Humo's zomerleesvoer (6): Mohsin Hamids Exit West, belangrijk met een grote B
Ha, zomer! De zon richt haar schitterende grijns weer op ons Belgenland, de dagen zijn langer dan de gemiddelde vakantieliefde, en u vervelt sneller dan een slang – tijd voor sangria, barbecues, en hypnotiserend goede boeken, denken wij zo. Om u in de oceaan der letteren wegwijs te maken, geeft Humo u een paar uitdagende aanraders mee!
De Brits-Pakistaanse schrijver annex intellectueel Mohsin Hamid schreef misschien wel een van de belangrijkste boeken van 2017. Zijn roman Exit West verhaalt over Nadia en Saïd, twee tortelduifjes die elkaar ontmoeten in een naamloze stad (vermoedelijk in Pakistan), maar op de vlucht slaan voor een broeiende burgeroorlog. Essentieel leesvoer voor eenieder die zich het lot van zijn of haar medemens aantrekt – en eigenlijk des te essentiëler voor zij die zich dat helemaal níét aantrekken, al vermoeden we dat dat soort mensen niet snel zo’n boek ter hand neemt.
Mysterieuze portalen
De ontluikende relatie van Nadia en Saïd wordt al snel gedwarsboomd door fundamentalisten die de stad overnemen en met maniakale precisie waken over de kuisheid van hun onderdanen. Een weinig vruchtbare omgeving, op z’n zachtst gezegd, maar enkele vreemdsoortige zwarte deuren bieden soelaas: overal in de stad verschijnen mysterieuze portalen die mensen transporteren naar willekeurige plekken over de hele wereld. Een snuifje magie (dat u overigens kan lezen als een metafoor voor de toenemende globalisering) waarin Nadia en Saïd een uitgelezen kans zien om te ontsnappen uit hun bezette stad. Ze reppen zich door de deur, op weg naar betere oorden.
De deuren zorgen er tegelijk voor dat mensen uit landen geplaagd door hongersnood en oorlog onmiddellijk elders verschijnen, met als resultaat massale demografische veranderingen, reusachtige vluchtelingenkampen, en (hoe kan het ook anders met het mensbeest) geweld tegen de immigranten; denk aan de Hel van Calais, maar dan middenin een stad. Door middel van spitsvondige metaforen weet Hamid de onmetelijke schaal van die globale transformaties, hoe onbevattelijk ook, tóch helder over te brengen, en het voelt tijdens het lezen haast alsof de wereld om u heen nu al en masse aan het verschuiven is.
Smeulend vuur
Ook op kleine schaal is Hamid effectief: hij schetst een wonderlijk precies en doorvoeld portret van de geïmproviseerde gemeenschappen die de vluchtelingen bij elkaar knutselen én van de nieuwe vriendschappen, mengculturen, en conflicten die daar ontstaan. Ook de relatie tussen Nadia en Saïd is een sterk staaltje schrijfkunst: samen met hun verschillende hinkstapsprongen van continent naar continent transformeert hun verhouding voortdurend. Hamid begrijpt als weinig anderen op welke manieren geliefden in elkaar kunnen overvloeien, steeds meer bezit nemen van elkaar – en of dat nu goed of slecht is, mag u zelf uitmaken. Hun liefde is geen bandeloze, breinloze kalverliefde zoals die van Romeo en Julia, geen vuurwerk dat na wat knallen in rook opgaat, maar een smeulend vuur dat met tussenpozen opvlamt.
Een oneindig menselijk en conceptueel geraffineerd verhaal over migratie, ras, en de futiliteit van gesloten grenzen, waarin mensen alles verliezen om later nieuwe nesten te bouwen zoals troosteloze nachtegalen. Om even stil van te worden in uw luie stoel, denken wij zo.
