikkelaar: het Chinese staatsbedrijf Sinopharm, ook bekend als de China National Pharmaceutical Group Corp, en het Beijing Institute of Biological Products.

Type: geïnactiveerd vaccin (deze vaccins maken gebruik van coronavirussen die sterk verzwakt of volledig gedood werden, bijvoorbeeld met chemische stoffen of met straling)

Aantal dosissen: 2 dosissen, toegediend met een interval van drie weken

Beschermingsgraad: 78,1 procent

Gebruikt of goedgekeurd in welke landen: onder andere China, Servië, Hongarije, Irak, Egypte, Peru, de Verenigde Arabische Emriraten, Bahrein en Cambodja.

Het vaccin van Sinopharm had, net als dat van de Russen, aanvankelijk een nogal dubieuze reputatie. In de eerste plaats omdat de Chinezen weinig scheutig waren met data over het vaccin, maar ook omdat China al het zeer snel begon toe te dienen. Hoewel China het vaccin pas eind december officieel goedkeurde, kreeg het vorige zomer al een noodgoedkeuring, zodat onder meer overheidsfunctionarissen en zorgverleners meteen konden worden gevaccineerd.

Volgens Sinopharm biedt het vaccin alvast een hoge bescherming, ook tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Het voordeel van geïnactiveerde vaccins is dat ze een bredere immuunreactie opwekken tegen alle bouwstenen van het virus en niet tegen het stekeleiwit alleen. Ze bevatten geen levende virussen en mogen daarom ook aan mensen uit risicogroepen of zwangere vrouwen worden toegediend. Dit type vaccins moet ook niet diepgevroren bewaard worden. Het nadeel is dat je eerst grote hoeveelheden van het virus moet opkweken, dat je meerdere prikken nodig hebt om voldoende beschermd te zijn, en dat er soms ook een immuunstimulerende stof aan toegevoegd moet worden.

Sinopharm werkt ook nog aan twee andere vaccins, onder andere Sinopharm-Wuhan, een geïnactiveerd vaccin dat in klinische studies een goede afweerrespons opwekte, maar ook redelijk wat bijwerkingen had. Of Sinopharm het verder zal ontwikkelen nu hun andere vaccin het zo goed blijkt te doen, is niet duidelijk. Over het derde Sinopharm-vaccin weten we alleen dat de studie in fase 1/2 zit.

China maakt zich sterk dat het tegen eind 2021 vijf miljard doses van Sinopharm zal hebben geproduceerd. De Wereldgezondheidsorganisatie gaf vorige maand alvast een noodgoedkeuring.

SINOVAC

Officiële naam: CoronaVac

Fabrikant en/of ontwikkelaar: Sinovac Biotech, een Chinees privé-bedrijf

Type: geïnactiveerd vaccin

Aantal dosissen: 2 doses, met een interval van 2 weken

Beschermingsgraad: 50.65% in studie in Brazilië; 91.25% in een studie in Turkije

Gebruikt of goedgekeurd in welke landen: China. Voor gebruik in noodgevallen: onder meer Brazilië, Cambodja, Chili, Colombia, Ecuador, Egypte, Hong Kong, Indonesië, Laos, Maleisië, Mexico, Pakistan, Panama, Thailand, Tunesië, Turkije, Oekraine en Uruguay.

CoronaVac werd net als Sinopharm vrij vroeg door de Chinese overheid goedgekeurd en al vanaf oktober – beperkt en regionaal – toegediend in China. Ook dit vaccin, een geïnactiveerd vaccin, ging snel internationaal: zoek op YouTube zeker eens de beelden van de Indonesische president die van een wel héél bibberige oude dokter zijn prik krijgt.

Dat China zo gretig vaccins exporteert, is geen toeval. Net zoals ze dat vroeg in de pandemie met medisch materiaal deden, lijken de Chinezen zeer gul vaccins ter beschikking te stellen om hun economische en diplomatieke invloed in andere regio’s te vergroten. Daarbij mikken ze vooral op landen langs de Nieuwe Zijderoute – die zo straks misschien wat minder lastig zullen doen over ingrijpende infrastructuurwerken – en ook arme landen, die zich steeds meer in de steek gelaten voelen door het rijke Westen. Dat heeft namelijk zo massaal de eerst beschikbare vaccins opgekocht, dat er voor armere regio’s alleen maar kruimels overblijven.

Door massaal vaccins te schenken aan Afrikaanse landen of leningen te verstrekken aan landen in Latijns-Amerika voor de aankoop van Chinese vaccins of de bouw van lokale productie-eenheden koopt China in één klap een hoop goodwill. Met die strategie poogt China zelfs in Europa (en aan de rand van het oude continent) voet aan de grond te krijgen: Hongarije, Servië en Turkije, niet toevallig landen die al eens op ramkoers liggen met de EU, maken al volop gebruik van de Chinese vaccins, maar ook Duitsland en Oostenrijk hebben al – weliswaar voorzichtige - interesse getoond.

Het diplomatieke vaccinoffensief lijkt zelfs ten koste te gaan van de eigen vaccinatiecampagne. In december raakte bekend dat het farmabedrijf Shanghai Fosun zowaar honderd miljoen doses van het Pfizervaccin had besteld. Het zal president Xi een zorg wezen: hij denkt, veel meer dan het westen, vooruit en rekent erop dat zijn strategie zich dubbel uitbetaalt als de globale economie straks weer uit het puin herrijst.

Bij het EMA is CoronaVac in rolling review: als de studies afgerond zijn, en de resultaten solide blijken, zou het vaccin in principe ook in Europa kunnen worden ingezet. Aan de productie zal het in ieder geval niet liggen: Sinovac, dat over drie productielijnen beschikt, hoopt dit jaar twee miljard doses te kunnen leveren.

En leeft u graag wild en gevaarlijk, probeer dan eens QazVac, een vaccin dat in Kazakhstan werd ontwikkeld en daar sinds vorige maand aan de bevolking wordt gegeven. Great succes!!